Uğur Gürses: 10 soruda “400 ton altın” şayiası

Ekonomist Uğur Gürses T24’teki yazısında TCMB’nin gizli döviz satışları ardından altın rezervlerini de satıp satmadığı tartışmalarına ışık tutuyor.  Gürses’e göre çok yüklü altın satışı ile ilgili söylentiler asılsız, hatta düşük miktardaki satış bile zayıf ihtimal.  “Asıl mesele, bu güvensizlik belirtisi söylentilerin nasıl önleneceği. Aynası bastığı paranın itibarıdır, duruşudur bir merkez bankasının; güven bununla sağlanır. Şeffaflık ve hesap verilebilirlik patikası da en büyük payandasıdır.”

Yazarın T24’teki yazsından bir kısım aşağıda:

Tam olarak ne yaşanmış olabilir?

Başta Londra piyasası olmak üzere, çoğu önde gelen piyasada farklı ülkelerin merkez bankaları giderek daha fazla aktif bir görünüm sergiliyorlar. Altın madeni üretimi büyük ülkelerin, altını rezerv olarak biriktiren ülkelerin, mücevher imalatı yapılan ve altın ithalatının yoğun olduğu ülkelerin merkez bankaları eskisine göre daha aktif.

Londra, altın piyasasının kalbi; zira LBMA verilerine göre Londra’da Britanya Merkez Bankası dahil bankaların kasa dairelerinde tutulan altın miktarı Nisan sonu itibariyle 9 bin 672 ton (575 milyar dolar).  Bunların hatırı sayılır miktarı da merkez bankalarının tuttukları rezervlerin bir parçası.

Aşağıdaki tablo, WGC’nin yayımladığı rapordan. Altın rezervini en çok arttıran ve azaltan merkez bankalarının listesi.

Bankanın kendi mülkiyetindeki altın ne kadar?

Bankanın 13 Mayıs itibariyle aktifindeki altın miktarı 685 ton, ancak bunun 258 tonu bankalara ve Hazine’ye borç; 142 tonu zorunlu karşılık olarak, 10 tonu teminat ve serbest mevduat olarak, 62 tonu TL karşılığı swap olarak, 45 tonu ise Hazine’nin altını olarak borç hanesinde duruyor. Böylece, bankanın kendi mülkiyetindeki altın miktarı 427 ton olarak çıkıyor.

Bankanın altın envanteri yılsonları itibariyle yayımlanıyor. 2021 sonu verilerine göre durum şöyle:

Merkez Bankası Türkiye’deki altınları Londra’da satmış olabilir mi?

Söylentilerde sözü geçen 400 ton altının Londra’da satılmış olması mümkün değil. Bloomberg’in haberinde de satılan miktardan da 400 tondan da bahsedilmiyor. Ama söylenti böyle bir haber varmış gibi yayılıyor. 

Ayrıca, fiziksel olarak Londra’da olmayan bir altın varlığının spot piyasada satılması mümkün değil. Spot piyasada teslimatlar çoğunlukla Londra’da (Loco London) yapılıyor. Bankanın da zaten Londra’da Britanya Merkez Bankası’nda 117 ton altını var. Bunun da yaklaşık 40 tonu kendi mülkiyetinde değil.

400 ton altın satılmış olabilir mi?

400 ton altının satılması piyasayı temelden sallar. Londra piyasasında 10-15 ton altın satışı bile piyasada hissedilir. Piyasa özelliğini bilmeyenler için komplo hikâyesi.

WGC verilerine göre, Nisan ayında borsalar dışındaki ikinci el piyasada (OTC) günlük işlem hacmi 72.7 milyar dolar. Yani kabaca 1200 ton altın demek. Belli bir anda bunun yüzde 1’ini bile satmak fiyatı çok düşüreceği gibi, kimin sattığı bile konuşulur. 400 ton altın demek 23 milyar dolarlık altın demektir ki piyasa fiyatının 1 dolar değil, çok daha fazlasını sarsardı; 3 güne yayılarak bile satılmış olması mümkün değil. 

Asıl hikâye, altın piyasasında merkez bankalarının giderek çok daha aktif hale geldiğidir. Burada da akla ilk TCMB’nin gelmesi uzak ihtimal olmalıydı.

T24