Prof Dani Rodrik:  Sol partilerin yeni bir ekonomi programına ihtiyacı var

Dünyaca ünlü ve TC kökenli ekonomi profesörü Dani Rodrik orijinali Project Syndicate’de yayınlanan incelemesinde aşırı sağ ve popülist partilerin iktidara yürümesinin önünü kesmek için  sol partilerin hoşnutsuz kitlelere yeni bir ekonomik program  ve umut vadetmesi gerektiğini yazdı. Rodrik’e göre, bu program hizmet sektöründe çalışan düşük eğitimli gençlerin geleceğini kurtarmaya odaklanmalı.  Programın temelinde bu gençlerin daha verimli çalışmasını sağlayacak politikalar demeti yatıyor.

Verimlilik arttıkça, ücretlerin de yükseleceğini ve sol partilere sadık yeni bir seçmen kitlesi türemesinin olası olduğunu da biz ekleyelim.

Rodrik’in incelemesinden kritik paragrafları sizin için tercüme ettik:

Fransa ve Birleşik Krallık’ta yapılan son seçimler ve Amerika’nın başkanlık kampanyası, sol eğilimli partilerin yeni kimlikler oluşturmaya ve aşırı sağa inandırıcı alternatifler sunmaya çalışırken karşılaştıkları ikilemleri yansıtıyor.

2008 küresel mali krizinin ardından neoliberalizme ve hiper-küreselleşmeye karşı büyüyen tepkiden ilk yararlanan aşırı sağ oldu. On yıl önce haklı olarak “solun tahttan çekilmesinden” şikayet edilebilirdi. Neyse ki sol partiler bugün daha iyi bir konumdalar.

Britanya’da İşçi Partisi ezici bir çoğunlukla kazandı ve 14 yıllık Muhafazakar iktidara son verdi. Fransa’daki sol görüşlü Yeni Halk Cephesi (NFP) koalisyonunun aşırı sağın yükselişini durdurma şansı, Başkan Emmanuel Macron’la ittifak kuran merkezci güçlerden çok daha fazla. ABD Başkanı Joe Biden, anketlerde Donald Trump’ın gerisinde kalsa da yeni sanayi ve yeşil dostu politikalarla ülkesini “keşfedilmemiş bölgelere” taşıdı.

Thomas Piketty, sol partilerin geleneksel işçi sınıfı tabanlarından koptuklarını ve eğitimli seçkinlere yöneldiklerini gösterdi. Sol henüz mevcut ekonomik gerçeklere uygun bir kimlik oluşturabilmiş değil. Kendilerini nasıl yeniden konumlandırmalılar?

Fransa’daki NFP’nin yaptığı gibi geliri vergilendirme yoluyla yeniden dağıtıma mı odaklanmalılar? Birleşik Krallık İşçi Partisi gibi mali sorumluluğu (bütçe disiplini) mu desteklemeliler? Biden tarzı sanayi politikalarını benimsemeliler mi ve hangi amaçla? Kültürel elitlerin halktan çok farklı görüşlere sahip olduğu göç, çevre veya transseksüel hakları gibi konuları nasıl ele almalılar?

Eğer sol siyasi gücünü yeniden kazanacaksa köklerine dönmeli ve bir kez daha emekçi halkın çıkarlarını temsil etmelidir. Bu, diploması olmayan işçiler için doğrudan  güvenli ve üretken istihdam üretmeye  odaklanmak anlamına geliyor. Ekonomik güvensizliğin artması, orta sınıfın erozyona uğraması ve geri kalmış bölgelerde yükske ücret ödeyen işlerin ortadan kalkması, sağcı popülizmin yükselişinin temelinde yer aldı. Sol, ancak bu eğilimleri tersine çevirerek güvenilir bir alternatif sunabilir.

Zorluk eski stratejilerin işe yaramayacağıdır. İmalat sektöründeki sendikalı işçiler, İkinci Dünya Savaşı’nı takip eden yıllarda sol partilere verilen desteğin çekirdeğini oluşturdu. Onlar aynı zamanda orta sınıfın da temeliydi. Bugün ABD ve Avrupa’da imalat sektöründe giderek daha az işçi istihdam ediliyor. İşgücünün büyük bir kısmı hizmet sektöründedir.

Sol partiler bu gerçekle henüz tam olarak yüzleşemediler. İşler söz konusu olduğunda yeniden destek, rekabetçilik, dijitalleşme ve yeşil geçiş hakkındaki söyelmlerinin hiçbiri gerçekçi gelmiyor. Çin’e karşı korumacılık da öyle. Üretime odaklanan stratejilerin politik çekiciliği, çoğu işçinin üretimde olmadığı ve orada istihdam edilme konusunda gerçekçi bir beklentinin olmadığı durumlarda çok daha az olur.

Yeniden dağıtım politikalarının da sorunları var. Vergi sistemlerinin daha yüksek gelire sahip olanlar için vergi oranlarının artırılması yönünde ayarlanması için güçlü bir argüman var. Daha fazla sosyal harcama ve sosyal güvenlik siteminin anılan kesimleir kapsayıcı yönde genişletilmesi, özellikle sosyal güvenlik ağlarının zayıf kaldığı ABD’de yardımcı olacaktır.

Ancak yoksul veya işsizlere gelir transferleri, iyi işlerin ortadan kalkmasıyla birlikte yaşanan onur ve sosyal itibar kaybının telafisini sağlayamıyor. Fabrikalar kapandığında veya başka bir yere taşındığında sosyal ve toplumsal yaşamda ortaya çıkan bozulmayı da onarmazlar.

O halde solun ihtiyaç duyduğu şey, ekonomi genelinde, özellikle de geri kalmış bölgelerde ve üniversite eğitimi olmayan işçiler için kalıcı, üretken işler yaratmaya yönelik güvenilir bir programdır. Böyle bir programın temsili hedefi bir otomotiv işçisi ya da çelik işçisi değil, bir bakım (örneğin sağlık personeli) ya da perakende işçisidir.

Ayrıca emek dostu inovasyon programın merkezinde yer almalıdır. Ücretleri ve istihdamı aynı anda artırmak, daha az eğitimli çalışanların üretkenliğini artıran organizasyonel ve teknolojik yenilikleri gerektirir. Otomasyon ve diğer emek tasarrufu sağlayan teknolojilerden farklı olarak, emek dostu yenilikler sıradan çalışanların daha geniş yelpazedeki daha karmaşık görevleri yerine getirmesine yardımcı olur. Uzmanlık kazandıran dijital araçlarla çalışma becerilerinin geliştirilmesi için devlet desteği buna bir örnektir.

Yenilik ve üretkenlik bu gündemin merkezinde olduğundan, gerekli politikalar eskinin başarılı sanayi politikalarına benziyor. Bunlara hizmetlere yönelik sanayi politikaları ya da daha iyisi emek için üretken politikalar diyebiliriz.

Solun yeni ekonomi programı sektörler arası ortaklıklar ve ulusal inovasyon programları üzerine inşa edilmeli.  Daha az eğitimli işgücünün becerilerini güçlendirici nitelikte nitelikte, emek tüketen hizmetlere ve teknolojilere odaklanırlar.

Yeni bir sol, hem ekonominin yeni yapısıyla hem de üretkenlik zorunluluğuyla doğrudan yüzleşmelidir. Ancak o zaman geleceğin gerçek siyasi hareketine ve aşırı sağa karşı güvenilir bir alternatife dönüşecektir.

Kaynak:  From Europe to the US, new left must renew focus on jobs and workers