ANALİZ: Enflasyonu düşürmek için ücretleri azaltmak zorunlu mu?

Amerika Birleşik Devletleri, COVID-19 ile ilgili tedarik aksaklıkları ve Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı da dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden kaynaklanan yüksek enflasyon yaşıyor.

Tarihsel olarak enflasyonla mücadele, Federal Reserve’ün faiz oranı politikalarının kapsamına bırakılmıştır. Fed, talebi azaltmak, ekonomiyi yavaşlatmak ve enflasyonu düşürmek için faiz oranlarını keskin bir şekilde artırmıştır.

Enflasyonla mücadele etmek için düşük ve orta gelirli haneleri olumsuz etkilemeyecek alternatif yöntemler de mevcuttur. Kongre ve Biden yönetimi, Enflasyon Azaltma Yasası (IRA) da dahil olmak üzere bu alternatiflerin bazılarını takip etmektedir. Bu önlemler, yerli üretime yatırım yaparak, Amerika Birleşik Devletleri’nin üretim kapasitesini artırarak, uzun süredir devam eden kurumsal sorunları ele alarak enflasyonist baskıları azaltmaktadır.

Enflasyon Azaltma Yasası (Inflation Reduction Act) Nedir?

Enflasyon Azaltma Yasası (Inflation Reduction Act – IRA), Joe Biden tarafından 16 Ağustos 2022’de imzalanarak yürürlüğe girdi. Bu yasa, Amerika Birleşik Devletleri’nin enerji güvenliği ve iklim değişikliği ile mücadele konularında şimdiye kadar yaptığı en büyük yatırımlardan biridir. Yasa, temiz enerji ve üretim sektörlerinde büyük yatırımları teşvik ederek, ekonomik büyümeyi desteklemeyi ve uzun vadede enflasyonu düşürmeyi amaçlıyor.

Yasanın Ana Hedefleri ve Unsurları:

1. İmalat ve İşgücü Yatırımları:

Yasa, yerli üretimi artırmak ve iyi maaşlı iş imkanları yaratmak amacıyla 115 milyar dolardan fazla imalat yatırımını teşvik etmiştir. Bu yatırımlar, özellikle düşük gelirli ve dezavantajlı topluluklarda yoğunlaşmıştır. Bu yatırımlar, aynı zamanda modern tedarik zincirlerini güçlendirmeyi ve daha dayanıklı ve güvenilir bir ekonomik yapı oluşturmayı hedefliyor.

2. Temiz Enerji Yatırımları:

IRA, temiz enerji projelerine yönelik vergi teşvikleri sağlayarak, güneş ve rüzgar enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımını artırmayı hedefliyor. Yasa, düşük gelirli topluluklarda ve geleneksel enerji bölgelerinde bu tür projelere ek vergi teşvikleri sunarak, bu alanlarda ekonomik kalkınmayı teşvik ediyor. 2023 yılı itibariyle, temiz enerji üretim projelerine yönelik 800’den fazla yatırım planlanmış olup, bu projeler yıllık 13.7 milyon evi güçlendirecek kapasiteye sahiptir.

3. Topluluk Direncini Artırma:

Yasa, doğal afetlere karşı toplulukların direncini artırmak için büyük yatırımlar içerir. Örneğin, National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA), iklim değişikliğine karşı dayanıklılığı artırmak için 562 milyon dolarlık projeler yürütmektedir.

Enflasyon Azaltma Yasası (Inflation Reduction Act) ile ilgili daha fazla bilgi için aşağıdaki bağlantıları ziyaret edebilirsiniz:



• https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2022/12/Inflation-Reduction-Act-Guidebook.pdf
• https://www.energy.gov/sites/default/files/2022-08/8.18%20InflationReductionAct_Factsheet_Final.pdf

Şirketlerin Sorumluluk Alması Gereklidir

Enflasyon Azaltma Yasası programdaki çabalar, enflasyonist baskıları hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Ancak program dışında şirketler de bir rol oynamalıdır. Bazı işçiler, sıkı işgücü piyasaları sayesinde daha iyi ücret artışları görse de, bu ücret artışları mevcut enflasyondan çok daha az sorumludur. Birçoğu rekor kâr elde eden şirketler, odaklarını gereksiz fiyat artışlarından ve tarihi seviyelerde hisse geri alımlarından, ekonominin dayanıklılığını artıracak ve toplu olarak genel enflasyonu minimize edecek çabalara yatırım yapmaya kaydırmalıdır.

