Bloomberg/Javier Blas:  OPEC+1 petrol fiyatlarını yüksek tutabilecek mi?

Geçtiğimiz ay Suudiler, tek taraflı petrol üretimi kesintilerini Yeni Yıla uzattı  ve OPEC+ karteli içindeki diğer birkaç devleti  üretimi daha da kısmaya ikna etti. Şimdi bekliyorlar ve umut ediyorlar. Neyi?  Kota kısıtlamalarının petrol fiyatlarını yeniden yükseltmesini.  Başarılı olabilirler mi?  Her şey arzın ne kadar artacağına bağlı.

Öncelikle 2023’ü özetleyelim

Fosil enerji talebine dair sürekli düşüş yönündeki öngörülere karşın,  küresel petrol tüketimi günde 2,3 milyon varil arttı. Kovid-19 sonrası küresel toparlanmanın son ayağında, bu yıl tüketim tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkararak 2019’da belirlenen önceki zirveyi geride bıraktı. 2023 şu ana kadar Suudiler için iyi geçti denilebilir.

Sorun dengenin diğer tarafındaydı: arz

Birincisi, ABD kaya petrolü endüstrisi yavaşlama tahminlerine karşı gelerek güçlü bir yıllık büyüme kaydetti. Daha sonra, Washington’un yaptırımları uygulama konusunu görmezden gelmesi sayesinde İran’ın petrol üretimi arttı. Bu arada Batı’nın Moskova’ya uyguladığı yaptırımlar da “geçirgen” olduğunu kanıtladı ve beklenenden daha fazla Rus petrolünün piyasaları doldurmasını engelleyemedi. Bunların yanı sıra Brezilya, Guyana ve OPEC dışı diğer birkaç üretici de arzı artırdı.

Suudiler ve Ruslar liderliğindeki OPEC+, yıl ortasında gerileyen fiyatlara üretim kesintileriyle karşılık verdi ve piyasanın bir dip oluşturmasını sağladı. Orta Doğu’daki gerilim, Ekim ayında fiyatların daha da yükselmesine yardımcı olurken, Brent  varil başına 100 dolarla flört etti.

Yıl sonuna birkaç gün kala Brent’in 2023’te varil başına ortalaması yaklaşık 82 dolar oldu; nominal olarak kötü değil ama 2020’den bu yana enflasyondaki artışa göre ayarlandığında OPEC+’nın reel gelirleri geçmişte elde ettiği seviyenin çok altında.

Yüksek, Ama Yeterince Yüksek Değil

OPEC+, 2023’te nominal olarak yanıltıcı derecede yüksek bir petrol fiyatının tadını çıkardı. Gerçekte enflasyon, varilin satın alma gücünü önemli ölçüde aşındırdı.

Peki 2024’te neler bekliyor? Suudi Arabistan’ın stratejisi “bekle ve umudunu kesme” olarak özetlenebilir.  Ancak bu stratejinin arka planda ya fiyatları tut, ya da  rakiplerini parçala planı gizleniyor. Eğer Riyad piyasayı yanlış okuyorsa gelecek yılın sonuna kadar  üretim kısıtlamalarıyla fiyatı yüksek tutma politikasından U dönüşü yapması gerekebilir.

Açıkça görülüyor ki, salgın sonrası yaşanan olağanüstü talep sona erdiğinde petrol talebindeki artış yavaşlayacak. Ama lütfen bu yavaşlamayı fazla abartmayalım. “Ayılar” 2023’te ham petrol iştahını yanlış değerlendirip, fiyatlarda çöküş tahmin ettiler.  2024 için de yine yanıldıklarını düşünüyorum. Uluslararası Enerji Ajansı, gelecek yıl petrol talebinin günde 1,1 milyon varil artacağını tahmin ediyor; bu, birkaç ay önce beklenenden biraz daha fazla. Artış, 2000 ila 2019 arasındaki günlük ortalama 1,2 milyon varil ile aynı doğrultuda ve 1990 ile 1999 arasındaki günlük 1 milyon varilden daha güçlü. Yani hayır, petrol talebindeki büyüme keskin bir şekilde yavaşlamıyor; sadece  tarihsel normuna dönüyor.

