Avrupa’nın enerji krizinden adım adım İran nükleer anlaşmasına doğru

Almanya’da dün açıklanan ZEW eğilim endeksi (tüketici güveni) tarihi düşük seviyelerde yer almaya devam etti. Avrupa’da doğalgaz fiyatlarının, bu eğilimde büyük bir rol oynadığını düşünüyoruz. Savaş öncesi dönemde (kabaca 1 sene önce) 40 eur seviyelerinde olan doğalgaz fiyatları, savaş sonrasında Rusya’nın arzı kısması sonrası 220 eur/megavatsaat seviyesine yükselerek rekor kırıyor. Enerji bağımsızlığı ve beraberinde yükselen enerji fiyatları ve kıtlığı özellikle ithalatçı ülkelerin gündemini bu sıralar oldukça meşgul ediyor.

Ukrayna savaşı nedeniyle Batı’nın uyguladığı yaptırımlara Rusya’nın da gaz vanasını kısarak cevap vermesi, Avrupa’da soğuk, pahalı ve zorlu bir kışın âdeta habercisi konumunda. Sanayide dönen çarklardan hane halkının ısınmasına kadar konuyu büyük bir yelpazede değerlendirmek gerekiyor. Bu minvalde, son günlerde bültenlerimizde enerji konusuna sıklıkla değiniyoruz. Hafta başı, petrol fiyatlarında yaşanan sert geri çekilmeyi sadece Çin ekonomisinin yavaşlamasına (talebin düşeceğine) atıfta bulunarak ele almanın da doğru olmayacağı kanaatindeyiz.

Dün hatırlanacağı üzere, İran nükleer anlaşmasında ilerleme kaydedildiği yönünde okuduğumuz haberlere bültenimizde yer vererek, zayıf küresel büyüme verileri ile birlikte konuyu ele aldığımızda, petrol fiyatlarında yaşanan sert geri çekilmeyi anlatmaya çalışmıştık. Bu minvalde, Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı dün 91,7 dolar seviyesine gerileyerek son 6 ayın yeni en düşük seviyesini test etti.

İran, AB’nin nükleer müzakerelerde nihai anlaşma taslağı olarak sunduğu öneriye yazılı yanıt verdiğini duyurdu. AB tarafından sunulan nihai anlaşma metnine ABD’nin yanıtının “gerçekçi ve esnek” olması halinde bir anlaşmaya varılacağı belirtildi. İran’ın nükleer müzakere heyetinin danışmanı ise nükleer anlaşmaya her zamankinden daha yakınız yönünde açıklaması da dikkatlerden kaçmadı. Bu bağlamda, Brent petrolde 94 dolar seviyesine azami dikkat etmek gerekiyor. Nükleer anlaşmalarda ilerleme kaydedilmesi, petrole olan ihtiyacı da azaltacağından teknik mânâda daha da aşağıda 83 dolar seviyesi göz ardı edilmemelidir.

Dün günün ikinci yarısında, Türk mali piyasalarında -özellikle de borsa cephesinde- kısa süreli bir bozulma yaşandı. Günün büyük bölümünde yükseliş eğiliminde olan Borsa İstanbul 100 endeksi, büyük bir volatiliteye sahne oldu. Reuters, TASS haber ajansına dayandırarak geçtiği haberde, Türkiye’ye ikinci bir set S-400 hava savunma sistemi gönderilmesi için sözleşme imzalandığını söylerken, Türk bir yetkili yeni bir anlaşma imzalanmadığını, konuşulan konuların teknoloji transferi ve hangi parçaların Türkiye’de üretileceği yönünde olduğunu ifade etti. Rusya’dan ikinci S-400 alımı yapıldığı yönünde ilk etapta anlaşılan haber sonrasında devre kesiciler çalışırken, BIST100 ana endeksi %3’e varan düşüş kaydetti. Akabinde, Türk yetkililerin bu haberi yalanlaması ile borsa kayıplarını geri almakla kalmadı, günü %2 yükselişle tamamladı (bankacılık endeksi %3,6 yükseldi).

