“Dolarsızlaşma dolardan uzaklaşmaya çalışan ülkeler için geri tepecek bir moda”

Doların hakimiyetinin yakın zamanda ortadan kalkmayacağını düşünen emtia uzmanı Jeffrey Christian’a göre dolarsızlaşma bir efsaneden başka bir şey değil ve Rusya ve Çin gibi ülkeler için geri tepebilir. Christian, doları aşamalı olarak terk eden ülkelerin likidite sorunları ve yavaş büyüme gibi sonuçlarla da karşılaşabileceğini söylüyor.

Dolardan arındırma muhtemelen geçici bir heves ve dolardan küresel olarak uzaklaşmaya çalışan ülkeler yakında hareketin geri tepeceğini görebilir. Uzun süredir emtia analisti ve CPM Group’un kurucusu olan Jeffrey Christian’a göre Rusya, Çin ve Hindistan gibi ülkelerdeki dolardan arındırma hareketi geri tepebilir ve bu ülkelerin ekonomilerine zarar verebilir.

Devam eden harekete rağmen, doların finansal piyasalarda ne kadar yaygın olduğu göz önüne alındığında, dolar hakimiyetinin muhtemelen ortadan kalkmayacağını Business Insider’a verdiği bir röportajda söyledi. Christian, “Dolardan arındırmanın bazılarımızın sahip olduğu bir hayal olduğunu düşünüyorum” dedi. “Bu çok uluslu para birimi rejimine geçme fikri. Bu harika bir fikir, ancak bunun gerçekleşmesinin lojistiği son derece ürkütücü çünkü tüm hükümetlerin ve ülkelerin para birimlerini ele alış biçimlerini değiştirmeleri gerekecek.”

Christian, Wall Street’teki bir grup dolarsızlaşma kuşkucusu arasında yer alıyor ve bu eğilimi sadece bir moda sözcük olarak görüp bir kenara itiyor. Christian, bu yılın başlarında yaptığı bir sunumda müşterilerine dolarsızlaşmanın bir “efsane”, “saçma” ve “kötü bir şaka” olduğunu söylemiş ve doların yerini başka bir para biriminin alacağına dair korkuları çok ciddiye almadığını eklemişti.

BI’a verdiği demeçte bunun kısmen doların kullanılmaması konusunda “kararlı” olan ülkelerin bir dizi ekonomik sonuçla karşı karşıya kalmasından kaynaklandığını söyledi ve özellikle üç sonuca işaret etti:

1. Ödeme Sorunları

Ödeme Sorunları İlk olarak, dolarsızlaşan ülkelerin ödeme sorunları yaşama riskinin daha yüksek olduğunu söyledi Christian. Geçen yıl Rus petrolünü BAE’nin para birimi olan rupi ve dirhemle almakta ısrar eden Hindistan’ı örnek gösterdi. Reuters’in ilk haberine göre tüccarlar bunun Hindistan’a giden en az yedi petrol gemisinin Rusya’ya geri dönmesine neden olduğunu söyledi. Ödeme kavgaları, doların küresel piyasalarda çok yaygın olarak kullanılması ve merkez bankaları arasında tutulması nedeniyle diğer para birimlerinin dolar kadar likit olmamasından kaynaklanıyor.

Uluslararası Ödemeler Bankası’na göre dolar, Nisan 2022 itibariyle tüm günlük döviz işlemlerinin %88’inde kullanıldı ve Uluslararası Para Fonu verilerine göre tüm döviz rezervlerinin %54’ünü oluşturdu. Christian, Çin’in yuanı gibi diğer para birimlerinin sıkı sermaye kontrollerine tabi olduğunu, bunun da onları daha az likit ve dolayısıyla dolardan daha az cazip hale getirdiğini söyledi.

Yüksek enflasyona yol açmadan bir para biriminin likiditesini hızla arttırmanın da zor olduğunu kaydeden Christian, “Tamamen serbest dolaşan bir para birimi olmadığı için ticaret yapmaktan, rezervlerini, servetlerini ve banka hesaplarını yuanda tutmaktan çekinen pek çok insan var. Dolayısıyla bunun sınırları var,” diye ekledi.

2. Sınırlı ticaret

İkinci olarak, doları devre dışı bırakmaya çalışan ülkeler ithalat ve ihracatlarını kısıtlıyor olabilirler. Christian’a göre bunun nedeni de doların dünyanın en çok ticareti yapılan para birimi olması ve bu para biriminin kullanılmamasının bir ülkenin ticaret ortaklarının kapsamını sınırlayabilmesi ve bunun da ekonomik büyümeyi etkileyebilmesi.

Rusya buna bir örnek. Ülke, 2022 yılında Batı’nın yaptırımlarına maruz kaldıktan sonra doları reddetti. Ancak UC-Berkeley’den bir ekonomist BI’ya yaptığı açıklamada, dolardan vazgeçmenin ülkeyi uluslararası piyasalardan daha fazla izole ettiğini ve bunun da ekonomisini daha da zayıflatabileceğini söyledi.

3. Kayıp değer

Christian, üçüncü olarak, merkez bankalarının diğer para birimlerini ellerinde tutarak “kötü bir yatırım” yapma riski taşıdıklarını, çünkü doların daha üstün bir değer deposu olduğunu söyledi. Doları yabancı para birimlerinden oluşan bir sepete karşı ağırlıklandıran ABD doları endeksine göre, dolar 2011’deki dip seviyesinden bu yana yaklaşık %40 değer kazandı. Bu arada yuan gibi para birimleri son on yılda dolar karşısında değer kaybetti.

“Dolar son 20 yıldır çok güçlüydü. Bu yüzden kötü yatırımlar yapıyorsunuz” diyen Christian, merkez bankalarının dolar rezervlerini azaltmayı tercih ettiğini söyledi.

Christian ayrıca, ABD ile jeopolitik gerginliklerin ekonomi politikalarına yansıdığı Rusya gibi istisnalar dışında, dünyada “çok fazla” ülkenin geniş ölçekte dolarsızlaşacağını düşünmüyor. Christian, doların finansal piyasalarda çok yaygın olarak kullanılması nedeniyle, doların yerinden edilmesinin, eğer gerçekleşirse, on yıllar alacağını tahmin ediyor. Bu görüş, güvenli liman olması nedeniyle doların iktidarının yıkılmasının uzun zaman alacağını söyleyen diğer döviz uzmanlarının görüşüne benziyor.

“Dolara daha az bağımlı bir uluslararası para birimi rejimine doğru ilerlemenin önünde devasa engeller var. İmkânsız değil ama bunun gerçekleşmesi ya on yıllar alacak ya da çok büyük bir küresel ekonomik ve finansal çöküşün sonunda gerçekleşecek ki ben bunun gerçekleşeceğini düşünmüyorum,” diyor Christian.