FÖŞ yazdı:  Dünya ekonomisinin  önlenemez düşüşü

Bir haftadır Wall Street’in bekleyen tarihi ayı pazarını yazmak için uyanıyorum. Ama, makalenin anlaşılır olması için önce dünya ekonomisinin yalnız 2022’de değil, 2023’de de durgunlukta kalacağını anlatmam lazım. Oldu mu sırada 2 makale. “FÖŞ zordan yılmaz” diye klavye başına otururken, ABD-AB’den Rus ödeme sistemi Mir’e bağlanan bankaları oyma tehdidi…Hayda…….

Wallahim, yoldan karşıya geçerken gözüne TIR farı çarpan ürkek tavşan gibi felç oldum, nefesimi tutum, altıma ettim. Böyle durumlarda, hemen eski dostlarım Smirnoff ve Irish Cream’den medet umarım, ama içki günah, torbacım da dün yolda aramaya takıldı, stok zayıf. Çaresizce Internet’i trolleyip, beni hayata bağlayacak, yaşam umudu verecek bir haber kırıntısı arıyorum. Odin’e şükürler olsun buldum. Mesih’im  Hasan Mezarcı, şunları söylemiş:

“Benim Mesih olduğumu Allah pek çok kişiye de gösteriyor. Diğer peygamberlerden farklı olarak… Bana Allah Musa’nın turda ne yaşadığını teorik olarak değil adeta yaşatarak gösterdi. İş Kur’an’a gelince Müslümanlar, Muhammed’i aradan çıkarıyorlar… Ya Allah’ı konuşturuyorlar. Vallahi yalan söylüyorlar. Hz. Muhammed böyle bir şey söylemedi. Benim bazı haramları helal kılmaya yetkim var. İçki yasağıyla ilgili dini ahkamı iptal ettim. Tesettür, harem, selam onunla ilgili dini ahkamı iptal ettim. Kadınlar artık mecbur değil”.

Yani?  Alkol ve sex serbest, vur malın dibine. Açtım bir Smirnoff, boca ettim cold brew buzlu kahveme, yaktım bir cigara ve başladım yazmaya.

Dün, Fitch Global (araştırma birimi) elimizdeki en güncel 2023 ekonomi tahminini yayınladı. Linki burada, raporun başlığı “Kıyamet günü geldi, tövbe edin“ kıvamında.  “2022-2023 global büyüme tahminlerimize derin ve acı verici aşağı revizyonlar yaptık”.  “Avrupa’nın gaz krizi, yüksek enflasyon ve bitmek bilmeyen parasal sıkılaştırma ekonominin ufkunu karartıyor”. Bu sene global büyüme öngörümüzü Temmuz’a oranla  0.5 puan (%2.4’e indi), 2023 için ise 1 tam puan (%1.7 oldu) makasladık”.

İki  hafta önce de Moody’s benzer bir rapor yazmıştı. Bu sabah IMF sözcüsü Gerry Rice “3cü çeyreği kaybettik” diye yakındı. “2023’te bir çok ülke resesyon girdabına kapılacak, ama tüm dünya fren yapar tahmini için erken”.  Vallahim, okuduğum tüm tahmin haberleri içinde IMF en olumlusu. Çünkü, BloombergHT’yi clickledim, Dünya Bankası kabus gibi bir uyarı yapmış:

“Dünya Bankası, yüksek enflasyona karşı merkez bankaları eş zamanlı olarak faiz oranlarını artırdıkça 2023’te küresel resesyon riskinin arttığını bildirdi.

Parasal sıkılaştırma trendinin gelecek yıl da devam etmesinin muhtemel olduğuna işaret edilen açıklamada, ancak şu anda beklenen faiz oranı artışlarının ve diğer politika eylemlerinin küresel enflasyonu salgın öncesi seviyelere geri getirmek için yeterli olmayabileceği aktarıldı.

Açıklamada, “Dünyanın dört bir yanındaki merkez bankaları enflasyona tepki olarak eş zamanlı olarak faiz oranlarını yükseltirken, dünya 2023’te küresel bir durgunluğa ve yükselen piyasalar ile gelişmekte olan ekonomilerde kalıcı zarar verecek bir dizi finansal krize doğru ilerliyor olabilir.” değerlendirmesinde bulunuldu.

Abim, farkını vereyim de, göm bir de beni ya!!!! Talihsiz naaşım kış soğuğunda donmasın.

Ne oluyor ya?  Hani Covid-19 pandemisi bitmişti, hani enerji ve gıda emtialarında rallinin sonuna gelinmişti?  Yok kardeşim öyle bir alem. Dünya 2008 Büyük Finansal Krizi’nden bu yana takip ettiği roller-coaster patikada yine kafa aşağı çakılıyor. Bir sonraki makalem için “spoiler alert” vereyim.  S&P500 başta HİÇ BİR riskli menkul kıymet bu geleceği fiyatlamıyor. Bu kış son 15 yılın en sert ayı pazarını yaşayacağız.