Geçmiş yüksek enflasyon dönemlerinde, ekonomistler ücret-fiyat sarmalı konusunda endişelenmişlerdir. Ancak, günümüzde çalışan ücretlerinin bugünün yüksek enflasyonuna neden olduğuna dair çok az kanıt bulunmaktadır. Sektörlere göre son fiyat ve ücret artışlarına bakıldığında, belirli bir sektördeki fiyat enflasyonundaki artış ile o sektördeki ücret artışı arasında korelasyon olmadığı görülmektedir. (bkz. Grafik 1)**

Grafik 1: Nisan 2021-Haziran 2022 ile Nisan 2018-Haziran 2019 arasındaki fiyat ve ücret artışlarındaki yüzde puan değişimi

Çalışmada, çalışanların ortalama haftalık kazançları kullanılmış ve fiyat artışları için Üretici Fiyat Endeksi (PPI) kullanılmıştır. Hem fiyatlar hem de ücretler için artış, Nisan 2018’den Haziran 2019’a kadar olan dönem için her bir endüstrinin yüzdesel artışından, Nisan 2021’den Haziran 2022’ye kadar olan dönem için yüzdesel artış çıkarılarak hesaplanmıştır. Endüstriler, dört haneli Kuzey Amerika Endüstri Sınıflandırma Sistemi (NAICS) kodlarına göre kategorize edilmiştir. R-kare değeri ile gösterilen korelasyon 0.0037’dir.

Aynı zamanda, birçok işçi için ücret artışı 2022’de enflasyonun gerisinde kalmıştır. Yalnızca en düşük ücretli işçilerin bazıları reel ücret artışı görmüştür. Ancak bu, en yüksek kazançlı haneler dışında, on yıllardır durgun kalan reel ücretler döneminde gerçekleşmiştir.

1979’dan 2019’a kadar, en alt %10’luk dilimdeki hanelerin enflasyon ayarlı ücretleri sadece %6.5 artarken, ortanca hanelerin %8.8 arttı ve en yüksek %90’lık dilimdeki kazançlar ise %41.3 arttı.

Bu arada, AFL-CIO verileri, S&P 500 şirketlerinin kârlarının 2021’de %17.6 arttığını ve CEO’larının kazançlarının %18.2 arttığını gösteriyor. Bu, o yılki enflasyon oranından iki kat daha yüksek ve sıradan işçiler için nominal ücret artışından neredeyse dört kat daha yüksektir.

Sıradan işçi ücretlerinin kârları azalttığına dair kanıt mevcut değildir. Çünkü finansal olmayan şirketlerin kâr marjları 2022’nin ikinci çeyreğinde %15.5 ile 1950’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

Grafik 2: 1950’den günümüze kadar olan dönemde firma karlılık oranları

Şirketler, kârlarını gelecekteki üretim kapasitelerini genişletmek ve enflasyona önemli ölçüde katkıda bulunan arz kısıtlamalarını hafifletmek için kullanabilirlerdi. Ayrıca, işçilere daha iyi ödeme yaparak iş gücüne yeniden yatırım yapabilirlerdi. Walmart ve diğer birçok marka, hafif ücret artışlarının işçi devrini azaltarak verimliliği yükselttiği ve nihayetinde genel ekonomik büyümeyi teşvik ettiği sonucuna ulaştı.

Bazı iş dünyası yöneticileri, hissedar toplantılarında ve anketlerde,fiyatları girdi maliyetlerindeki artışları telafi etmek ve kârlarını artırmak için gerekli olandan daha fazla artırdığını kabul etmişlerdir.

Bu arada, kurumsal gelirlerin işçilere giden payı, COVID-19 durgunluğu sırasında kısa bir süre artmış, ancak 2022’nin ikinci çeyreğinde tekrar %58.6’ya düşmüştür, bu oran 1947 ile 2003 arasındaki ortalama olan %63.5’in oldukça altındadır.

