Bloomberg/John Authers:  Ukrayna Savaşı’nın riskleri unutuldu

Rusya’nın Ukrayna’daki amansız savaşı iki uzun yılı doldurdu. Vladimir Putin’in kaynak zengini komşusunu işgal etme kararının ciddi sonuçları oldu. Kiev, devasa altyapı kaybı, asker kaybı ve bir zamanlar canlı olan ekonomisine zarar veren bombardımanla korkunç bir bedel ödedi.

Ancak Rusya çok daha iyi durumda değil. Kremlin’in yakın zamanda Ukrayna’nın Avdiivka şehrini fethetmesi büyük ölçüde Pirik bir zaferdir. Ukrayna, Rus askerleri için bir mezarlık. Yaklaşık bir milyon daha fazla genç Rus, zorunlu askerlik korkusu nedeniyle ülkeden kaçtı. Bu tarihi trajedi devam ederken yatırımcıların kaygısı giderek azalıyor. Çoğunlukla Korku Endeksi olarak anılan VIX hisse senedi oynaklığı endeksi, işgalle birlikte, yine nükleer çatışma  riskinin tırmanması mümkün göründüğünde ve doğal gaz fiyatları yükseldiğinde yükselişe geçti. Ancak sakinlik geri geldi ve artık piyasalar için Ukrayna en fazla arka plandaki gürültü.

Yatırımcılar Ukrayna’da Devam Eden Savaştan Daha Az Endişeli

Bunun nedeni savaşın, insani maliyetine rağmen korkulan ekonomik zarara yol açmamış olmasıdır. Putin, Çin ve Hindistan gibi pazarlarda cankurtaran halatları bulup Batı’nın uyguladığı yaptırımların etrafından dolaştı. Rusya’nın rahatlığı Avrupa’nın acısıydı. Savaştan önce Avrupa’ya Rus doğalgazı enerji sağlıyordu. Bu tehdit, ısının olmadığı soğuk bir kış nedeniyle paniğe yol açtı. İşgalin ardından çaresizlik ortamında Moskova’nın yakıtına güvenilir ve uygun maliyetli bir alternatif bulma arayışı başladı.

Tıpkı Rusya’nın yakın gelecekte kaçınılmaz görünen korkunç ekonomik maliyeti ödemekten kaçındığı gibi, Avrupa da öyle. Doğal gazın fiyatı savaş öncesi seviyelere geri döndü. AB bu zorlu dönemde  sıvı doğalgaz (LNG) ve diğer alternatiflere yönelerek taşıma ve depolama altyapısını güçlendirirken, ABD 2023’te Avrupa Birliği’nin en büyük tedarikçisi haline geldi.

Avrupa Doğal Gaz Fiyatları Savaş Öncesi Seviyelerine Döndü

Temsilciler Meclisi aracılığıyla Ukrayna’ya yapılacak 60 milyar dolarlık ABD yardımının kesinleşmesinde gecikme, ülkenin daha ne kadar mücadeleye devam edebileceği sorusunu gündeme getirirken, aslında Rusya da aynı ikilemle karşı karşıya. Financial Insyghts’tan Peter Atwater, ülkenin harcamalarının en az üçte birinin orduya gittiğini ve halihazırda Çin’e çok düşük fiyatlara sattığı düşük doğal gaz fiyatlarının ödemeler dengesini  zorladığını söylüyor.

Atwater gaz fiyatlarında yükseliş  öngörüyor

Atwater şöyle yazdı: Eğer tarih tekerrür ederse, bu düzeylerden doğal gaz fiyatlarının yükselmesi hiç de şaşırtıcı olmaz. Üstelik geçtiğimiz birkaç hafta boyunca defalarca paylaştığım gibi, uzun vadede ruh hali özellikle kasvetli. Çok da uzak olmayan bir gelecekte keskin bir geri dönüşe hazır olurdum. İkincisi, doğalgaz fiyatları, Ukrayna ve buğday arasındaki bağlantı göz önüne alındığında, bu emtianın (ve mısırın) yükselmesi de mümkün görünüyor.

Kuşkusuz, gerginliklerdeki tırmanış, tahıl ihracatı açısından stratejik konumu nedeniyle anlaşmazlığın odak noktası olmaya devam eden Karadeniz üzerinden mal akışını riskli kılıyor. Konteyner navlun oranlarının dünya çapında yeniden yükselişe geçmesi zaten endişe verici:

Konteyner Navlunları Artıyor

Devam eden savaşta yorgunluk hissedilirken, ister geçici ister kalıcı olsun, çatışmaların sona ermesi uzak görünebilir. Ancak etkileri göz ardı edilemez. Gavekal Research’ten Louis-Vincent Gave, savaşın sona ermesinin “derin sonuçlar doğuracağını” söylüyor:

Etkilerin birçoğu (dolardan kaçış, savaşı yürütme şeklimizdeki değişiklikler, tarım politikalarında yeniden kendine yeterliliğe odaklanmak için yapılan değişiklikler) yavaş ilerleyecek. Yakın vadede savaşın sona ermesi, ilgili iki ülke için iyi bir haber olacak – genellikle herhangi bir savaşta en büyük kaybedenler, savaşan ülkeler olur – ve aynı zamanda Avrupa ve Orta Doğu için de iyi bir haber olacak. En azından birincisi için enerji krizi, ikincisi için ise gıda krizi tehlikesini ortadan kaldıracaktır.

Öte yandan savaşın sona ermesi çoğu insanın düşündüğünden daha erken olabilir. Gave, Trump’ın Kasım seçimlerindeki zaferinin, Ukrayna’yı daha da kötü durumda bıraksa bile muhtemelen düşmanlıkların sona ermesini hızlandıracağını söylüyor. Bu durumda ABD yardımı sona erecek ve AB’nin bu boşluğu doldurması muhtemelen imkansız hale gelecektir. Başkan Joe Biden, Meclis’in Ukrayna paketini onaylamasını sağlamaya çalışırken, Kiev’deki endişe sadece fonun ne zaman sağlanacağı konusunda yoğunlaşmayacak. Kasım ayında kimin kazanacağı da takip edilecek.

Olumsuz gelişmelere hazır olun

Düşen emtia fiyatları ile hisse senedi ve tahvil piyasalarındaki oynaklık ölçümleri, yatırımcıların Ukrayna’daki durum konusunda artık nispeten sakin olduklarını gösteriyor. Ancak Putin’in  durumu göründüğü kadar güçlü değil.

Rusya’nın şu ana kadar şaşırtıcı derecede ekonomik zarardan kaçınması ama aynı zamanda Avrupa’ya beklenen acıyı verememe tehlikeli gelişmelere gebe.