Fed ABD’de enflasyon dalgasının geçici olduğundan neden emin?

Wall Street’in büyük bölümü kontrolden çıkmış enflasyon konusunda alarm verirken, Fed Başkanı Powell ve meslektaşları enflasyon konusunda iyimser beklentilerini dile getirdiler.

Fed Başkan Yardımcısı Clarida Çarşamba günü yaptığı açıklamada, ABD fiyat artışındaki ivmelenmenin “temel enflasyon üzerinde sadece geçici etkileri olacağını” belirterek, tüketici fiyatlarının Nisan ayında 2009’dan bu yana en yüksek olduğunu hatırlattı.

Başkan Brainard önceki gün yaptığı açıklamada, yetkililerin “geçici dalgalanmaya rağmen sabırlı olmaları” gerektiğini söyledi. Powell da aynı savunmayı yaptı.

Politika yapıcılar Fed’in tercih ettiği enflasyon ölçüsünün bu yıl ekonominin yeniden açılması ve salgının geri çekilmesiyle %2,4 civarına yükselmesini beklerken, 2022 için %2’lik hedeflerine geri döneceğini tahmin ediyorlar.

Fed’in araştırma bölümünün eski başkanı ve şimdi Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü’nde kıdemli bir üye olan Wilcox, “Beklenti, enflasyonun görünümünün oldukça ılımlı olması açısından gerçekten oldukça güçlü. İzlenen temel strateji doğru olan; bu da enflasyon görünümü hakkında gerçekçi bir güven yansıtmak ve koşullar değişirse müdahaleye hazır olmak” diyor.

Fakat riskler yüksek. Fed’in geçen Ağustos ayında onaylanan yeni politika çerçevesi, enflasyonu izlemede daha fazla sabır sözü veriyor. Şimdi, geçmişte enflasyonun düşük kaldığı dönemleri de hesaba katarak zaman içinde ortalama % 2 hedefliyor ve düşük gelirli çalışanlar ve azınlıklara yardımcı olacak daha kapsayıcı bir istihdam elde etmek istiyor.

Fed başkanlarının enflasyon baskılarının geçiciliğinden emin olmasının altı nedeni var:

Enflasyon Beklentileri

Fed yetkilileri enflasyon beklentilerini artan fiyat artışına karşı ilk savunma hattı olarak görüyor.

Beklenen enflasyon, fiyat artışlarının önümüzdeki bir yılda kuvvetli olacağını ve ardından daha normal seviyelere geri döneceğini gösteriyor. Michigan Üniversitesi’nin Nisan ayında anketine katılan ABD’li tüketicilerin medyanı, gelecek yıl %3,4’lük bir enflasyon bekliyor, ardından önümüzdeki beş ila 10 yıl içinde beklenti %2,7’ye düşüyor.

Clarida geçen hafta yaptığı bir konuşmada, enflasyon beklentilerinin piyasa ölçülerinde de aynı dinamiğin geçerli olduğuna işaret ederek, enflasyonun önümüzdeki beş yılda zayıflamasını bekliyor. Bu da bu yılki kırılmanın devam etmeyeceğine işaret ediyor.

Cleveland Fed’in Enflasyon Araştırmaları Merkezi’ni yöneten Rich, “Enflasyon beklentileri artmadan kalırsa bu enflasyonu geri çekecek bir faktördür.  Sabit kaldıkları sürece, bu hikâyenin kritik bir parçası” diyor.

İşçi Bolluğu

Fed yetkilileri, ABD iş piyasasındaki gevşeklik ile ücretler ve enflasyon arasındaki ilişkinin önceki yıllardaki kadar yakın olmadığını söylese de, Amerikalılar zarar ettiğinde fiyatların yükselmesini zorlaştıran gevşek bir bağ var.

Powell, ücretleri ve enflasyonu yukarı çekmek için “çok güçlü bir işgücü piyasası” gerekeceğini söyledi. 28 Nisan’da düzenlediği basın toplantısında “Açıkçası, işgücü piyasasında hala önemli bir gevşeklik varken enflasyonun enflasyon beklentilerini gerçekten yukarı taşıyacak şekilde yukarı doğru hareket ettiğini görmemiz pek mümkün görünmüyor.” dedi.

Fed yetkilileri, istihdam piyasasının sağlığını yargılamada işsizlikten daha iyi bir gösterge olarak istihdam edilen çalışma çağındaki nüfusun oranını gösteriyor. Nisan ayında, 25 ila 54 yaş arasındakilerin %76,9’u istihdam edilirken, bu oran salgından önce ve 2007-09 durgunluğundan önce %80’den fazlaydı. Brainard’ın Salı günü yaptığı açıklamaya göre ise siyahlar ve Latinler için yüzdeler daha da düşük.

Yapışkan Fiyatlar

Bakır ve kereste gibi emtiaların fiyatları artıyor, ancak Fed yetkilileri bu kazançları ekonomi yeniden açılırken oluşan darboğazlara bağlıyorlar. Bunların daha uzun vadeli fiyat eğilimlerinin göstergesi olmadığını söylüyorlar.

