KİB Sabah Analizi: Jeopolitik risk tırmandı, İran’dan İsrail’e tarihin en büyük saldırısı

Bir askeri terim olarak ‘salvo’, birden füzenin aynı anda veya kısa süre aralıklarla ateşlenmesi anlamına geliyor. Bu bağlamda, İran, Salı günü İsrail’e karşı Lübnan’daki müttefiki Hizbullah’a yönelik İsrail’in saldırılarına misilleme olarak sayısı yaklaşık 200 adet balistik füze fırlattı. İsrail askeri sözcüsü, saldırılar sonucunda ciddi bir hasar rapor edilmediğini ancak bu tür saldırıların önemli sonuçlar doğuracağını vurguladı. Tahran, füze saldırısının savunma amaçlı olduğunu ve yalnızca İsrail askeri tesislerine yönelik olduğunu belirtirken, İran devlet haber ajansı, üç İsrail askeri üssünün hedef alındığını bildirdi.

İran bu sabah erken saatlerde, İsrail ve ABD’nin misilleme sözü vermesine rağmen, daha fazla provokasyon olmadığı sürece İsrail’e yönelik füze saldırısının tamamlandığını söyledi.

Tırmanan jeopolitik riskler piyasalar cephesinde yansıma bulsa da, endişe edildiği ölçüde veya büyüklükte bir piyasa tepkisinin ise henüz yaşanmadığının altını çizmek gerekiyor. Hatırlanacağı üzere, Suudi Arabistan’ın pazar payını artırmaya yöneleceğine ilişkin haberler sonrası geçen hafta %3,5 civarında düşen Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı, füze haberleri ardından ilk nazardan %5 yükselse de veya kayıplarının büyük bir bölümü telafi etse de, kazanımlarının tümünü korunamadığını gördük.

Jeopolitik risklerin tırmandığı dönemlerin bir numaralı enstrümanı olan altının ons fiyatı yine ilk nazarda %1,5 yükseliş ile 2,670 dolar seviyesine yükselse de, geçen hafta test ettiği 2,685 dolar seviyesine ulaşmadan bu sabah 2,655 dolar seviyesine geri çekildi.

Yine de, güvenli liman ihtiyacının artması ile ABD Doları küresel bazda değer kazandı. Doların piyasa kuru olan sepet bazında DXY %0,5 yükselirken, kraliyet aslanı Sterlin, önceki gün 1,3430 seviyesini test etmesi ardından 1,3230 seviyesine kadar geri çekilerek son iki haftanın en düşük seviyesini test etti. Dün Euro Bölgesi için açıklanan TÜFE enflasyonu Eylül ayında yıllık %1,8 ile uzun aradan sonra ilk kez Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) %2 olan hedefinin altına geriledi. Dün de bültenimizde belirttiğimiz üzere, ECB’nin bir sonraki faiz toplantısında da 25 baz puan faiz indirimine gitme olasılığına kesin gözüyle (%94) bakılıyor. Gerek enflasyonun geriliyor olması, gerekse de doların güçlenmesine paralel EURUSD paritesini 1,1070 seviyesini test ederek son üç haftanın en zayıf seviyesine gevşedi.

İran’ın füze saldırısı sonrasında küresel mali piyasalarda hava olumsuza dönerken, risk iştahındaki bozulma, piyasaların volatilite endeksi ya da nam-ı diğer korku endeksini önemli bir eşik olarak görülen 20 seviyesine kadar itti.

Türkiye cephesinde ise, füze haberlerinin sızması ardından BİST100 endeksi günü gelişmelerden en çok etkilenen borsa olarak %3,3’e yakın düşüşle tamamlarken, bankacılık endeksine düşüş %5’e yaklaştı. BIST100 cephesinde hâkim olan kırmızı renk beşinci gününe girerken, endeks son altı ayın en düşük seviyesinden işlem gördü. Alternatif piyasalarda ise, USDTRY kuru sınırlı bir yükselişle 34,20 seviyesine gelirken, CDS ve tahvil faizleri cephesinde ise sınırlı anlamda bir bozulma görüldü.

