FÖŞ yazdı:  Ekonominin birinci türevinin eğiminin öznesi

ParaAnaliz’de bir haber:  Güzel insanlarım yurtdışında $2 milyarlık konut almış. Bodrum’da tost-ayran yüzellialtıbinsekizyüzdoksanyedi lira  kırkbeş kuruş, artı KDV. Bu haberi okuyan halkı soyan işletmeciye ateş püskürüyordur herhalde de, kaçının aklına şu soru geliyor:  “Tesisin bütün masaları dolu olup, millet kapıda kuyrukta olmalı ki, zat-ı muhterem böyle fahiş bir fiyat çarc etmiş”.  Yani, sorun arzdan çok talep. Benim oturduğum muhitte iki Tesla’sı olmayana kız vermiyorlar.

Kıssadan hisse, millette bok gibi para var, harcamaya doymuyor. Halihazırda enflasyonun birinci nedeni katılaşan beklentiler, az fark geriden de bu tüketim çılgınlığı geliyor. Ekonomist ağzıyla, iç talep arzdan daha hızlı büyüdüğü için, fiyatlar yükseliyor.  Hanehalkı tüketimine çok sert bir darbe indirmeden enflasyona kalıcı çözüm bulmak çok zor. Enflasyon beklentilerine gelince, Sevgili Bakanım Şimşek ve guvernörler kralı Karahan, bunları TCMB’nin ayda bir düzenlediği, sadece 45-50 kişinin katıldığı anketten ölçmekle büyük hata yapıyor. Geçen hafta Koç Üniversitesi ve KONDA’nın ortaklaşa hazırladığı hissedilen enflasyon anketi yayınlandı. Sokaktaki kadına göre TÜFE %113. 12 ay sonra da sadece %90’lara gerileyecek.

Mehmet Şimşek ilk göreve geldiğinde büyük  hata yaptı. Önce TUIK’e neşter vurup, halkın güvenebileceği enflasyon ölçümleri yapan bir kadro atamalıydı. O fırsat kaçtı artık. TUIK yarın tüm ekonomistlerin “işte  budur, uluslararası standartlara %100 uyum var” diye övdüğü veri yayınlasa, milletin TUIK enflasyonuna göre ekonomik davranışlarını düzenlemesi yıllar sürer. Bir de geçmişte düşük gösterilen enflasyonun emekli ve asgari ücretlilerden gasp ettiği sefalet vergisi var ki, gerçek veri yayınlandığında, milyonlar  onlardan çalınanı geri isteyecek.

Ne demek istiyorum?  Ekonomi aşırı sıcak, soğutmak için yeterli çaba yok, kendi başına da soğumaz. Baz etkisi ve sabit kur sayesinde, yıl sonunda TÜFE %40’lara düşer. 2025 yılında ek tedbir alınmazsa %17-20’lere filan gerilemesi hayaldir.  Ekonomi takımı ve bazı ekonomistlerin öne sürdüğü gibi, ekonomide soğuma başlamış olamaz mı?  Şimşek’in yakında açıklayacağı ek vergiler dezenflasyona destek verir mi?

Yılın birinci çeyreğinde ÇEYREKLİK BAZDA %2.5 büyüyen bir ekonomi, doğal olarak  takip eden dönemlerde yavaşlayacak. Çünkü, o hızda gitse, duvarı deler, paralel evrene geçer. Nitekim  Pazartesi günü yayınlanan S&P Global – ISO imalat sanayi PMI’da üretim tarafında gerileme çok belirgin. O netlikte olmasa da, Mayıs kapasite kullanım oranı, reel kesim güven endeksi, tüketici güven anketleri  gibi öncü datalar faaliyetin hız kestiğinin  delili. İyi de, mesele ekonominin birinci türevinin eğiminin eksiye dönmesi değil ki?  Hali hazırda yıllık %5.5 büyüyen ekonomiyi altı ay içinde %2 veya daha sürdürülebilir bir tempoya yavaşlatmak, yani yılın ikinci yarısında daralmaya geçmek!

