2017 yılında işçi patrondan fazla vergi ödemiş

2017 yılı bütçe gerçekleştirmelerini Muhasebat Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre analiz ettiğimizde bir önceki yıla göre yani 2016 yılına göre 2017 yılında toplam vergi gelirlerimizde %17’lik bir artış söz konusu olduğunu görmekteyiz.

Öncelikle 2017 yılı toplam vergi gelirleri hedefinin 511 milyar TL olduğunu söyledikten sonra yıl içerisinde tahsil edilen toplam vergi gelirlerinin 536 milyar TL olduğunu belirterek konuya başlayalım. Görüldüğü üzere 2017 yılının 1 ocak-31 aralık tarihleri arasında bütçe hedefinden yaklaşık 25 milyar TL fazla vergi tahsil etmişiz. Aynı yıl toplam vergi gelirlerinde tahakkuk oranımız ise 670,7 milyar TL.

Gelelim tek tek vergi kalemlerine

• 2016 yılında gelir vergisinde yapılan tahsilat 96,6 milyar TL iken 2017 yılında bu tutar %16,5 lik bir artışla 112,4 milyar TL’ye ulaşmıştır. Gerçek kişilerin beyan ettiği (ticari kazanç, zirai kazanç vb) ile ücretliler yani bordrolu çalışanların maaşlarından kesilen gelir vergisi toplamı 112,4 milyar TL’dir.

• Patronların ödediği kurumlar vergisinde ise tahsilat durumu bir önceki yıla göre %23 lük bir artışla 52,9 milyar TL olmuştur. 2016 yılında 43 milyar TL vergi tahsilatı yapılan kurumlar vergisinde 2017 yılında 52,9 milyar TL tahsilat yapılmıştır.

Tüketim üzerinden alınan dolaylı vergilerde ise çarpıcı bir sonuç ortaya çıkmaktadır.

• Dahilde alınan KDV’de 2017 yılı içerisinde 112,4 milyarlık bir tahakkuk olmasına rağmen tahsilat 55,5 milyar lirada kalmıştır. Dahilde alınan katma değer vergisinde tahakkuk tahsilat oranı %49,5 ile diğer dolaylı vergiler içerisinde en düşük seviyede bulunmaktadır. Açıkçası vatandaşın tüketim safhasında ödediği KDV’yi aracı olarak devlete yatırması gereken mükelleflerin bu paranın %50,5’ini yatırmadığını görmekteyiz. Bu, mal ve hizmet satan devlet ile nihai tüketici arasında köprü vazifesi gören aracı mükelleflerin vatandaştan tahsil ettikleri KDV’leri bir nevi kredi gibi işletmelerinde kullanmış olduklarını ifade etmektedir.

• İthalde alın KDV’de ise tahsilat her zamanki gibi %100. 2017 yılında tahsil edilen ithalde KDV tutarı 99,6 milyar TL olmuştur. Bu durumun özet kısmında değindiğim çok önemli bir sonucu bulunmaktadır.

• Özel tüketim vergisi yine dolaylı vergiler içerisinde en yüksek gelirin elde edildiği bir kalem olmaya devam etmektedir. 2016 yılında 120,4 milyar TL ÖTV tahsilatı varken bu tutar 2017 yılında 138,3 milyar TL olmuştur. Tahsil edilen ÖTV’nin alt kalemlerine göz attığımızda 138,3 milyarın;

– 63,6 milyar TL’sinin petrol ve doğalgaz ürünlerinden
– 37,4 milyar TL’sinin tütün mamullerinden
– 22 milyar TL’sinin motorlu araç satışlarından
– 10 milyar TL’sinin alkol ürünlerinden
– 4,8 milyar TL’sinin dayanaklı tüketim mallarından
– 402 milyonunun da kolalı gazozlardan elde edildiğini görmekteyiz. (bazı küçük küsuratlar dikkate alınmamıştır.)

• Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinde 2017 yılı tahsilat oranımız bir önceki yıla göre %20’lik bir artış göstererek 13,2 milyar TL olmuştur.

• Şans Oyunları Vergisinden 2017 yılında 902 milyon TL gelir elde edilmiştir.

• Özel İletişim Vergisinden 2017 yılında 3,8 milyar TL gelir elde edilmiştir.

• Gümrük Vergilerinden 2017 yılında 12,2 milyar TL gelir elde edilmiştir.

• Damga Vergisinden 2017 yılında 15,6 milyar TL gelir elde edilmiştir.

• Mülkiyet üzerinden alınan iki vergi türünde ise veraset ve intikal vergisinde 2017 yılı tahsilatı 717,6 milyon TL olurken, motorlu taşıtlar vergisinde 2017 yılı tahsilatımız 10,8 milyar TL olmuştur.

• 2017 yılı tahsil edilen toplam HARÇ gelirlerimiz ise 19,2 milyar TL olmuştur. Özellikle tamamı yıllardır TOKİ’ye aktarılan yurt dışı çıkış harcında 2017’de 103,8 milyon TL gelir elde edilmiştir.

2017 yılı vergi gelirlerinde dikkat çeken bazı hususları özetleyecek olursak;

1- Ücretlilerden kesilen gelir vergisi tevkifat tutarı 2017 yılında yaklaşık 67,1 milyar TL iken bu ücretlilerin yanlarında çalıştıkları patronların ödediği kurumlar vergisi tutarı 52,9 milyar lirada kalmıştır.

2- KDV ve ÖTV’den elde edilen toplam gelir 293,4 milyar TL ile toplam vergi gelirlerinin yaklaşık %55’ini oluşturmuştur. Aslında vergi rekortmeni hep söylediğim gibi 2017 yılında da vatandaş olmuştur.

3- Toplam vergi gelirlerimiz içerisinde dolaylı vergilerin payı yaklaşık %67 olarak karşımıza çıkmaktadır.

4- İthalde alınan KDV’nin bir önceki yıla göre ciddi bir artış gösterdiğini ve 2017 için beklenen bütçe hedefinden yaklaşık %11 fazla verdiğini belirtmekte yarar var. Çünkü bu durum aslında ithalat artışımıza işaret etmektedir ve bu durumunda önemli iki sonucu bulunmaktadır. Birincisi cari açık açısından olumsuz bir tablo karşımıza çıkmakta iken, ikincisi üretim ve ihracatımızın ithalata bağımlı olduğunu düşündüğümüzde ithal edilen malın niteliğine göre olumlu bir tablo olarak karşımıza çıkabilmektedir.

5- 2004 yılında KDV’de tahakkuk tahsilat oranı %80’lere iken 2017 yılında bu oran %49,5 olarak gerçekleşmiştir. Özellikle son 5 yılda 4 kez getirilen af kanunları bu tabloda etkili olmuştur.

6- Dolaylı vergilerin toplam vergi geliri içerisindeki payına bakacak olursak 2006 yılında %59’larda olan oran 2017 için %67,1 olarak gerçekleşmiştir.

7- Ayrıca ülkemizde vergi tabanının dar olması nedeniyle hissedilen vergi yükü artmaya devam etmektedir.