Enerji uzmanları: Ham petrol fiyatı $100’e uçabilir

Yarın açıklanacak resmî enflasyon öncesinde dün İTO, İstanbul bölgesi için Eylül ayı enflasyon rakamlarını açıkladı. Buna göre, TÜFE eşleniği olan geçinme endeksi aylık %3,9 artarken, yıllık rakam ise baz etkisi ile %59,18 seviyesine geriledi. Öte yandan, İstanbul Sanayi Odası Eylül ayı imalat sanayi PMI verisini açıkladı. Büyümenin öncü göstergesi olan PMI, eşik değer olarak kabul edilen 50 seviyesinin oldukça altında 44,3 değerini alarak pandemiden bu yana (2020 Mayıs) en düşük seviyede gerçekleşti. PMI verisinin, sanayide ciddi bir yavaşlamanın yaşandığı çok açık bir şekilde haykırdığını söylemeliyiz.

TCMB'nin sıkı para politikası sanayide çarkları süratle durdurma noktasına getirirken, Borsa İstanbul cephesinde de şirketlerin olumsuz performansını daha da iyi anlayabiliyoruz. Bu bağlamda, TCMB'nin yıl bitmeden faiz indirimine soyunacağına daha da yüksek ihtimal vermeye başladık.

Havanın olumsuz olması ve güvenli liman ihtiyacının tırmanması ardından satış dalgası ABD borsalarına da sirayet etti. En büyük 500 şirketin işlem gördüğü S&P500 %1 gerilerken, teknoloji hisselerinin işlem gördüğü Nasdaq endeksi ve küçük işletmelerin bulunduğu Russell 2000 (kobi endeksi) %1,5 geriledi. İran bu sabah erken saatlerde, İsrail ve ABD'nin misilleme sözü vermesine rağmen, daha fazla provokasyon olmadığı sürece İsrail'e yönelik füze saldırısının tamamlandığını söyledi.

Bu sabah Asya piyasalarında tansiyon dindiğini görüyoruz. Petrol ve altın kazançlarının bir kısmını geri verdi. Çin piyasalarının bir haftalık Altın Hafta tatili nedeniyle kapalı konumda olduğunu not edelim. Tayfun nedeniyle Tayvan'da işlemler durdurulurken, Hong Kong borsası ise %6 artıda işlem görüyor. Japonya ise yeni başbakanı, sıkı para politikası, erken seçim derken kendi siyasi riskleri nedeniyle %1,6 ekside işlem görüyor. ABD vadeli endeksleri ise yatay bir seyir izliyor.

ABD İşgücü İstatistikleri Bürosu'nun JOLTS İş Açıklıkları anketi, beklenmedik bir artış göstererek ABD doları için olumlu bir görünüm sundu. İş açıklıklarındaki beklenmedik düzeyde artış, emek talebinde bir yükselişe işaret ederken, daha fazla işverenin aktif olarak işe alım yapmaya çalıştığını göstererek canlı bir işgücü piyasasını yansıttı. FED Başkanı Powell'ın ABD merkez bankasının gelecek ayki toplantısında 50 baz puanlık bir faiz indirimi daha yapma ihtimaline karşı geri adım atmasından bir gün sonra, açıklanan güçlü JOLTS verisi, FED'in Kasım ayında daha küçük bir faiz indirimi (25 baz puan) yapma ihtimalinin de arttığını söylemek gerekiyor.

7 Kasım olağan faiz kararına yönelik piyasa vadeli faiz kontratları, 25 baz puan faiz indirimine %60 şans tanımaya başladı. Dün sonuçlanan Euro bölgesi enflasyon trendlerinin Avrupa Merkez Bankası'nın bu ay da gevşemeye gideceğini güçlendirmesiyle doların da ilaveten destek bulduğunu not edelim.

Gözler ABD'de bugün açıklanacak ADP özel sektör istihdam verisine çevrildi. Her ayın ilk Cuması olduğu üzere, kritik öneme sahip resmî aylık tarım dışı istihdam verisi ise yarın piyasaların gidişatına yön teşkil edeceğini düşünüyoruz.

Emre Değirmencioğlu (@emredegirmenci5), Grup Müdürü, Hazine Bölümü, Kıbrıs İktisat Bankası