Hatırlanacağı üzere, Türkiye iki yıl önce Rusya’dan iki set S-400 sistemi alınması için anlaşma yapmıştı. Birinci set Türkiye’ye teslim edilirken, Ankara ikinci set için teknoloji transferi ve yurt içinde üretim unsurlarının da sözleşmeye dahil edilmesini istemişti. Ancak S-400’lerin Türkiye’ye tesliminin üzerine ABD Türkiye’yi yeni nesil F-35 savaş uçağı programından çıkarmış ve Ankara’ya askeri yaptırım başlatmıştı. Son dönemde iki ülke arasında devam eden yakınlaşmanın yeni bir yaptırım riski doğurabileceği de konuşulan konular arasında yer alıyor. USDTRY kuru ise gelişmelere âdeta omuz silkerek dün de 17,95-17,96 seviyelerindeki yatay seyrini korumaya devam etti.

Dün açıklanan verilere göre Türkiye’de konut satışları Temmuz’da son 6 ayın en düşük düzeyinde gerilerken, TCMB verilerine göre Haziran ayında konut fiyatları yıllık %160,6 (nominal) artış kaydederek rekor kırdı. Bu rakamdan TÜFE enflasyonunu çıkarırsak reel bazda artış %47’ye ; ÜFE bazlı reel matematiği yaptığımızda ise artış sadece %6,54 yükselişe tekabül ediyor! Bu durumda ÜFE ile TÜFE arasındaki fark da doğru mu sorusu zihinleri kurcalamaya devam ediyor.

Küresel anlamda kafalar tam olarak net olmasa da, ekonomik görünüm, beraberinde pek çok sorun ile tüm çıplaklığı ile masa üzerinde dursa da, dünyanın en büyük ekonomisinde enflasyonun zirve yapmış olabileceği yönünde artan inanışlar, beraberinde ciddi bir durgunlu riskinden de kaçınabileceğine yönelik inanışları desteklerken, dün akşam hisse senetleri geceyi hafif de olsa yükselişle tamamlamayı başardı. Dün açıklanan ABD’de konut başlangıç rakamı 1,4 milyon adet seviyesine gerileyerek son 1,5 yılın en düşük düzeyde gerçekleşti! Demek ki, FED’in atmış olduğu adımların da sonuçları görülmeye başlandı! Küresel anlamda, piyasaların artık bardağın boş kısmını görmek yerine, ucuzlayan şirket değerlemeleri karşısında ikna olmaya başlamalar ile risk iştahının da kademeli bir şekilde yükseliş eğilimine geçebileceğini göz ardı etmiyoruz.

Yeni gün başlangıcında, Asya piyasaları, ABD borsalarını takiben iyimser bir görünüm sergiliyor. Gösterge endeks Tokyo borsası yılın en yüksek seviyesine tırmandığını not edelim. Yeni Zelanda merkez bankası üst üste yedinci faiz artırımını gerçekleştirirken, yüksek enflasyonu dizginlemek adına önümüzdeki aylarda daha şahin bir sıkılaştırma sinyali vermeye devam etti.

Brent cinsi ham petrolün varil fiyatı, ABD’de petrol ve benzin stoklarında beklenenden daha büyük bir düşüş yaşanması sonrasında bu sabah yeni günü 92,9 dolar ile düne göre bir tık da olsa yükselişle karşılıyor. Emtia cephesinde ise, gümüşün ons fiyatı önemli bir teknik seviye olan 20,80 dolardan kırmızı kart görmesi sonrası bu sabah 20 dolar seviyesinin diplerine kadar gevşedi. Altının da ons fiyatı 1,775 dolar işlem görerek düne göre yatay bir seyir izlediğini not edelim. Her ikisinde de uzun pozisyonlarımızı korumaya devam ediyoruz. Gram altın ise 1,023 TL seviyesindeki teknik bölgeden tam olarak uzaklaşmada zorluk yaşadığını görüyoruz. Geçerse, daha da yukarıda 1,065 TL seviyesini takip edeceğiz.

Mali piyasaların gündeminde bugün İngiltere’de TÜFE (beklenti %9,8 ; önceki %9,4), Euro bölgesinde ikinci çeyrek öncü büyüme rakamları ve ABD’de perakende satışlar verileri önem arz ediyor. FED’in bir önceki tutanakları gece geç saatlerde açıklanacak olup yarın içeride TCMB olağan PPK toplantısı takip edilecek. Öncesinde ise bugün Ekonomi Koordinasyon Kurulu toplantısı olduğunu not edelim. Bültenimizi farklı bir haber ile tamamlayalım. Dünyanın en zengini Elon Musk, Salı günü herhangi bir ayrıntı vermeden İngiliz futbol kulübü Manchester United Plc’yi satın aldığını tweetledi.

iktisatbank.com