Erol Taşdelen | MB UYARISI İŞE YARADI: BANKALAR BLOKELİ KREDİ UYGULAMASINI DURDURDU

TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI ( TCMB ) Ekim ayının son günü gelen şikayetler ve tespitleri doğrultusunda Bankaların dört uygulaması hakkında uyarmış;  bu uygulamalara son verilmesini istemişti.

Tespit edilen ve uyarılan dört maddeden biri olan; “Kredi kullanan müşterilere kredi konusu fonların bir kısmının veya tamamının bir süre vadesiz mevduat olarak değerlendirilmesi yükümlülüğü getirilmesi” şartının bankacılık kurallarına aykırı olduğunun; ( müşterilerden taahhütname alınsa bile ) bu uygulamanın sonlandırılmasını istemişti.

YAPI KREDİ VE QNB FİNANSBANK UYGULAMAYI SONLANDIRDI

T.C. MERKEZ BANKASI‘nın uyarısı sahada karşılığını aldı. YAPI KREDİ BANKASI, GARANTİ BBVA ve QNB FİNANSBANK Ticari kredilerde talep ettiği en az %25’lik kısmının vadesizde bırakılması uygulamasını sonlandırdı. Piyasadan gelen bilgilere göre banka müşterilerden krediler için kısmı bloke istememekle birlikte nakdi kredilerde en uzun vadeyi üç ay olarak fiyatlama yaptığı; dolayısı ile kısa vadeli pozisyon alarak 2023 başına kadar bu dönemi atlatma yönünde strateji izlemeye başladı.

QNB FİNANSBANK‘ın son yıllarda yoğun şekilde uyguladığı ve Genel Kredi Sözleşmesi’nde madde olarak da müşterilerine imzalattığı “Kredi kadar nakit akışı geçirilme sözlü taahhüt” uygulaması devam ediyor. Bu taahhütte uymayan firmalardan her üç ayda bir ek komisyon tahsil ediliyor. Piyasada bankanın bu uygulaması “benimle niçin çalışmıyorsun komisyonu” olarak biliniyor! ( QNB FİNANSBANK‘ın GKS’sinde ilgili madde:  “Müşteri’nin kredi tahsis ve kullandırım aşamasında, Banka’ya yönelik YAZILI veya SÖZLÜ herhangi bir taahhüdüne, beyanı ve/veya tekeffülüne uymaması halinde, Banka’nın yürürlükteki mevzuat kapsamında “TAAHHÜDE UYMAMA ÜCRETİ” tahsil etme hakkı bulunmaktadır” şeklinde olup, “Bankacılıkta SÖZLÜ TAAHHÜT OLUR MU” sorusu hukukçular tarafında da tartışmaya açılmıştı )

DENİZBANK kredinin %25’i kadar vadesiz talebine devam ederken; AKBANK %25 vadesiz mevduat koşulunu esneterek %20’ye düşürse de kredi kullanımında vadesiz isteyen bankalara piyasada tepkiler devam ediyor. Son haftalarda bazı bankaların Tüketici Kredilerinden de benzer şekilde kredinin bir kısmının vadesiz mevduat olarak blokede tuttuğu yönünde şikayetler de artmış durumda.

KAMU BANKALARI, KATILIM BANKALARI ve İŞBANK gibi bankalar bu tip uygulamalardan uzak durmuş, normal kredi çalışmasına devam ederek piyasada olan güvenlerini sağlamlaştırdı.

BLOKEDE TUTULAN KREDİLER NE OLACAK?

YAPI KREDİ, AKBANK, GARANTİ BBVA, QNB FİNANSBANK, DENİZBANK gibi bankaların T.C. MERKEZ BANKASI uyarısına kadar kullandırdıkları kredinin bir kısmını ( genelde %25 ) vadesiz mevduatta tutması şeklinde olan kredilerin ise ne olacağı diğer merak konusu oldu. Zira blokede tutulan kredi kısmı için müşterilere faiz işlemeye devam etmiş fakat bu kısmı için müşteriler yararlanamamış dolayısı ile Ticaret hayatta kullanamadığı kredi için faiz ödemiş ya da ödeyecek durumuna düşmüşlerdi. T.C. MERKEZ BANKASI’nın kullandırılan eski kredilerdeki bu kredinin müşteriye ödenmesi ya da faizinin iptal edilmesi yönünde bir telkini olmazken beklenen kanaat bu kredilerin de müşteri kullanımına açılması yönünde.

FATURALI KREDİ SİSTEMİNE GEÇİLDİ

Bankaların kredi ile döviz alınmasını engellemek için Katılım Bankaları gibi Fatura karşılığı kredi kullandırım uygulaması ise yaygınlaşmaya başladı. Bu şekilde kredinin sadece firmanın işletme sermayesi için ( HAMMADDE ALIMI, SGK, VERGİ, MAAŞ, ELEKTİRİK, DOĞALGAZ .. vb ödemelerde ) kullanılması da sağlanması hedeflendi. TEB gibi bazı bankalar ödemelerinde EFT, Havale talimatı ile değil kendi banka çeklerinin kullanılmasını istemeye başladı.

T.C. MERKEZ BANKASI VE BDDK CEZA KESECEK Mİ?

T.C. MERKEZ BANKASI’nın müfettişlerinin tespitleri doğrultusunda uyarısından sonra BDDK murakıpların da benzer raporlamalar yaptığı biliniyor. Zira, nakdi kredileri yakından takip eden konu ile ilgili BDDK murakıplar direkt şubeleri arayarak işin içine dahil olmuş durumda. T.C. MERKEZ BANKASI’nın ve BDDK’nın bankalara yatıkları uygulamalar sonucu ceza kesip kesmeyeceği ise önümüzdeki günlerde belli olacak.

Erol TAŞDELEN – Bankacılık Uzmanı, Ekonomist     www.bankavitrini.com