Fabrizio Casaretto Yazdı: Niçin Dolar bazında analiz?
2 Ağustos 2023Türkiye’de Türk Lirası (TL) geçerlidir, bütün ekonomi bu para birimiyle dönmek durumundadır. Ancak yurtdışı ile yapılan ticari veya farklı işlemlerde uluslararası alanda olduğu gibi daha çok Amerikan doları (USD) veya Avrupa euro (EUR) birimleri kullanılmaktadır. Şunu kabullenmeliyiz ki bunun sebebi bu iki yabancı dövizin daha çok geçerliliği ve konvertibl olmalarıdır. Ekonomileri oturmuş ve güven veren, volatilitesi yüksek olmayan para birimlerinin ticarette kullanılmaları doğaldır. Bu tip dövizlerin hedge imkanları da çok derin ve hacimli olmasından dolayı tercih edilmesi anlaşılabilir.
Düşünsenize bir kripto para ile ödeme yapmaya kalksanız dakikasında farklı bir pariteyle değişik bir noktaya gidebiliyor.
Borsamızdaki (BIST) hisse senetleri de malumunuz TL fiyatlarla kote edilmektedir. Buyrun BIST100 endeksin 2000 yılından beri grafiği;
Bir şey anladınız mı?
İlk bakışta, bu neyin grafiği olursa olsun amma yükseldi deriz! O günlerdeki 200’lerden sonra bugünlerde 7200 konuşulmaya başlandı… 20 senede kaç katı yapar, %3500-3600 mü? Bu durumda yorum olarak Borsa çok mu kazandırdı acaba? Düz mantık öyle diyebilir, ancak bu rakamın içerisinde enflasyon gizlenmiş durumda, yani brüt yükseliş denilebilir.
Reel değişimi görmek için farklı aktüalizasyon yöntemleri kullanılabilir ki bunların biri TL rakamları enflasyondan arındırarak grafik çizilmesidir veya daha basit ve kullanılan yöntem dolara çevirip bakılmasıdır. Ancak bu ikinci aşamada unutmamak gerekir ki doların da enflasyonu mevcuttur, son aşamada buna değineceğim aradaki farkı daha net görmek için.
BIST100 endeksini aynı tarihlerdeki dolar kuru ile bölünce yukarıdaki grafik aşağıdaki şekilde önümüze geliyor:
Her iki grafikteki ürün aynı, ancak birimi farklı. Eski görsel bulmacalara atfen, aralarındaki 7 farkı bulun diye sorarsak muhtemelen 77 tane bile bulabilirsiniz.
Kısaca kur etkisinden ve nispeten enflasyondan arınmış kabul edilebilecek bir grafik çıkıyor ortaya ki yabancıları ilgilendiren de bu ikinci analizdir, ilki değil. Hepimiz görüyoruz ki TL olarak yapılan analizler ile USD bazında yapılanlar birbirinden çok farklı olabiliyor.
Ancak USD bazında deyip geçmeyin. Daha önceki altınla ilgili bir yazımda dile getirmiştim, USD’nin de enflasyonu var ve özellikle pandemi sonrası nispeten yüksek seyretti. 2000 senesinden günümüze kümülatif USD enflasyonu birçok finansal mecrada %77 olarak hesaplanmaktadır. Bu durumda 2000 senesinin başlarındaki 3.00 USD seviyesindeki bir yatırımın bugünkü eşdeğeri 5.31USD’ye denk gelmektedir.
Grafikte görüldüğü üzere USD bazındaki BIST100 bugün 2.67 USD olduğuna göre 2000 senesindeki bir yatırıma kıyasla reelde %50 kadar gerisinde sayılır.
Varın TL bazında % 3600 kazanç sağlamış olun, reel USD bazda %50 zarardasınız.
Peki basit bir yakın vade analizi yaparsak ne sonuç çıkabilir? 2022 başından beri yaşanan TL bazındaki yaklaşık 4 katı yükseliş (1400-1500’den 7200’e) USD bazında 2 katını bile bulmuyor (1.6’dan 2.67’ye). USD enflasyonu %6 varsayarsak ve bunun eklersek getiri daha da azalır. Ancak sonuçta bu oransal olarak olumlu bir getiri sayılabilir.
Yüksek enflasyonlu ortamlarda kullanılan rakamlar muhakkak bu enflasyondan arındırılmalıdır yoksa reel sonuçlara varılamaz. Yukarıdaki örnekte görüleceği gibi sadece TL değil aynı zamanda USD’nin de değer kayıplarını hesaplara katmak gerekir çünkü kullanılan dönemde USD’nin de yüksek enflasyonu olabilir.
Bu tip hesapları hisse senetleri için de kullanmak çok mümkündür, aynı tip bir analiz yaparak. Vadesini kendiniz tanımlayıp karşılaştırabilirsiniz. Veya şu anda bir pozisyonunuz varsa açtığınız günkü USD baz hesabını yapıp bugünkü değerini her türlü hesaplayabilirsiniz. Excel’de bir algoritma hızlı sonuçlar elde etmemizi sağlayabilir.
Kısa ve öz ama en az finansal bilgisi olan bir insanın da anlayabileceği bir şekilde aktarmaya çalıştım. Yüksek enflasyonist ortamın yok olması durumunda bile net hesaplar için kullanılmasını her zaman tavsiye ederim. Aynı Hedging gibi, bir kültür şeklinde oturmalı.
Fabrizio Casaretto
Yazılarım yatırım tavsiyesi içermez…
Tüm Yazarlar
