Mahfi Eğilmez analiz etti! Başkanlık sisteminin ekonomiye etkisi…

Ünlü ekonomist Mahfi Eğilmez, Türkiye’nin başkanlık sistemi sonrasındaki sefalet endeksini değerlendirdi.

Eğilmez’e göre, Türkiye’nin başkanlık sistemine geçişi sonucunda ülke genelinde bir gerileme yaşandı. 2022 yılı sonuçlarına göre, Türkiye dünya genelinde sefalet endeksinde en kötü 10 ülke arasında yer alıyor.

2017 yılında gerçekleşen Anayasa Değişikliği Referandumu ile Türkiye, güçler ayrımı sisteminden vazgeçerek başkanlık sistemine geçiş yaptı. Ancak, geçiş dönemi beklentilerinin aksine, ekonomist Mahfi Eğilmez’e göre, Türkiye başkanlık sistemine geçtikten sonra genel olarak gerileme kaydetti.

Eğilmez’in değerlendirmesine göre, işsizlik oranı ve enflasyon oranının toplamından oluşan sefalet endeksi, Türkiye’nin ekonomik durumunu gösteriyor. Bu endeks, Arthur Okun tarafından ilk ortaya atıldığında sadece işsizlik ve enflasyonu içeriyordu. Ancak, sonradan Robert Barro ve Steve Hanke tarafından yeniden formüle edilerek faiz oranı ve büyüme oranını da içeren bir hale getirildi.

Eğilmez’in “Başkanlık Sistemi ve Sefalet Artışı” başlıklı yazısına göre, HAMI Sefalet Endeksi şu şekilde hesaplanmaktadır: (Enflasyon Oranı + İşsizlik Oranı + Faiz Oranı) – Büyüme Oranı. Bu endeks, ekonomik büyüme ve faiz oranlarını da dikkate alarak sefaleti ölçmeye çalışmaktadır.

Eğilmez’in verilerine göre, Türkiye’de HAMI Sefalet Endeksi yıllar itibarıyla incelendiğinde, ülkenin ekonomik durumunda belirgin bir artışın yaşandığı görülmektedir.

2017 yılında gerçekleşen oylama, Türkiye’nin güçler ayrımı sisteminden vazgeçerek başkanlık sistemine geçmesini amaçlıyordu, ancak oylama aslen bu yönde bir karara bağlanmamıştı.

Başkanlık sistemi, güçler ayrımı, yargı bağımsızlığı ve yasamanın yürütmeden ayrılığı ilkesini sürdüreceği bir biçimde planlanmıştı. Yani, Cumhurbaşkanı sadece sembolik bir rol üstlenecek ve yürütmenin başında olacaktı. Ancak, uygulama bu plana uymadı.

Yasama organı, Cumhurbaşkanının parti disiplini tarafından denetlenmeye başlandı, bu da yürütmenin etkisi altına girmesine neden oldu. Yargı bağımsızlığı ise aşamalı bir şekilde ortadan kalktı ve günümüzde tek yetkili başkan sistemine geçildi.

Geçiş süreci boyunca, Türkiye’nin koalisyon hükümetlerinden kaynaklanan zorluklardan kurtulacağı, hızlı kararlar alarak ilerleyeceği, refahının artacağı ve dünya sıralamalarında üst sıralara yükseleceği umutları dile getirilmişti. Ancak, gerçeklik söylenenlerin tam aksine oldu. Türkiye, başkanlık sistemine geçtikten sonra genel olarak gerileme kaydetti. Daha önceki yazılarında, sosyal, siyasal ve ekonomik göstergeleri tarafsız kuruluşların endeksleri çerçevesinde dünya ülkeleriyle karşılaştıran ekonomist Mahfi Eğilmez, Türkiye’nin sürekli olarak gerilediğini ortaya koymuştu.

Sefalet endeksi de diğer göstergeler gibi, başkanlık sistemine geçişin ardından Türkiye’de sefaletin arttığını gösteriyor. 2022 yılı sonuçlarına göre Türkiye, dünya genelinde sefalet endeksinde en kötü 10 ülke arasında (en kötü) 10’uncu sırada yer alıyor.