Niye bu hale geldik?  Sene başında Putin’in Ukrayna’yı işgal etme kararı öncesi yapılan iyimser tahminler 3 noktada patladı.

• Enflasyon patlaması Covid-19 dünyasından çıkışın doğal sonucu olan arz-talep dengesizliklerine bağlı geçici bir olgu değil. İklim değişikliğinden, tedarik zincirlerinin “evin yakınına getirilmesi” ve dünyada iş gücü artışının yavaşlamasına değin bir dizi uzun soluklu nedeni var. Enflasyon yüksek kaldıkça, beklentilere sızar, tedavisi güçleşir. TCMB dışında her Merkez Bankası bu gerçeği bildiği için, enflasyon canavarı inine dönünceye kadar ayaklar frenden çekilmeyecek.
• Çin ekonomisinde göçüşü öngöremedik: Çin, kollektif yönetim yetisini kaybetti. Basiretsiz ve muhteris bir diktatör olan Xi Jinping’in tikinin keyfine göre yönetiliyor, sürekli yanlış kararlar alınıyor.  Ekonominin geleceği olan yeni teknoloji şirketleri birer birer devletleştirilirken,  etkin aşı geliştirme  ve yaygın aşılama kampanyası yerine  ikame edilen “sıfır Covid” politikası geri tepti. Çin en az 2 yıl daha geniş kapsamlı kapanma/sosyal hareketlilik kısıtlamaları ile yaşayacak. Tüketici güveni ve üretim ahengi darmadağın olacak. En kötüsü de—ki bu Ankara’ya ders olmalı—çok çeşitli nedenlerden dolayı konut balonu söndü artık. Konut Çinlinin bir numaralı servet kalemi. Fiyatlar düştüğünde, harcamıyor. Ne bizim, ne de Beijing’in elinde bu tür bir hastalıkla  başa çıkacak  alet kutusu yok. Çin yıllarca global talebi olumsuz etkileyecek.
• Gelişmekte Olan Ülkeleri (GOÜ, Piyasalar = GOP) Fed parasal sıkılaştırmasına karşı dirençli zannettik. Bütçe dengesi, toplam borç, cari denge, rezerv birikimi gibi temel rasyolara bakıldığında, GOÜ’in çoğunluğu Fed’in faiz artışlarından fazla ekonomik hasar görmeyecek güçte teşhis edildi.   Ama dolar rallisi şirket borçlarını çok kötü vurdu. Kimse herkes dolarla ticaret yapıp, dış finansmanını dolarla sürdürürken Fed’in bilanço daraltma planının nasıl bir dolar kıtlığı yaratacağını tahmin edemedi. Şimdi Euro-tahvil pazarı kuruyunca seziyoruz bu gerçeği, ve herkes korkup dolar arıyor. Riskli finansman piyasaları kurumaya başladı.

Maalesef, kötü haber bunlarla sınırlı değil. Normalde, global durgunluk emtia talebini de yavaşlatacağı için fiyatların da  düşmesi gerekir.  Bir anlamda, emtia rallisinin sona ermesi otomatik olarak dez-enflasyon getirir. Heyhat, bu olmayacak. Ukrayna’nın Donbas’da giriştiği karşı saldırı Putin’in iktidarını tehlikeye attı. Askeri olarak Ukrayna’yı geri püskürtemez. Tek çaresi kaldı:  Yalnız enerji değil, uranyumdan buğdaya kadar Batı’ya ihraç ettiği tüm mallarda kısıntıya gidip, şantaj yapmak.  IIci Soğuk Savaş başladı da ne işdünyası ne piyasalar başlarına geleceğin farkında değil.

“Yahu” diyeceksiniz, “Mesih ‘içki serbest’ demiş, Hadise kıymetli eşinden boşanıyor, FB deplasmanda harikalar yarattı, RTE herkese bedava konut dağıtıyor, umurumda mı dünya ekonomisi?”  Olmalı, Gardaş, olmalı.  Çünkü insanlığın en temel düsturlarından biri “Komşuda pişer, bize de düşer“ olmuştur Cro-Magnonlardan bu yana.     Bir sabah uyanırsın, benzin TL50, bankalarda döviz kalmamış, çünkü dış borçları yenileyememişler.

FÖŞ anlattı:  FED Bizi Nasıl Oyacak, Size Anlatayım…

FÖŞ yazdı:  Yaz sıcağında, terleyen, donan ekonomi

FÖŞ anlattı: Finansal balonlar ardı ardına patlar!