FÖŞ yazdı:  Fed, Trump, dünya, faiz, siz ve kayınvaldeniz

Pazartesi ABD’de iş saatleri başlar  başlamaz, Fed Denetimden Sorumlu Başkan Yardımcısı Michael Barr, yaptığı açıklamada, 2024’ün ilk aylarına ait ABD enflasyon verilerinin “hayal kırıklığı yarattığını” belirterek, “Merkez bankasının para politikasını gevşetmesi için ihtiyaç duyduğu kanıttan yoksun olduğunu” kaydetti.  Geçen hafta boyunca basına ya da podyuma çıkan her Fed FOMC üyesi de “Sabırlı olun, öyle kısa vadede faiz indirimi beklemeyin” mesajı verdi.

Piyasa lafı g.tünden anlamış olmalı ki, ben bu satırları Yapay Zeka’ya yazdırıp whisky-ejder meyvesi keyfi yaparken, S&P500  ve şürekası endeksler tarihi zirve rekorlarını tazelemek üstüne tazeliyordu. Sizce piyasalr haksız mı?  Tam olarak da değil. Fed faiz indirmeyebilir, ama ABD ekonomisi Fast ve Furious gibi maşallah.

Fed faiz indirmezse, ya da 2024-2026 döneminde beklenenden daha az faiz indirirse, dünya ne olur hiç düşündünüz mü?  Düşünmediniz, dün FB-GS maçında yaşanan şenlikleri izleyip sosyal medyada rakip takımı trollemek doğal olarak çok daha keyifli. Ama, eğer bir önceki makalemi okuduysanız, (link burada), bu konuya bir nebze kafa yormanız gerekir, çünkü Mehmet Şimşek’in Ekonomik İstikrar Programı sayesinde Türkiye hızla sıaca para cenneti oluyor. Eğer Fed yatırımcıları hayal kırıklığına uğratırsa, Cennet Cehhennem’e döner ki zaten Fed fişteklemese dahi, bu programın ömrü altı aydır. Altı ay içinde ya “hasbi” bütçe disiplini tedbirleri alınır, ya da kışın  yine ödemeler dengesi şoku.

Fed’in 2024 yılında faizleri sabit tutma olasılığı hiç de küçümsenmeyecek ölçüde. Çünkü ABD ekonomisi mucizevi bir hızda büyüyor. Siz bakmayın son verilerin kısmi bir yavaşlamaya işaret etmesine. Her genişleme döngüsünde, koşucular yer yer vites küçültüp, nefeslenirler- sonra yine depar. ABD verilerinde belirli-belirsiz görülen tıkanmanın bunun ötesinde bir gelişme (yumuşak iniş) olduğuna dair kanıt yok.

Aksine, ABD’de GSYIH’nin %3’ne varan faiz-dışı bütçe açığı, Güney sınırından sürüler halinde ülkeye giren göçmenlerin hızla emek-yoğun alanlarda istihdam edilmesi ve Yapay Zeka’yı kendi iş süreçlerine katmak isteyen her boyutta şirketin sabit sermaye yatırımlarına gaz vermesi, ilerisi için umut vadediyor.

Zaten, benim de içinde bulunduğum bir azınlık, eğer her gün yeni yaptırımlarla kapsama alanı genişleyen ABD-Çin Ticaret Savaşları tırmanırsa, enflasyonist etkilerin kaçınılmaz olacağı görüşünde. Bir başka deyişle, ABD’nin Çin’in yüksek teknoloji alanında hızla onu geçmesini engelleme çabası, dünya ve ülkede ek fiyat baskıları yaratıyor.

