Financial Times:  Gelişmekte Olan Ülkeleri kemiren “sessiz borç krizi”

Dünya Bankası, yüksek ABD faiz oranlarının birçok küçük Gelişmekte Olan Ülke’yi (GOÜ, Piyasa = GOP) “sessiz borç kriziyle” karşı karşıya bıraktığı uyarısını yaptı.

Geçtiğimiz yıl küresel faiz oranlarındaki hızlı yükseliş ve güçlü doların tetiklediği keskin satış dalgasının ardından, Fed tarafından dikte edilen yüksek borçlanma maliyetleri GOÜ’i döviz bunalımına sokuyor.

Gelişen Ülkelerin dörtte biri dövize erişemiyor

Son tahlile göre borçlanma maliyetleri ABD’nin yüzde 10  üzerinde olan GOÜ’in oranı  %23’e çıktı. Dünya Bankası’nın hesaplamasına göre bu oran 2019’daki yüzde 5’ten azdı. Bir başka deyişle, GOÜ evreninin dörtte yoğun devaluasyon baskısı altında eziliyor.

Bankaya göre, kamu gelirlerinin içinde faiz ödemeleri en az 2010’dan bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.

Dünya Bankası Grubu baş ekonomist yardımcısı Ayhan Köse, bir röportajda  sıkı para döngüsünün düşük gelirli ve yüksek borç seviyesine sahip ülkeler için bir “kabus” olduğunu söyledi. “Bu ekonomilerin borç yükümlülüklerini yeniden finanse etme hususunda karşı karşıya oldukları zorluklar göz önüne alındığında . . . Sessiz bir borç krizinin yaşandığını söylüyoruz.”

Zorunlu kemer sıkma çağı

Birçoğunun Kovid-19 salgını sırasında büyük borç yığınlarıyla karşı karşıya kaldığı göz önüne alındığında, yüksek borçlanma maliyetlerinin yarattığı acının düşük gelirli ülkeler için özellikle şiddetli olması bekleniyor.

Fed tarafında dikte edilen yüksek tahvil getirileri, yeni ihraç edilen borçların faiz yükünün  de yükselmesi anlamına geliyor. Hazineler’in bu ödemeleri finanse etmek için daha fazla borç alması halinde, borcun gayri safi yurt içi hasılaya oranı yükselecek ve kredi notları düşecek.

IMF tahminlerine göre, GOÜ’in ortalama brüt kamu borç yükü, 2028 itibarıyla GSYİH’nın yüzde 78’inin üzerine çıkacak. Bu oran on yıl önce yüzde 53’ün biraz üzerindeydi.

Gelişmekte olan büyük ekonomilerin çoğu, yüksek borçlanma maliyeti tsunamisini nispeten hasarsız atlatırken, mali durumları daha kırılgan  küçük çaplı ekonomiler zor durumda kaldı.

Getirilerdeki artış aynı zamanda pek çok düşük gelirli ülkeyi  tamamen uluslararası finansmandan mahrum bıraktı. Gana ve Sri Lanka gibi ülkeler temerrüde düşerken,  bir çoğu da iflasın eşiğinde .

Fed’in “Daha uzun süre daha yüksek” faiz politikası can yakıyor

Analistler, faiz oranlarının uzun  süre yüksek kalması durumunda finansman giderlerinin ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyeceğini ve bu durumun ekonomilerin borç stresinden kurtulmasını zorlaştıracağını söylüyor. Bu senaryo özellikle Mısır ve Kenya gibi her birinin gelecek yıl vadesi dolacak tahvilleri olan ülkeler için endişe verici.

Bank of America sabit gelirli kıymetler ülke stratejisti Lucas Martin, “Finansmana yönelik yüksek maliyetler zamanla bütçe dengesini zayıflatacak, bu nedenle ülkeler borç/GSYH oranlarının artmasını önlemek için kemer sıkmak zorunda” dedi.  Ama, pandemiden yaralı çıkan ve gelir dağılımının gittikçe bozulduğu dünyamızda kemer sıkma önlemleri konusunda yorgunluk belirgin.

GOÜ Eurobond pazarı kapanıyor

Daha yüksek ABD faiz oranları, GOÜ’in  enflasyon düştüğünde bile faiz düşürme gücünü azaltıyor. Çünkü faiz düşürmek, para birimlerini zayıflatarak  ithalat fiyatları yoluyla enflasyona yol açabilir.

Birçok GOÜ, 2021’deki enflasyon fırtınasına batılı merkez bankalarından çok daha hızlı tepki verip, şimdi faiz indirimlerine başladı. Ancak aralarında Macaristan ve Şili’nin de bulunduğu ülkeler, Fed’in yüksek faizde ısrarı karşısında para birimlerini desteklemek için son aylarda kesinti hızlarını yavaşlattılar.

GOP’ta döviz borçlarının hacmi, borçlanma maliyetinin artması nedeniyle son iki yılda önemli ölçüde azaldı. Dealogic’e göre gelişmekte olan piyasalar, 2022’deki toplam 380 milyar dolarlık ihraçtan sonra bu yıl yaklaşık 360 milyar dolarlık döviz borcu ihraç etti. Bu, önceki üç yılın her birinde 700 milyar dolar ile 800 milyar dolar arasında gerçekleşen ihraçların ardından geldi.

Yatırımcıların yüksek kredi notuna sahip ihraççıları tercih etmesi ve düşük kredi notuna sahip birçok devletin son 18 ayda ABD faiz oranlarındaki hızlı artış sırasında piyasaya erişimini kaybetmesi nedeniyle GOÜ tahvil pazarı gittikçe daralıyor.

Fidelity’nin GOP  SGMK yöneticisi Paul Greer, “Bu, yatırımcıların fonlarını ABD’ye taşıması ve GOP ve diğer riskli varlık sınıflarında pozisyon azaltması için ders kitabı niteliğinde bir ortam” dedi. “Daha yüksek getiriler daha pahalı ihraç anlamına gelir.  Acil borçlanmaya ihtiyacınız yoksa taktiksel davranıp getirilerin düşmesini bekleyin.”

Kaynak:  US interest rates add to ‘silent debt crisis’ in developing countries