QNB Finansbank uyardı: Eşel mobil sisteminde alan daralıyor

Akaryakıt fiyatlarında uygulanan eşel mobil sisteminde, döviz kuru ve uluslararası petrol fiyatı gibi unsurlardaki dalgalanmaların perakende fiyatlarda oynaklık yaratmasının  önüne geçilmesi amaçlanmaktadır. Söz konusu unsurların fiyatlarda aşırı bir artış baskısı oluşturduğu durumlarda, fiyatların içindeki ÖTV tutarı azaltılarak pompa fiyatının yükselmesi engellenmektedir. Sonrasında bu baskı ortadan kalktığında, azaltılan ÖTV yerine konulmaktadır.

2018 yılında uygulanmaya başlayan bu sistem, o seneki kur şoku sırasında ÖTV tutarlarının büyük miktarda düşürülmesini gerektirmiş, sonrasında TL’nin toparlanmasıyla ÖTV değerleri normale dönmüştü. Son dönemde de döviz kuru ve petrol fiyatlarındaki artışların akaryakıt fiyatlarında yarattığı baskı, eşel mobil sistemiyle dengeleniyor. Son dönemdeki ÖTV indirimlerinin boyutunun 2018 yılına benzer olduğu görülüyor. (Grafik 2)

Özellikle LPG’deki ÖTV’nin sıfıra yaklaşması, burada fazla bir alan kalmadığını ve baskı sürerse perakende satış fiyatının yükseltilmek zorunda kalınacağını gösteriyor. Benzin ve motorinde ise ÖTV indirimi için hala belirgin bir alan var. Buna karşın, indirimlerinin bütçede yol açtığı gelir kaybı yüzünden, bu alan sonuna kadar kullanılmayabilir. Merkezi yönetim bütçesinde petrol ürünlerinden sağlanan ÖTV gelirleri 2020’nin 3. Çeyreğinde aylık ortalama 7 milyar TL düzeyindeydi. Eşel mobil uygulamasının ardından, bu yılın ilk ayında ise 4.2 milyar TL’ye düştü.

Gelir kaybı bütçe hedefleri üzerinde, fiyat baskıları ise enflasyon görünümünde risk oluşturmaktadır.

Analiz: Şubat bütçesi olabildiğince kontrol altında, neden pandemi destekleri artırılmıyor?

ANALİZ: Ocak-Şubat döneminde ÖTV ve dış ticaret, bütçeyi destekledi