Zaten, Tüketici Güven Endeksleri hanehalkı anketlerinden ölçülen 1-5 yıl enflasyon beklentileri asla %2’ye  yakınsamadı.  Bir dünya düşünün,   ABD ekonomisinde istihdam ve büyümeyi Fed hedeflerinde tutacak enflasyon oranı %2 değil, %3 olsun. Bu durumda, Fed 2024 sonu ya da 2025 başında faiz indirir, ama parasal gevşeme döngüsü, 4-5 mermide biter.  Enflasyonun denge değerinin %3 olduğu o farazi gelecekte, Fed funds’ın nihai oranı %4’ün altına inmez. Tarihi olarak Fed funds oranı ve ABD 10 yıl vadeli devlet tahvili getirisi arasında 125 baz puan civarında makas var. Yani, bu senaryoda, halen %4.4 düzeyinde olan ABD DİBS getirisi trend olrak %5 veya üstüne sıçrayacak.

Bu senaryoda Japon DİBS ve Alman Bund getirileri sürekli olarak ABD’nin gerisinde kalacağı için, “carry trade”  denkleminin yıllar boyunca güçlü seyredecek bir Dolar Endeksi’yle tutarlı olduğunu da naçizane arzeder, gülpembe yanaklarınızdan öperim.

Ama Fed’in başındaki en büyük bela enflasyon beklentileri  değil, Trump. Trump yeniden seçilirse, Fed’in yetkilerini kısmayı planlıyor. Trump’ın akıl hocalarının planına göre, Fed başkanı FOMC faiz kararı almadan önce “gayr-i resmi olarak” Başkan’a danışacakmış. O zaman Fed’in bizim TCMB’den ne farkı kalır ki?

Bence Trump asla Kongre’den böyle bir yetki alamaz, ama bu söylentinin yayılması dahi dolar krizi tetikleyebilir. Çok somut 2 tehlike daha var. İlkin, Trump başa gelirse, 2017 yılında ihdas edilen geçici vergi indirimlerinin kalıcı olması yönünde Kongre’yi ikna edecek. Yani, bütçe açıkları daha da genişleyecek. ABD’de bütçe açığı artık yapısal. Yıllık GSYIH’nin %6’na yapıştı ve daraltmak için  ne Demokratlar ne de Cumhuriyetçiler tedbir almaya niyetli değil. Bu açık hem faiz giderleri yoluyla kamu borcu ve daha fazla açığı besliyor, hem de harcamaları artırıcı etki yapıyor. Bir başka deyişle, Fed faiz indirse de, sürekli genişleyen DİBS arzı yüzünden ABD 2-10 yıl vadeli DİBS getirilerinin sürekli yüksek kalması ihtimali küçümsenemez.

İkincisi, çılgın Trump, Çin’den gelen her mala %100, menşei müttefikler de olsa, tüm ithalata en az %10 gümrük vergisi salmak niyetinde. Bunun enflasyonist etkileri ayan beyan ortada. Eğer seçilir ve vaatlerini yerine getirirse, Fed için faiz indirim penceresi kapanır. Shutter Island misali kapanır yani.

Şimdi gelelim size ve  kıymetli kayınvaldenize.  Yukarda çizdiğim tabloda, tüm dünyada finansal koşullar sıkılaşarak halihazırda yeniden ivmelenen global büyümeyi çelmeler.  Bu bizi çok kasmaz, eğer kayınvaldeniz AB dışında bir destinasyona ihracat yapıyorsa, çok kasar. Ama, ABD doları ve  DİBS getirileri yüksek seyrederse, Türkiye’nin bu  zayıf hikayesiyle sıcak para cezbetmesi hayal olur. Dikkat edin, TL kredi faizleri yükseldiği için, şirketler döviz kredisine döndü. Ayrıca şirketlerin yurtdışından dolar borçlanmaları bu sene $10 milyarla rekor kırdı. Mart ödemeler dengesi verilerine göre, bankaların dış borç yenileme oranı %100’ü aştı.

Bir başka deyişle, tam Türkiye yeniden burnuna kadar FX kaldıraca boğulurken, Fed’in faiz indirimleri gecikebilir. Ya da bütçe açığı ve Trump’ın icraatı nedeniyle, dolar ve ABD DİBS getirileri Fed funds oranından kopar.  Türkiye Ekonomik İstikrar Programı’na bütçe disiplini yoluyla yeni bir hikaye eklemezse, bizde film de kopar.

FÖŞ