Hızla artan inşaat ve konut satışına rağmen ev sahipliği oranı düşüyor

Türkiye’de inşaatlar hız kesmiyor, yıllık konut satışı 1,5 milyona dayanmış durumda. İlk el konut satışı sayısı da hane sayısı artışından fazla. Ancak buna rağmen kendi evinde oturanların oranı düşüyor. Bu durum, ev sahiplerinin konutlara yatırım yaptığına işaret ediyor. Türkiye, Avrupa’da konut fiyatlarının en çok arttığı ülke konumunda. Merkez Bankası verilerine göre Şubat 2021 ile Şubat 2022 arasını kapsayan son 1 yılda Türkiye’de konut fiyatları yüzde 96 arttı.

Peki, son 10 yılda ne kadar konut satıldı? Bunların ne kadar ilk el ne kadarı ikinci el satış? Türkiye’de halkın ne kadarı kendi evlerinde ikamet ediyor? Konut sahipliği ve kiracı oranı ne durumda?

Türkiye’de konut ve kira fiyatlarındaki artış önlenemiyor. TL’nin döviz karşısında değer kaybetmesi ve resmi enflasyonun yüzde 60’ı aşması sonrası konut ve kira fiyatları giderek artıyor. Sosyal medya paylaşımlarına göre ev sahiplerinin mevcut kiracıları çıkararak daha yüksek fiyattan yeniden kiraya vermek istiyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2013-2021 arasında konut satışları yıllık 1,2 ile 1,5 milyon arasında seyretti. 2013’te yıllık 1 milyon 157 bin konut satılırken 2021’de bu sayı 1 milyon 492 bine yükseldi. 2020’de ise yıllık konut satış sayısı 1 milyon 499 bini aşmıştı.

Konut satışları “ilk el” ve “ikinci el” olmak üzere ikiye ayrılıyor. İkinci el satışlar daha fazla olsa da ilk el konut satışları da ciddi orana sahip. 2013’te satılan konutların yüzde 46’sı ilk el iken bu oran 2021’de yüzde 31 oldu.

Sayı olarak bakıldığında ise 2013’te 529 bin ilk el konut satılırken, bu sayı 2021’de 462 bin oldu. 2017’de ise 660 bin ilk el konut satılmıştı. Covid-19 salgınının hakim olduğu 2019 ve 2020 yılları haricinde ilk el konut satışları hep 500 binin üzerinde seyretti.

Konut sahipliği oranı düşüyor

Kendi sahip oldukları evlerde oturanlar “konut sahipliği” oranını gösteriyor. Bu oran 15 yıl önceye göre düşmüş durumda. TÜİK verilerine göre 2006’da yüzde 60,7 olan konut sahipliği oranı 2020’de yüzde 57,8’e geriledi. 2006-2020 döneminde en yüksek oran yüzde 61,1 ile 2014’te ölçülmüştü. 2014-2020 arasındaki son 6 yılda konut sahipliği oranı 3,3 puan azaldı. Bu da yüzde 5,4 düşüş demek.

Kiracı oranı 9 senede yüzde 24 arttı

Bu veriler kendi evinde oturmayanların oranının yükseldiğini gösteriyor. Kendi evinde oturmayanlar ise “kiracı, lojman ve diğerleri”nden oluşuyor. Diğerleri, “kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyen” anlamına geliyor. TÜİK ve Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) verilerinden derlenen bilgilere göre 2020 yılında halkın yüzde 26,2’si kiracı durumda. Bu oran 2006’da yüzde 23,5 idi. Kiracıların oranı 2012 yılında yüzde 21,1’e kadar düşmüştü.

2011-2020 arasını kapsayan 9 yılda kiracı oranı 5,1 puan artmış durumda. Bu da yüzde 24 artış anlamına geliyor.

Hane sayısı ne durumda?

Konut sahipliği oranını tartışırken hane sayısı ve hane büyüklüğündeki değişimi de ortaya koymak gerekiyor. Nüfus artışıyla birlikte hane sayısı da artıyor. 2012’de 19,8 milyon olan hane sayısı 2020’de 24,6 milyon oldu. Hane sayısı 2021’de ise 23,5 milyona kadar yükseldi.

Buna göre 2013-2020 arasında hane sayısı 4 milyon 114 bin arttı. Aynı dönemde gerçekleşen ilk el konut satış sayısı ise 4 milyon 594 bin. Bu dönemdeki toplam konut satışı ise 10 milyon 586 bin. Bu da 2013-2020 döneminde gerçekleşen toplam ilk el konut satışının hane sayısındaki artıştan fazla olduğunu gösteriyor.

Hanedeki kişi sayısı azalıyor

TÜİK verilerine göre Türkiye’de ortalama hanehalkı büyüklüğü belirgin şekilde düşüyor. 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğü 2020’de 3,3 kişiye kadar geriledi. Bu, yüzde 18 düşüş demek.

Hanedeki kişi sayısının azalması daha çok konut ihtiyacına yol açıyor.

Türkiye’de konut fiyatlarındaki artış

Merkez Bankası verilerine göre Şubat 2021 ile Şubat 2022 arasını kapsayan son 1 yılda Türkiye’de konut fiyatları yüzde 96,4 arttı. Konut fiyat endeksinin 2021 son çeyreğindeki döviz krizinden sonra hızla artması dikkat çekiyor.

Konut fiyatlarında yıllık enflasyon Ekim 2021’de yüzde 40 bandını aştı. Kasım 2021’de yüzde 51 olan yıllık artış, Aralık 2021’de yüzde 60, Ocak 2022’de yüzde 78 ve son olarak Şubat 2022’de ise yüzde 96’yı aştı.

Yazının Kaynağına Buradan Ulaşabilirsiniz