Fransa’da sol sürpriz: Hükümet kurulabilecek mi?

Fransa’da erken genel seçimler sol ittifakın sürpriz zaferiyle sonuçlandı, ancak hiçbir parti Ulusal Meclis’te mutlak çoğunluğa sahip değil.

Fransa’da erken genel seçimler, tüm tahmin ve beklentilerin aksine sol partilerin zaferiyle sonuçlandı. İlk sonuçlar sonrası Başbakan Gabriel Attal istifa edeceğini bildirdi.

IPSOS/Talan şirketinin ilk tahminlerine göre, beş partiden (Sosyalist Parti, Yeşiller, Boyun Eğmeyen Fransa, Komünist Parti, Place Publique) oluşan sol ittifak (NFP) 577 sandalyeli mecliste 170 ila 190 arası vekil çıkardı. Seçimler öncesinde hiçbir anket sol ittifakın ikinci tur sonunda Mecliste en fazla vekile sahip blok olacağı tahmininde bulunmamıştı.

Seçimlerin bir diğer sürprizi Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’a destek veren ve bu seçimlerin en büyük kaybedeni olacağı söylenen merkez partiler oldu. Seçimler öncesinde kimi anketlerin 100 milletvekili barajının altında kalacakları tahmininde bulunduğu bu partiler 150-170 sandalye kazandı.

En büyük sürpriz ise aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi cephesinden geldi. Seçimlerin ilk turunu 7 Haziran’da yapılan Avrupa Parlamentosu (AP) seçimleri ertesinde merkez sağdan transfer ettiği müttefikleriyle birlikte oyların yüzde 33’ünü alarak birinci sırada tamamlayan ve kimi anketlerin mecliste mutlak çoğunluğu elde edebileceği tahmininde bulunduğu RN, seçimleri üçüncü sırada bitirdi. İlk tahminler RN’nin 132-152 milletvekili çıkaracağını gösteriyor. RN bir önceki yasama döneminde 89 milletvekiline sahipti.

Fransa’nın geleneksel sağcı partisi Cumhuriyetçiler ise AP seçimleri sonrası yaşadığı krize rağmen 50-60 milletvekili çıkarmayı başardı.

Sol nasıl kazandı?

Sonuçların böyle çıkması büyük ölçüde seçimlerin ilk turu sonrasında sol ittifak partileri ile merkez partiler arasında varılan uzlaşı sayesinde gerçekleşti. Bu partiler, ikinci turda aşırı sağcıların seçilmesini engellemek amacıyla “Cumhuriyetçi Cephe” adı verilen bir uzlaşı etrafında bir araya geldi. Uzlaşı gereği, bu partilerin ilk turda 200’den fazla seçim bölgesinde üçüncü sırada gelen adayları, oyların bölünmesini engellemek amacıyla karşılıklı olarak çekildi. Seçmen de bu uzlaşıya olumlu yanıt verdi, 1981’den bu yana bir genel seçime katılım rekoru kırıldı.

Solun seçimleri önde tamamlamasındaki bir diğer faktör programındaki sosyal önlemler oldu. Sol partiler asgari ücretin aylık net 1300 euro’dan 1600 euro’ya çıkarılması konusunda anlaştı. Fransa’da tarım sektörü dışında 3 milyon kişi asgari ücrete çalışıyor. Sol ittifak kültür dünyasını, feministleri, çevrecileri, sosyal alan çalışanlarını ve emek sendikalarını da çatısı altında toplamayı başardı.

İlk sonuçlar açıklandıktan sonra açıklama yapan RN lideri Jordan Bardella, “Cumhurbaşkanı Macron’u siyasetin doğasına aykırı biçimde aşırı sol ile itttifak kurmakla ve Fransa’yı aşırı solun kucağına atmakla” suçladı.

Sol ittifak partileri ise ülkenin “en büyük siyasi hareketi” konumunda olduklarını söylüyor. Sol ittifakın en önemli unsuru olan radikal sol eğilimli Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partisi lideri Jean-Luc Melenchon, “sol ittifakın iktidara talip olduğunu” söyledi. Melenchon, Mecliste mutlak çoğunluğa sahip olmasalar da “kararnamelerle programlarını uygulayabileceklerini” savundu.

Şimdi ne olacak?

İçişleri Bakanlığı’nın yarın resmi sonuçları açıklamasının ardından gözler Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’da olacak. Fransa’da bir siyasi parti liderine hükümet kurma görevi Cumhurbaşkanı Macron tarafından veriliyor. Macron’un bu konuda bir süre kısıtlaması yok. Fransız Cumhurbaşkanlığı Sarayı, Macron’un “acele etmeyeceğini” söylüyor. Yeni seçilen Meclisin ilk birleşimi 18 Temmuz günü yapılacak. Bu süre zarfında hükümetin istifa etme zorunluluğu da bulunmuyor. Ancak Başbakan Gabriel Attal yarın sabah Cumhurbaşkanına istifasını sunacağını bildirdi.

Hükümet kurulabilecek mi?

Sol itifak partileri seçimi önde tamamlamış olsalar da mecliste mutlak çoğunluğa sahip değiller. Olası bir hükümetin meclisten güvenoyu alabilmesi için en az 289 oy gerekiyor. Solun önündeki tek seçenek merkez partilerle ittifak kurmak ancak merkez partiler solun içindeki kimi partilerin ekonomi ve dışişleri alanlarındaki tutumları nedeniyle koalisyona yanaşmıyor. Merkez ve merkez sağ partilerin toplam vekil sayısı ise güvenoyu için yeterli değil. Hiçbir parti aşırı sağcı RN ile kaolisyon istemiyor.

Hiçbir formülün bulunamaması halinde geçmişte İtalya’da olduğu gibi teknokratlar hükümeti kurulması formülü tartışılıyor. Bu hükümetin icraat amaçlı değil, devletin rutin işlerini yürütme amaçlı olacağı belirtiliyor. Cumhurbaşkanının yeniden meclisi feshedip erken genel seçim düzenleme kararı alması için en az bir yıl geçmesi gerekiyor.