Ancak arz  dinamikleri sisli

“İyi huylu”  senaryoda, OPEC+ dışı üretim büyümesinin kabaca küresel petrol talebindeki artışla eşleşiyor.  Yani, Suudi Arabistan muhtemelen gelecek yıl fiyatları varil başına 70 doların üzerinde tutmak için yeterli çabayı gösterdi. Biraz şansla, zaman içinde şu anda piyasadan uzak tuttuğu üretimin bir kısmını piyasaya sürebilecek – ancak bu en erken gelecek yılın ikinci yarısından önce olmayacak. bu da kartelin fiyat dengesini korumak için muhtemelen şu anda yürürlükte olan kesintileri 2024 yılının 3. Çeyreğine kadar uzatması gerekeceği anlamına geliyor.

Yukarıdaki senaryo “bekle ve umut” çerçevesini desteklemekte. Ancak Suudiler ve müttefikleri için hata marjı çok küçük ve talepteki herhangi bir zayıflık veya arzdaki artış (veya daha kötüsü her ikisi de) petrol piyasasını  stok fazlasına itebilir. Art arda ikinci yıldır, ortak uzman görüşü ABD kaya petrolü büyümesinin yavaşlayacağı yönünde. 2023’te yanılmışken, 2024’te tekrar yanılmaya hazırlanmanın ihtiyatlı olacağına inanıyorum.

Jeopolitik riskler her an fiyatlamayı değiştirebilir

Jeopolitik arzda aşağı yönlü ve yukarı yönlü sürprizlere neden olabilir.   2023 sona ererken Orta Doğu’daki çatışmalar Kızıldeniz’deki enerji akışını etkiliyor.

Her şeyi hesaba katarsak, OPEC+’nın arz yönünden talep yönünden daha büyük bir tehlikeyle karşı karşıya olduğunu düşünüyorum. Özellikle ABD kaya gazı endüstrisinin varil başına 75 doların altındaki fiyatlarla bile para kazanabilmesi ve üretimi artırabilmesi nedeniyle bir  arz fazlalılığı ortaya çıkarsa, Riyad zor bir seçimle karşı karşıya kalacak. Ya OPEC+’ı üretimi daha da kısmaya ikna eder (öngörmekte zorluk çektiğim bir şey) ya da çok daha düşük fiyatları kabul eder. Bu yüzden bekle ve umut’un, yap ya da boz’a dönüşebileceğini düşünüyorum.

Şimdilik Suudiler sektörü ve piyasayı okuma konusunda kendilerine güveniyorlar. Pazar payını kaybettikleri 2010’dan 2015’e kadar olduğu gibi, birkaç yıl boyunca OPEC+ dışı ekstra arz ve aşırı talep artışıyla karşılaşmayı beklemiyorlar. Krallık bu durumu 2016 yılında kaya petrolüne karşı fiyat savaşı yaparak, piyasayı petrol  altında bırakarak ve fiyatı 30 doların altına göndererek çözdü.

Wall Street’te büyüyen bir azınlık, bu acı sonun 2024’te, 2025 ve 2026’ya doğru tekrar gerçekleşeceğini düşünüyor. Bu nedenle petrol piyasası, Suudilerin piyasayı sular altında bırakacak başka bir saldırı başlatıp rakiplerini pazardan kovması senaryosu hakkında spekülasyon yapıyor. Eğer petrol fiyatlarında korkulan düşüş gerçekleşirse, sarsıntı emtiaların ötesine de yansıyacak ve hisse senetleri, tahviller ve para birimlerinde türbülansa yol açacaktır.

Şu anda “fiyat savaşı ” senaryosunu temel  almıyor olsam da, bu sonucun artan bir risk olduğunu kabul ediyorum. 2024’ün ortalarına gelindiğinde petrol piyasası hem beklemekten hem de umut etmekten çok ama çok yorulmuş olabilir.

Kaynak:  Bloomberg