Bu görüş, enflasyona bakmanın bir dizi yaratıcı yolu tarafından desteklenmekte. Atlanta Fed, benzin ve kereste gibi hızlı değişen emtiaları hariç tutan temel enflasyon konusunda bir sinyal veren yapışkan fiyatlar veya sık hareket etmeyenler endeksi açıklıyor. Yapışkan fiyat endeksi Nisan ayına kadar 12 ay boyunca mütevazı %2,4 artarak esnek fiyatlardan çok daha yavaş yükseldi.

Hem Dallas hem de Cleveland Fed, kırpılmış ortalama endeks olarak adlandırılan, herhangi bir ayda en çok yükselen ve düşen aykırı fiyatları hariç tutan endeksler üretir. Fed politika toplantıları sırasında bu endeksleri sık sık tartıştı ve bazı yetkililer bunları sadece gıda ve enerjiyi dışarda bırakan çekirdek enflasyon endekslerinden daha üstün görüyor.

Cleveland Fed’den Rich, “Tüm amaç, enflasyondaki geçici hareketleri daha kalıcı olanlara karşı ayırmak” ve “gürültüyü filtrelemek” dedi. Banka ekonomisti Edward Knotek, “Gördüğümüz yukarı yönlü baskının geçici olabileceğine dair biraz daha güven veriyor.” diye ekliyor.

Yıkıcı Teknoloji

Son otuz yılda bir dizi yapısal faktör küresel dezenflasyona yol açtı. Bunlar arasında dünyanın dört bir yanından gelen tedariklere ve işgücüne daha ucuz erişim sağlayan küreselleşme, yavaşlayan büyüme ve zaman içinde talebi azaltan nüfusun yaşlanması, teknoloji ve internetteki gelişmeler yer alıyor. Bu güçlerin daha yüksek fiyat baskılarına karşı zorlamaya devam etmesi muhtemel.

Richmond Fed Başkanı Barkin yakın tarihli bir Web yayınında, “Kırılması zor dezenflasyonel güçleriniz var,” dedi. “Kitap almayı seviyorum. Ama Barnes & Noble’a gittiğimde ve 30 dolar olan bir kitap gördüğümde telefonuma bakıyorum. Eğer kitap telefonumda 14.99 dolarsa, “satın aldım” tuşuna basıyorum. Fiyat alışverişinin önündeki engellerin bir kısmı oldukça düştü.”

Covid-19 salgını sırasında online alışveriş daha da önemli hale geldi. Teknolojinin işletmeleri bozmasının önemini yansıtan Dallas, Atlanta ve Richmond Fed başkanları, bu ayın sonlarında konuyla ilgili sanal bir konferans düzenliyor.

Fiyatlandırma Gücü

Emtia fiyatlarını aktarmanın dışında, çoğu ABD firması diğer mallarda fiyatları yükseltme konusunda isteksiz olmaya devam ediyor. Atlanta Fed de dâhil olmak üzere işletmelere yönelik anketler, çoğu firmanın gelecek yıl enflasyonda bir yükseliş beklediğini, ancak önümüzdeki beş ila 10 yıldaki beklentilerin çok fazla değişmediğini gösteriyor.

Ekonomi anketlerine başkanlık eden Atlanta Fed politika danışmanı Brent Meyer, “Tedarik zinciri konularında en fazla sekteye uğrayan firmalar, gelecek yıl enflasyon beklentilerinin en yüksek olduğu firmalar Bunun beş ila 10 yıllık beklentilere döküldüğünü görmedik. Bu bana geçici fiyat kazançları için tahminlerde biraz daha güven veriyor” diyor.

Richmond Fed’den Barkin, firmaların fiyat artışlarını yansıtmaya istekli olmamalarının bir nedeninin Walmart Inc. veya Home Depot Inc. gibi giderek daha dev müşterilerle kaldıraç eksikliği olduğunu söyledi.

“Elektrikli el aleti üreticileriyle konuştum ve bu maliyet artışlarını Home Depot ve Wal-Mart’a aktarıp aktarmayacaklarını sormaya çalıştım. Bunlar pazarlık gücüne sahip büyük güçlü ulusal zincirlere sahip olduğunuz için değil. İş yapma yeteneklerinden çok endişeliler.”

Baz Etkisi

On iki aylık enflasyon verileri, bir önceki yılın aynı aylarında önemli değişiklikler olduğunda büyük değişimler gösterir.  Geçen yıl Covid-19 nedeniyle ekonominin kilitlendiği bu aylarda enflasyonun çok sert düşmesi bu sene aynı dönemde belirgin olacak “baz etkileri” yaratmakta.

Powell Nisan ayındaki basın brifinginde, “Bu baz etkiler, nisan ve mayıs aylarındaki çekirdek enflasyona yaklaşık yüzde 0,7’lik bir oranla manşet enflasyona yaklaşık yüzde 1’lik bir katkı sağlayacak. Çok önemli artışlar bunlar ancak sonraki aylarda kaybolacaklar ve geçici olacaklar” demişti.

Salgının ilk dönemlerinde ortaya çıkan etkiler Eylül ayından sonra ortadan kalkacak. Aynı şekilde, mevcut fiyatlama baskısının getirdiği Nisan rakamı da bir yıl içinde endekslerden düşecek.

Bloomberg