Niye altı ay?   TCMB son enflasyon raporunda, Fed FOMC gibi “yol haritası” yani forward guidance mahiyetinde bir aksiyon planı koydu ortaya. Eğer yılın son çeyreğinde trend enflasyon %1.5’a yavaşlamazsa, faizleri yine yükseltecek. Mayıs’ta trend enflasyon %3.75 civarında. Üstelik, mezara koyulması en güç kalem olan hizmetler hala %95!

Niye yavaşlamaz, çünkü ikinci  türevin eğilimi pozitif. Ben ISO PMI yerine hizmetleri de kapsayan MUSIAD-SAMEKS’i takip ediyorum,  Mayıs’ta aylık bazda 0.7 puan artışla “çok hızlı faaliyet” anlamına gelen %55’lere sıçramış. Öncü Mayıs dış ticaret açığı ve  çekirdek açık hafif geriledi. Velakin, tüketim malı ithalatı hala yükseliyor.

En önemlisi, 2000’lerin başından bu yana GSYH tahmininde oldukça başarılı performans gösteren kredi ivmesi çuvalladı. Nedenlerini başka bir makalede inceleyeceğim, ama  1-2Ç2024’te reel olarak sert şekilde daralan kredi hacmine rağmen ne tüketim ne de sabit sermaye yatırımı banamısın demiyor.

Enflasyon beklentilerini kısmen de ekonomik faaliyetin dozu belirler.   Belli-belirsiz bu yavaşlamayla Martini’mdeki buz kadar katılaşan enflasyon beklentilerini kırmanın imkanı yok.

Şimşek de durumun farkında. Enflasyon beklentilerini köreltmek için sürekli kararlılıkla  mücadele  mesajı veriyor. Artık ekonomiden her bahsettiğinde Reis’im de ona asist yapıyor. Ama, millet kulak asmıyor. Niye asmıyor? Çünkü, Erdo’m o toplantıya 50 araç ve 3 bin korumayla geldi.

Şimşek enflasyonu düşürmek için sürekli vergi hasılatını artıracak önlemler peşinde. Bunlar RTE’min masasına koyulmuş bile. Kısaca özetleyeyim:

• Emlak sermaye kazanç vergisi artıyor, alım-satım vergisi kaçağı kapatılacak.
• Şirketlere asgari vergi salınacak.
• Doktor, avukat, danışman gibi serbest çalışandan peşin vergi alınacak.

Ne kadar vergi hasılatı hedefleniyor?  Şimşek söylemiyor. Dezenflasyon için ne kadar tasarruf lazım?  Kaba hesabıma göre, milli gelirin %1-1.5’u kadar. Yani, TL400-600 milyar. Ben açıklanan ve açıklanması beklenen paketlerden HEDEFİN  TL450 milyar civarında olduğunu hesapladım.  Serbest meslek sahiplerinden alınacak vergi buna dahil değil. Yani teoride EVET, vergi mevzuatında düzenlemeyle dezenflasyona katkı mümkün.

Ama, bu vergilerin tahsilatı hiç de kolay olmayacak. Teknik nedenlerle değil, Erdoğan rejimini besleyen geniş bir seçmen kitlesinin çok canını yakacağı için. Eğer Erdoğan bu yeni mevzuata imzayı çakarsa, dezenflasyon konusunda daha iyimser olurum.

Valla, bu paketler çıksın, sevindirik bile olurum. Çünkü, Reis’im rant rejiminden caymaya karar verdiyse, yıl başında 24 Ocak 1979 Kararlarını andıracak önlemler açıklanabilir.  Yani, Kamu İhale Kanunu’nda yandaşların arpasını kesecek, 2025’in tüm zamlarının TCMB enflasyon hedefine endekslendiği türde can yakacak !!! Ya da, program 2025’te tavsar. TCMB daha Haziran başında yeterli döviz biriktirdi, kışın kur çalkantısı olmaz. %75 değil, %40 enflasyonla yaşar gideriz.

FÖŞ

GADT  abonelere özel rapor:  Siyasette yeni dönem Erdoğan-Özel zirvesi ile başlıyor