İş Bankası Sektörel Güncel Gelişmeler Raporu – (Enerji)

Rusya ve Suudi Arabistan’ın petrol arzında yaptıkları kesintiler yılın üçüncü çeyreğinde fiyatlar üzerinde yukarı yönlü baskı oluşturmuştur. Ekim ayı ile birlikte Orta Doğu’da artan jeopolitik gerilim de enerji sektörü görünümü üzerindeki riskleri artırmıştır. Savaşın başlamasının ardından 20 Ekim’de gün içinde 93,8 USD’ye kadar çıkan Brent türü petrolün varil fiyatı ilerleyen dönemde çatışmanın başka ülkelere yayılmayacağı beklentisinin güçlenmesiyle gerileme imkânı bulmuş ve 22 Kasım’da 82 USD seviyesinde gerçekleşmiştir.

Dünya Bankası, Ekim ayının son günlerinde yayımladığı Emtia Piyasaları Görünümü raporunda Orta Doğu’daki gerilimin yükselmediği baz senaryoda 2024 yılında Brent türü petrol fiyatı ortalamasının 81 USD/varil olacağını öngörmüştür. Dünya Bankası’nın diğer enerji emtialarıyla ilgili 2024 tahminleri de ılımlı bir seyir beklentisine işaret etmektedir. Petrol fiyatları üzerindeki yukarı yönlü risklere rağmen zayıf iktisadi faaliyetin de etkisiyle enerji fiyatlarında yıllık bazda gerileme eğilimi sürmektedir. Öte yandan, yurt içinde Ekim ayında sanayinin kullandığı doğalgaz ve elektrik fiyatlarında yeni artışlara gidilmiştir.

Azami Uzlaştırma Fiyat mekanizmasının Ekim ayında sona ermiş olması nedeniyle önümüzdeki dönemde fiyatlarda yukarı yönlü düzeltmelerin mümkün olabileceği değerlendirilmektedir. EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, 18 ay boyunca yürürlükte kalan AUF mekanizması ile nihai elektrik faturalarında kullanıcılar açısından toplam 220 milyar TL civarında kaçınılan bir maliyetin söz konusu olduğunu ifade etmiştir.

Yılın ilk yarısında yıllık bazda gerileme eğiliminde olan elektrik üretiminde Temmuz ayından itibaren artış izlenmiştir. 12 aylık ortalama verilerle elektrik üretiminin yıllık değişimlerine bakıldığında da kısmi toparlanma gözlenmiştir.

Yenilenebilir enerji yatırımları haberleri sektöre dair olumlu gelişmeler arasında yer almaya devam etmektedir. Yabancı yatırımların daha fazla odağında olduğu izlenen depolamalı yenilenebilir enerji santrallerinin gelişim ivmesi bu noktada önem taşımaktadır. 2023-2028 dönemi için TEİAŞ tarafından ilan edilen bağlanabilir kapasitenin tamamı için 260 bin MW civarında 5.968 depolamalı rüzgar ve güneş ön lisans başvurusu alınmıştır. Halihazırda kabul edilen ön lisans başvuruları ile ilk etapta 35 milyar USD’lik bir yatırımın hayata geçmesi beklenmektedir.

Yeni yasama dönemi itibarıyla Meclis’te görüşülmesi beklenen İklim Kanunu tasarısında yenilenebilir enerjinin desteklenmesi ve emisyon ticareti gibi konularda nasıl bir yol çizileceği takip edilecektir. Geçtiğimiz günlerde EPDK’nın emisyon ticareti kapsamında tahsisatların dağıtımının ve alım-satımının gerçekleştirileceği karbon piyasalarının kurulmasına ve işletilmesine dair usul ve esasların belirlendiği Karbon Piyasalarının İşletilmesine İlişkin Yönetmelik Taslağı’nı kamuoyuyla paylaşması karbon piyasalarının inşası sürecine ilişkin olumlu bir gelişme olarak kayda geçmiştir.

12. Kalkınma Planı’nda enerji sektörüne yönelik kapsamlı hedefler belirlenmiştir. 2028’e kadar elektrikte kurulu gücün %27 artışla 136 bin MW’a çıkması hedeflenirken, bu hedefin yenilenebilir kaynaklar ağırlıklı olmak üzere yerli kaynaklardaki artışla yakalanması amaçlanmaktadır. Akkuyu Nükleer Güç Santralinin tam kapasite devreye alınmasının hedeflendiği bu süreçte santralin tamamen faaliyete geçtiğinde ülkenin yıllık toplam elektrik ihtiyacının %10’unu karşılayacağı öngörülmektedir. Bunların yanı sıra 12. Kalkınma Planı’nda yer altı doğal gaz depolama kapasitesi artışından ve enerji verimliliğinden sağlanacak tasarrufa ilişkin de hedefler belirlenmiştir.