Fabrizio Casaretto: Bir türev dersi; Petrol niçin -40$’a düşmüştü?
9 Ağustos 2022Bu soruyu sorma sebebim Türev ürünlerini iyi anlamama ve öğrenmeme durumunda oluşturabileceği büyük tehlikeyi yaşanmış tarihi bir örnekle basitçe anlatmaktır.
Türev ürünlerin teknik yapısı ve piyasadaki arz-talep dengeleri bu tip sonuçlar doğurabilir, her detayı bilmeden işlem yapılmamalı özellikle spekülasyon amaçlı.
Türev ürünlerin aslen Hedging için icad edildiğini unutmamamız gerekir.
2020 yılının Nisan ayında WTI petrol kotasyonları bir anda -40$’a kadar düştü. Peki bu nasıl oldu?
O akşam telefonum susmadı, sonunda açıklayıcı twit attım ve dileyen oradan okuyabilir deyip rahatladım.
O günlerdeki konjontürü değerlendirelim ; koronavirüsten dolayı pandemi başlamış, insanlar evlerine kapanmış, ülkeler seyahatleri yasaklamış, lojistik ve ulaşım ciddi oranda azalmış, ne kadar süreceğini bilmediğimiz bulutlu hatta fırtınalı sosyal ve ekonomik bir sürece girmiştik.
Ulaşım denildiğinde tabii ki araçlarda kullanılan benzin, dizel ve jet yakıtı gibi sıvı fosil enerji ürünlerinin ham petrolün rafinasyonundan üretildiği akla gelmektedir. Yukarıda anlattığımız pandemi ortamında bu ürünlere talebin önemli oranda azalacağı kaçınılmazdı.
Dünyada temelde iki farklı ham petrol kontratı işlem görmektedir, biri WTI diğeri Brent. Bu iki vadeli sözleşmenin spesifikasyonlarını iyi anlamak gerekir. Her birinin arkasında fiziki bir işlem söz konusudur, herhangi bir hisse senedi gibi alıp satmaya benzemez, sadece ekranda bir rakam değillerdir.
WTI sözleşmesinin vade sonunda uzlaşması fiziki olup teslimatı ABD içerisinde yapılmaktadır, Brent ise uzlaşması nakdi ve talep edilirse teslimat Kuzey Denizindeki depolarda yapılmaktadır.
Yakıtlara talebin bir anda çok azalmasıyla birlikte ham petrol üretimi aynı oranda azalmadı ve ABD’de depolar ham petrol doldu, yeni çıkarılan ve gelen varilleri depolayacak yer bulunamadı. Bu açıdan Mayıs sözleşmesinde uzun pozisyonda olanlar bir anda fiziki teslimata kalmamak için satışa geçtiler, nitekim vade bitişinde ellerinde alım sözleşmesi olursa fiziki teslim almak mecburiyetinde kalacaklardı. Alıcı sayısı çok kısıtlı kalınca ciddi satışlar sonucunda fiyat negatife döndü ve üreticinin alıcıya para öder durumuna gelindi, yani verip üzerine de ödeme yapacak hale geldi. Ne kadar süre pandeminin devam edeceği ve ne kadar maliyetli olacağını kimse kestiremiyordu, tek amaç ham petrolü elden çıkartmaktı en azından spot Mayıs vadesini. İşlemler kilitlendi ve durdu, teslimat istemeyen birçok firma ve bireyin elinde alım kontratı kaldı. Bu esnada Brent aynı felaketi yaşamadı nitekim tek bir noktada teslimat olmadığı için depolamada aynı sıkıntı yaşanmadı ve ayrıca vade sonunda fiziki teslimat mecburiyeti yoktu, bu paniksel teknik durumdan fazla etkilenmedi. Bir sonraki WTI vadesi yani Haziran ve sonrasındakilerde düşük ama daha makul fiyatlar oluşuyordu, negatif değillerdi. Ham petrol üretimi bir anda kısılınca bir sonraki vadelerin teslimatı yaklaşınca aynı sıkıntı yaşanmadı.
Düşünün ki bütün dünyadan WTI işlemi yapanlar bir anda satışa geçtiler, kimse ABD’de bir depoda varil varil ham petrol ile uğraşmak istemezdi hele sadece spakülasyon yapanlar.
Mali açıdan bu ne demekti?
Petrol fiyatının sözleşmedeki her 1$’ı aslen 1.000$ demektir. 50$ dan kontrat alımı yapmış bir firma piyasa -40$’a düştüğünde kontrat başına 90.000$ zarara geçmiş oldu. Ayrıca mecburen fiziki teslimata kalmış olanların veya sözleşmeleri finansal kurumlarla anlaşarak sonlandırmaya mecbur kalanlar ekstra maliyetlere katlanmış olmaları çok muhtemel ki o kısmın maddi tarafını tahmin edemiyorum.
Tersi durumda, 50$ seviyesinden satış yapmış bir firma aynı oranda kazanç sağlamış oldu, pozisyonunu kapatmak için alım yönünde işlem yaptığı için rahat kapatmıştır.
Hedging yapmış olan firmalar için bu durum vahim değildi. Nitekim fiziki petrol almış olan bir firma WTI’da short pozisyona geçtiğinde fiziki ile kağıt birbirini götürür, veya bir opsiyon stratejisiyle düşüşlerden faydalanma fırsatı yaratabilir, bu yüzden Hedging durumunda bir zarar oluşmaz.
Ancak spekülasyon amaçlı işlemlerde çok ciddi kayıpların yaşandığını birçok yerde duyduk ve okuduk.
Bilmeden ve anlamadan Türev ürünlerde işlem yapılmamalıdır.
Dünya çok ciddi bir Türev ürünleri ve Hedgingsiz pozisyon dersi almıştı!
Fabrizio Casaretto
Email: [email protected]
Twitter: @casarettof
Linkedin / Youtube Channel: Fabrizio Casaretto
Tüm Yazarlar
