ANALİZ:  Vergi gelirleri güçlü seyretse de bütçe açığı yükseliyor

Merkezi bütçe Nisan’da 178 milyar TL açık verirken, 12-aylık birikimli açık 1,68 trilyon TL’ye yükseldi.

2023’ün nisan ayında 132,5 milyar TL açık veren merkezi bütçe, 2024’ün aynı ayında 177,8 milyar TL açık verirken, geçen seneki 98,0 milyar TL’lik faiz dışı açığa karşılık bu sene 63,8 milyar TL faiz dışı açık verildi. Ocak-Nisan dönemde 691 milyar TL bütçe açığı verilirken (2023 aynı dönemde 383 milyar TL idi), 2023 sonundaki 1,37 milyar TL’lik 12-aylık birikimli bütçe açığı 1,68 milyar TL’ye yükselmiş oldu. Aynı süreçte faiz-dışı açık ise 700 milyar TL’den 780 milyar TL’ye yükseldi.

Bütçeden depreme bağlı ödemeler halen sınırlı seyrediyor.

Hatırlanacağı gibi, 2023’ün aralık ayında 191,5 milyar TL’lik nakit açığına karşılık, tahakkuk bazlı bütçe açığı 842,5 milyar TL seviyesinde gerçekleşmişti. Bu farkın nedeni, 2023’te depreme bağlı bütçe ödeneklerinin önemli bir bölümünün henüz kullanılmaması nedeniyle 2024 yılı içinde kullanılmak üzere “emanet” hesabına alınmasıydı. Nakit bazlı ve tahakkuk bazlı bütçe açığı arasındaki farkın nisan ayı itibariyle devam ediyor olması bütçeden depreme bağlı yapılan ödemelerin öngörülenin altında kalmaya devam ettiğini gösteriyor.

Faiz ödemeleri başta olmak üzere genele yayılan harcama artışları bütçeyi olumsuz etkiliyor.

Faiz dışı harcamalardaki artış eğilimi Nisan’da bir miktar yavaşladıysa da %80’e varan yıllık nominal artış söz konusu. Ocak-Nisan dönemindeki yıllık nominal artış ise %95’e ulaşıyor, ki bu artışta depreme bağlı harcamaların etkisinin henüz çok sınırlı olduğunu ve artışların genele yayıldığını da belirtmek lazım. Öte yandan, faiz harcamalarındaki dramatik yükselişin Nisan’da daha da etkili olduğunu görüyoruz. Şöyle ki, 2023’ün nisan ayında 34,5 milyar TL tutarındaki faiz harcamaları 2024’ün Nisan’ında 114,0 milyar TL’ye ulaşırken, Ocak-Nisan dönemi söz konusu olduğunda toplam faiz ödemelerinin 1 yılda 135 milyar TL’den 364 milyar TL’ye yükseldiği görülüyor.

Harcama artışları devam etse de güçlü vergi gelirleri bütçedeki bozulmayı sınırlamaya devam ediyor.

Harcama tarafındaki bu bozulmaya karşın, seçimlerin ardından alınan vergi artışı tedbirleri ve daha büyük ölçüde güçlü devam eden tüketime bağlı olarak vergi gelirlerindeki iyileşme 2023’ün ikinci yarısından itibaren manşet bütçe dengesindeki kötüleşmeyi sınırlamaya devam ediyor. Vergi gelirleri Mart’ta da yıllık %110 nominal artış kaydederken, artış oranı KDV’de %151’e, akaryakıttan alınan ÖTV’de ise %322’ye ulaşıyor. KDV gelirlerindeki nominal artış Ocak-Nisan döneminde %197’ye, son 12-aylık dönemde ise %210’a ulaşıyor. Bununla beraber, KDV tahsilatında son aylarda bir miktar yavaşlama olduğu söylenebilir. Ancak, bu yavaşlamaya karşın, güçlü KDV tahsilat performansı talebin halen güçlü seyrettiğine ve bunun da enflasyonist baskıları canlı tuttuğuna işaret etmekte.

Sene sonu merkezi bütçe açığı/GSYH oranı %5,0’in biraz üzerinde gerçekleşebilir.

Geçtiğimiz günlerde açıklanan bütçe tasarruf tedbirlerinin iyimser bir tahminle merkezi bütçeye GSYH’nin %0,3-0,4’ü kadar bir yardımı olabilir. Buna karşın, 2025 sonu merkezi bütçe açığı/GSYH oranının 2024 sonundaki gibi %5,0’in üzerinde gerçekleşmesi kuvvetle muhtemel görünüyor.

Serkan Gönençler, Gedik Yatırım