Grafik 3: 1950’den günümüze kadar olan dönemde emeğin gelirden aldığı pay oranı

Kârlar, envanter değerleme düzeltmesi veya sermaye tüketim düzeltmesi içermemektedir. Brüt katma değer, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki kurumsal sektör tarafından yaratılan toplam gelirdir.

Bir sağlık pandemisi veya ekonomik durgunluk gibi bir felaket sırasında hane halklarının mücadele ettiği bir dönemde kurumsal kâr peşinde koşmak ekonomiye zarar verebilir. Şirket yöneticileri, rekor kârlarının çoğunu işçilerine ve işlerinin genişlemesine yeniden yatırım yapmak yerine, tarihi seviyelerde hisse geri alımları gerçekleştirerek, esas olarak kendilerine ve diğer  yatırımcılara fayda sağlamayı tercih etmişlerdir.

2022’nin ilk çeyreğinde, ABD şirketleri 300 milyar dolardan fazla hisse geri alımı gerçekleştirmiştir, bu yeni bir rekor seviyedir.

Grafik 4: SP500 Firmalarının hisse geri alım oranları

Hisse geri alımlarının payı, bildirilen kazançlar kullanılarak hesaplanmıştır. S&P 500 şirketlerinden yapılan hisse geri alımları, piyasadaki tüm geri alımları temsil etmez, ancak bunlar büyük çoğunluğunu oluşturur.”

Enflasyon Azaltma Yasası, CHIPS ve Bilim Yasası Doğru Önlemlerdir

Yüksek faiz oranları enflasyonu düşürmeye yardımcı olabilir, ancak bunu harcamaları yavaşlatarak yaparlar. Halihazırda arz sıkıntısı çeken sektörlerde, örneğin konut sektöründe, yüksek faiz oranları arzı daha da düşürebilir.

Amerika Birleşik Devletleri, COVID-19 ekonomik durgunluğunun ardından diğer durgunluk dönemlerine kıyasla çok daha eşitlikçi bir toparlanma yaşadı. Örneğin, Temmuz 2022’de Hispanik veya Latino işsizlik oranı tüm zamanların en düşük seviyesine ulaştı. Amerika Birleşik Devletleri’nin şu anda sahip olduğu gibi güçlü bir iş gücü piyasası, uzun vadeli eşitsizlikleri azaltmak için kritik öneme sahiptir.

Bu nedenle, Biden yönetimi altındaki mali politikanın, zenginleri vergilendirerek ve üretim kapasitesini artırmayı hedefleyen arz tarafı girişimlerine yatırım yaparak enflasyonla mücadelede aktif bir rol oynaması ümit vericidir.

Örneğin, Enflasyon Azaltma Yasası, vergilerin daha iyi uygulanması, yerli temiz enerjiye yatırım yapılması, reçeteli ilaçlar gibi anahtar masrafların düşürülmesi ve açığın azaltılması yoluyla enflasyon sorununu yeni bir şekilde ele almayı amaçlamaktadır.

Vergi kaçakçılığıyla mücadele tedbirleri, talebi azaltmaya ve enflasyonist baskıları hafifletmeye yardımcı olabilir. Aynı zamanda, hisse geri alımlarına yönelik %1’lik yeni bir vergi, şirketleri işçilere ve verimliliği artıran girişimlere daha fazla yatırım yapmaya teşvik edebilir.

Enflasyon Azaltma Yasası ayrıca yerli üretimi teşvik edecek, tedarik zinciri tıkanıklıklarını hafifletecek ve tüketici fiyatlarını doğrudan düşürmeye çalışacak tarihi temiz enerji yatırımlarını da içeriyor. Bu yasa, aynı zamanda, yerli üretim ve araştırma-geliştirme yatırımlarına arz tarafı yatırımlarını da içeren ve anahtar girdi ve tüketici maliyetlerini düşük tutmayı amaçlayan CHIPS ve Bilim Yasası’nı tamamlamaktadır.

Bu eylemler, yerli üretimi artırmakta ve Federal Reserve’ün faiz artırımları yapma baskısını azaltmakta, aynı zamanda istihdam ve işçi ücretlerini korumaktadır.

*Söz konusu yazı, Justin Schweitzer ve Rose Khattar’ın yazmış olduğu “Wages and Employment Do Not Have To Decline To Bring Down Inflation” isimli yazıdan çeviri yapılarak ParaAnaliz için derlenmiştir.