Fabrizio Casaretto: Hazır kripto demişken…
13 Kasım 2022Hayır, bu yazım kripto pozisyonlarının nasıl edge edilebileceği ile ilgili bilgi ve öneri vermek değil. Bitcoin (BTC) ve Ethereum (ETH) gibi ana kriptoların türevlerinden bulmak mümkün, hem CME’de hem de bazı özel finans kurumlarında, dileyenler kullanabilirler, teminatları yatırıp yeterince derinlik ve hacim görürlerse işlem yapabilirler pozisyonlarını korumak için.
Bu satırlarımın amacını bazı rakamlar vererek anlatmaya çalışabilirim.
11 Kasım 2022 Cuma günü akşam saatlerinde Kripto piyasasındaki bazı rakamlar şu şekildeydi;
Kripto para adedi: 21.718 (evet 22 bine yakın)
Kripto piyasası değeri: 845 milyar USD
Borsa sayısı: 524
Son 24 saatlik hacim: 109 milyar USD
Piyasa değeri en yüksek iki kripto:
BTC 321 milyar USD, piyasanın takriben %38’i
ETH 153 milyar USD, piyasanın takriben %18’i
Bu iki kripto bütün piyasanın yarısından fazlasını temsil ediyor ve doğal olarak fiyat oynamaları bütün piyasayı direkt etkiliyor. Gelinen noktada, BTC ve genel olarak kripto piyasası Kasım 2021’den beri ciddi bir düşüş yaşadı. BTC’nin 9 Kasım 2021’deki piyasa değeri 1.28 trilyon USD idi, bugünkü bütün piyasanın 1.5 katı. Bugünkü bütün kriptolar o gün belki yoklardı ama düz mantıkla gidersek, yeni üretilen kriptoların aşırı değerli olmadığını varsayarsak, o günlerde kripto piyasasının toplam değeri için BTC %38 oranını kullanarak yaklaşık 3.37 trilyon USD’lık bir rakama varıyoruz.
Yani tam bir senede yaklaşık 2.5 trilyon USD uçtu. Nereye? Bu sorunun cevabı aslen yok. Kripto piyasası arkasında fiziki dayanak olmayan dijital varlıklardan ibaret. Satın alınan soyut bir “şey”, koklanamaz yenemez duyulamaz tutulamaz duvara asılamaz, sadece ekranda inip çıkan bir sayı ve cüzdan denilen bir hesapta dijital kodlar görülür. Geleneksel bir döviz gönderilip satın alınıyor, sonra ekranda rakam takip ediliyor. Daha evvel hiç hisse senedi alıp satma tecrübesi olmayan sokaktaki herhangi bir insan bile artık cebinden piyasayı takip edip 24 saat işlem yapabiliyor, havalı bir şekilde ben kripto yapıyorum diyebiliyor, o kadar kolay erişilip geniş bir alana yayıldı ki. Genelde herhangi bir mebla ile işlem yapılabilirliği, piyasanın 24 saat açık olması, hızlı ve yüksek oranda para kazanma ihtimali, bunlar gibi kulağa hoş gelen tarafları konuşuluyor halbuki riskleri de fazla.
Bir ürün veya bir haber ne kadar geniş bir tabana yayılırsa evet işlem hacmi artabilir vs, ancak şahsen ürün cazibesini kaybeder düşüncesi yerleşebilir. Henüz sessizliğin hakim olduğu ve beklenti olan yatırımları kovalamak bir tercih meselesi olabilir. Birkaç senedir kripto furyasıdır gidiyor, çok büyük meblalar aktarıldı, ancak son aylarda fiyatların ne kadar gerilediği de ortada. Sadece alıp satmayı yani long olmayı bilen, ancak satıp almayı yani short olmayı henüz kavrayamayan bir kesimde para kaybetmenin örneklerini de çok görüyoruz.
Para veya döviz denilen ürünler bir yatırım aracı değildir, ödeme araçlarıdır, yani bir ürün veya servis karşılığı verilir veya alınır. Dövizlerin arasındaki rölatif değerler finansal gelişmeler veya arz-talep dengelerinden ötürü inip çıkabilir. Bu iniş çıkışlardan dolayı spekülatif işlemler yani sadece değerleri baz alınarak katma değerle para kazanma amaçlı işlem yapanlar vardır, bir ödeme için kullanma amaçlı değil. Peki kriptoları kaç kişi ödeme aracı olarak kullanıyor? Sayısı bilinmiyor ama çok çok az olduğunu söylememize gerek yok. Düşünsenize mesela geleneksel bir döviz yerine bir kripto para ile ödeme yapacaksınız, ancak ödeme sabahı %90 değer kaybetmesi ile uyanıyorsunuz… buyrun.
Aramızda BTC’yi 1 dolara alıp 65.000’e satan var mı? Şu satırları yazarken bile kaç kişinin internette kaybolmuş sitelere bakıp veya dedikodusu bol bloglarda gezip veya bazı ünlü kişilerin ağzından hangi kriptonun ismi çıkacak tahmininde bulunup, 22.000 adet kriptodan kimseye söylemeden gizli gizli hangisini alsam ve birkaç günde köşeyi dönsem şeklinde düşündüğünü tahmin edemiyorum… Rüya aleminden çıkıp realiteye dönmenin zamanı çoktan gelmiştir.
Kriptoların büyük çoğunluğu BTC ile pozitif korele olabilir ama yine büyük çoğunluğunun korelasyon oranı ikame olması için önerdiğim %90’ın altında çıkar. Şimdi çıkıp da her kriptoyu BTC türevleriyle hedge etmeye çalışmak pek uyumlu olmayabilir.
Bir finansal enstrümanı alıp satmadan önce ne olduğunu, arkasında neler olup bittiğini iyi anlamadan işlem yapmayın. Bunu özellikle vadeli sözleşmeler için belirtmiştim, arkasında fiziki bir ticaret olduğunu anlatmıştım ve petrol türevleri örneğiyle bir yazım olmuştu. Kriptolarda da işlem yapmadan önce ne olduğunu iyi anlayın.
Tabii ki hangi finansal enstrüman olursa olsun, işlem yapanlara serbest ekonomilerde kimse mani olamaz ve olmamalı. Satırlarım yatırım tavsiyesi olarak algılanmaması gerekir.
Fabrizio Casaretto
Tüm Yazarlar
