Kızıldeniz’de ticari gemilere yönelik saldırılar deniz taşımacılığını olumsuz etkiliyor

Yemen’deki Husi militanlarının Kızıldeniz’deki ticari gemilere düzenlediği saldırıları arttırması, küresel deniz taşımacılığı firmalarının Süveyş Kanalı yerine rotalarını Afrika’nın güney ucundaki Ümit Burnu’na çevirmesine neden oluyor.

Husiler tarafından yapılan açıklamada Pazartesi günü Kızıldeniz’de bir yük gemisine insansız hava araçlı saldırı düzenlendiği bildirildi. Grup, gemi saldırılarının İsrail’in Gazze Şeridi’ndeki askeri saldırılarına yanıt olarak yapıldığını kaydediyor.

Rota değişikliği maliyeti arttırıyor

Denizcilik sektörü uzmanlarına göre MSC dahil bazı büyük deniz taşımacılığı firmalarının Süveyş Kanalı yerine Afrika kıtasının güney ucundan dolanmaya başlaması maliyetleri arttırıyor ve önümüzdeki haftalarda daha da artması beklenen gecikmelere yol açıyor. Küresel deniz trafiğinin yüzde 15’i, Avrupa ve Asya kıtaları arasındaki en kısa denizcilik rotası olan Süveyş Kanalı’nı kullanıyor.

Bankacılık firması ABN Amro’dan uzman Albert Jan Swart, Reuters’a yaptığı açıklamada, rotalarını Ümit Burnu’na çeviren deniz taşımacılığı firmalarının “küresel konteyner taşımacılığı piyasasının yaklaşık yarısına egemen olduğunu” söyledi. Albert Jan Swart, ”Kızıldeniz’den kaçınmak, seyahat süresini uzattığı için maliyetlerin artmasına yol açacak” dedi.

Petrol devi BP’nin de Kızıldeniz’den geçişleri geçici süreliğine durduran firmalar arasında yer alması, şimdiye kadar çoğunlukla kuru yük taşıyan gemileri etkileyen krizin enerji sevkiyatını da kapsayacak şekilde genişleyebileceğine işaret ediyor. Bu kaygılar nedeniyle ham petrol fiyatları Pazartesi günü yükseldi.

Husiler’in saldırıları, firmaları, İsrail’le olan bağlarını da gözden geçirmeye zorluyor. Tayvan menşeili Evergreen Denizcilik firması, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, İsrail kargosu taşımayı geçici süreliğine durduracağını bildirdi.

Firma açıklamasında, “Evergreen, gemilerin ve mürettebatın güvenliği için geçici olarak İsrail kargosu kabul etmeyi durdurma kararı aldı ve bir sonraki bildirime kadar konteyner gemilerine Kızıldeniz’den geçişleri askıya alma talimatı verdi” denildi.

Yük gemilerine yönelik saldırılar, Amerika ve müttefiklerinin Kızıldeniz rotalarını korumak için bir görev gücü oluşturmak üzere harekete geçirmişti. İran, böyle bir görev gücü kurulmasının hata olacağı uyarısında bulunmuştu.

“Uluslararası ticarete yönelik ciddi bir tehdit”

Mali hizmetler firması ING’den Rico Luman, rota değişiminin konteyner gemilerinin seyahat süresinin en az bir hafta uzaması anlamına geldiğini söyledi. Bir yük gemisinin Çin’de Şanghay’dan Hollanda’da Rotterdam’a Süveyş Kanalı rotasını kullanarak ulaşması yaklaşık 27 gün sürüyor.

Rico Luman, “Bu durum en azından Aralık ayı sonuna kadar gecikmelere yol açacak, bir sonraki turda yaşanacak gecikmelerin etkileri Ocak ve büyük olasılıkla Şubat’ta da hissedilecek” dedi.

Gemilerin seyir süresinin uzamasının deniz taşımacılığı ücretlerini arttırması bekleniyor. Lojistik firması Freightos’un CEO’su Zvi Schreiber, denizcilik firmalarının fazla kapasitelerini kullanma yolları aradığını söyledi.

COVID-19 pandemisinin 2020 yılından itibaren yol açtığı ekonomik etkilere atıfta bulunarak, denizcilik rotalarının uzamasının “pandemi dönemindeki hızlı fiyat artışlarına erişme olasılığının düşük olduğunu” ifade etti.

“Uluslararası deniz taşımacılığı tehdit altında”

Pazartesi günü sabah seansında Avrupa borsalarında denizcilik firmalarının hisseleri yükseliş kaydetti. Gemilerin Süveyş Kanalı’nı kullanmayı durdurmasının deniz taşımacılığı fiyatlarını yükselteceğine ilişkin öngörüler, Cuma günü borsada denizcilik firmalarının hisselerinin değer kazanmasına neden olmuştu. Danimarka menşeili deniz taşımacılığı firması Maersk’in Kopenhag borsasında hisseleri yüzde 3,5 oranında yükseldi.

Süveyş Kanalı, Mısır için önemli bir döviz geliri kaynağı. Küresel ticaretin yüzde 90’ı deniz taşımacılığıyla gerçekleştiriliyor.

Uluslararası Deniz Taşımacılığı Odası’ndan Cuma günü yapılan açıklamada Husiler’in deniz rotaları üzerinde geçen ay başlattığı saldırıların “uluslararası ticarete yönelik son derece ciddi bir tehdit olduğu” kaydedilmiş ve bölgedeki donanma kuvvetlerinden saldırıları durdurmaları için ellerinden geleni yapmaları istenmişti.

VoA