Carmen Reinhart/Dünya Bankası: Ekonomide uzun Covid sendromu

Bloomberg’te yer alan “Covid will leave deep scars in world economy even after recovery” (Covid dünya ekonomisinde toparlanmadan sonra da derin yara izleri bırakacak) başlıklı habere göre, ünlü finans ekonomisti ve Dünya Bankası baş ekonomisti Carmen Reinhart, dünyanın Cvoid-19 sağlık krizini unutmasının kolay olmayacağı vurguladı.

Bazı hastalarda gözlenen “uzun Covid” sendromu gibi, dünya ekonomisi bir kez ”V” şeklinde toparlanmayı tamamlasın, geride uzun sürecek rahatsızlıklar kaldığı gözlenecek. Pandemi süresince eğitimde geri bırakılanların dramı, istihdam kayıpları, ülkeler arasında ve ülke içinde coğrafi eşitsizlik, cinsiyet eşitsizliği gibi arazlar ancak toparlanma tamanlandıktan sonra göze batacak.  Bu yaraların çoğu da Gelişmekte Olan Ülkeler’de (GOÜ)  gözlenecek.

Kaliforniya Üniversitesi (Irvine Kampüsü) öğretim üyesi Vellore Arthi’ya göre bu denli uzun süren bir sağlık faciasından sonra biraz rahatlayıp derin nefes almak insanlık hali. “Fakat, tarihsel olarak, geride kalan yaraları iyileştirmek için etkili ilaç az ve bunların onarılması onyıllar sürebilir”.

Öncelikle, 2020 yılında global çıktı kaybı Büyük Depresyon’dan bu yana en büyüğüydü. Uluslararası Çalışma Örügütü’ne göre tam zamanlı çalışma birimi bazında 225 milyon kişilik istihdam kaybı yaşandı.

Pew Araştırma  Enstitüsü’ne göre, 1990’lardan bu yana ilk kez “orta direk” daraldı. Covid-19’un maliyeti ülkeler arasında eşit dağılmıyor. Oxford Economics’in 31 bileşkenden oluşan endeksine göre, Filipinler, İspanya, Peru ve Kolombiya en ağır yaraları alacaklar. Öte tarafta ise Avustralya, Almanya, Japonya, Norveç ve İsviçre “hafif atlatacaklar”.

World Bank’in Ocak raporuna göre 2025 yılında Covid-19 nedeniyle yaşanacak çıktı kaybı dünya ekonomisinin %5’i civarında olacak. Enflasyonun yükselmeye başladığı büyüme oranı ise 2000’lerin sonunda %3.3’ten %2’lere gerileyecek. Yani, dünya ekonomisi daha yavaş büyürken, daha fazla enflasyon üretecek. Carmen Reinhart “Bir çok ülke için Covid-19 telafisi nerdeyse imkansız yaralar açtı” diyor.

Bu kehanetler şimdiden gerçekleşmeye başladı bile. Pandemiyle mücadelede başarı emsali olarak gösterilen Yeni Zelanda’da “V” şeklinde toparlanmadan sonra, turistlerin geri gelmemesi nedeniyle ekonomi yataya geçti. İlerleyen aylarda çift dipli resesyon olasılığı başgösterdi.

Yıldan-yıla %18.3 büyüme rapor eden Çin’de ise hanehalkı tüketimi hala Covid öncesi dönem düzeyine yükselemedi.

Korkutucu kehanetlerin temelinde insan davranışlarının kalıcı olarak değiştiği gözlemi yatıyor. Peterson Institute for International Economics’ten ünlü ekonomist Adam Posen’a göre, yara izlerinin derinliği hususunda çok büyük  belirsizlik var. İnsanlar eskisi gibi seyahat edip, restoranlarda dostlarını ağırlayacak mı, ofislere geri dönecek mi?

Eğitim bir başka sorun. OECD araştırmalarına göre,  öğrencilerin bir yıl sınıfta eğitimden geri kalması, ömür boyunca elde edecekleri gelirin %3’nü siliyor.

Pandemi esnasında $280 trilyona ulaşan global borcu ödemek salgının bitmesinde sonra yıllarca büyümeden çalacak. Moody’s Analytics başekonomisti Marc  Zandi’ye göre, dünyanın geleceği çok hızlı toparlanmadan sonra yıllar sürecek bir durağanlık, yani zayıf büyüme dönemi.

FÖŞ yazdı: Pandemi ve ekonomik hasarı bu sene bitmeyecek

Çin’in 16 trilyon dolarlık ekonomisi tamamen toparlandı mı?

2021’de Türkiye nereye? Jeopolitik, Ekonomik, Siyasi Riskler ve Fırsatlar