FÖŞ Yazdı:  Fed’den çok Çin’den korkuyorum

Dün sabah açıklanan resmi Çin imalat sanayi ve hizmetler Mart PMI beklentinin altında kaldığı gibi, 50’nin altına gerileyerek ekonomide daralmaya işaret ettiler.  Çin, Ukrayna Krizi ve Fed’in parasal sıkılaştırma dönemine çok kötü durumda yakalandı.  Önce, Evergrande ismiyle simgeleşen benim “Arazi Geliştirme ve  Emlak Finansmanı Şirketleri” (AGEF) olarak isimlendirdiğim hibrit emlak-finansman şirketleri batma noktasına geldi. Sonra, Çin’in teknoloji sektörünü ABD bağımlılığından kurtarma çabası hisse senetlerinde büyük kayıplara neden olduğu gibi, ekonominin en dinamik ve inovasyona meraklı sanayi dalını da …dalında kuruttu.  Çin Merkez Bankası PBoC şimdi mecburen parasal gevşeme uyguluyor, ama ABD kısa ve uzun vadeli faizleri yükselirken, Çin’inkilerin gerilemesi, sermaye kaçışını yeniden başlatacak. En son olarak Covid-19 Omicron varyantı, hala eski tür aşı kullanmakta ısrar eden Çin’de kritik tedarik merkezlerinin performansını aksattı. Çin batmaz, ama hapşırırsa, Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ, Piyasalar = GOP) ishal olur.

FÖŞ yanlış anlaşılmak da istemez, tabii ki ben de her fani gibi Fed’den korkuyorum. Dün itibarıyla Fed’in sene sonunda halen %0.12 düzeyinde olan politika faizini 200 puan yükselteceğini fiyatlıyordu vadeli işlem piyasası. İki kritik değişiklik daha oldu Fed algısında. İlkin, tahvil faizleri ve ekonomik aktivitenin geleceğini öngörmek açısından kritik önem taşıyan nihai faiz beklentisi %3 ve üstüne çekildi. İkincisi, Fed’in kısa ve sert bir parasal sıkılaştırma döneminden sonra dez-enflasyona bir kez daha yenik düşerek 2024’te faiz indireceği teorisinin akibeti bizim Yeni Ekonomi Modeli’ne benzedi.

Çin’e geçmeden iki parantez açayım. İlkin, ABD kısa ve uzun vadeli getirileri arasında ilişkinin ters-yüz olması resesyona gidişi işaret etmez. Yorum atın, size tahvil pazarı dersi vereyim. İkincisi, “Türkiye’de sıcak para kalmadı ki, Fed bize koymaz” diyenler yükselen dolar faiz ortamında banka ve finans-dışı şirketlerin önümüzdeki 12 ayda vadesi gelecek takriben $210 milyar dış borcu (cari açık dahil) %100 yenilemekte isteksiz olacağını hesaba katmıyor. Benim naçiz hesabıma göre, 12 ayda $8-12 milyar arası bir döviz bu kanaldan kaçacak. TCMB’yi ebedi Akdeniz anemisine mahkum eder.

Çin’de dönelim. Çin’in sıfır Covid-19 vaka toleransı politikasını eleştirmiyorum. Beijing’te politika yapıcılar beyinsiz değil, 1.5 milyar nüfusu ithal aşıyla defalarca aşılamaktansa, hastalık başgösteren yerlerde milleti toptan eve hapsetmek daha pratik olabilir.

Velakin, halihazırda 60 milyon Çinli ya sert sosyal kısıtlamalara tabii, ya da hiç evden çıkamıyor. Dolayısıyla her ne kadar hazırlıklı olsalar da fabrikalarda üretim aksıyor. Hem Çin’in ihracat performansı ivme kaybediyor, hem de ürünlerde global arz darlığı varsa, global enflasyona pompayla gaz veriliyor.

Dün, Asya Varlık Yönetim devi Natixis en taze Çin raporunu yayınladı. Sosyal mobilite göstergelerinden yola çıkarak, karantina ve kapatmaların ekonomiye yıllıklandırılmış hasarını GSYH’de 1.8 puan traş olarak hesapladı.  Yani, daha üstünden bir ay geçmeden Beijing’in 2022 yılı için %5.5 civarında büyüme planı madara oldu. Yalnız Natixis değil, bir kaç büyük yatırım bankasının daha 2022 Çin GSYH tahminlerine baktım, artık %4.5 civarında bir beklenti var.  Çin büyümesinin 2021’e oranla bu denli sert daralması emtia ihraç eden GOÜ’i kötü vuracak.

Ama en büyük sorun, tüketici harcamaları. Tüketicinin 2.5 yıldır seyahat ve çalışma özgürlüğünü belirsiz dönemlerde bozan Covid-19 salgınından dolayı güveni çok düşük.  Tam da AGEF şirketlerinin konut satışlarıyla nakit toplamaya ihtiyacı olduğu bir dönemde, yatırım için konut talebi azaldı. Mart’ta hem oto, hem de konut satışları yine geriledi.

Yukarda değindiğim gibi, Beijing yavaştan parasal genişlemeyi gazlayıp, sonra da KİT ve altyapı yatırımlarıyla ekonomiyi dengeye oturtacak. Bunlar rakamsal büyümeyi kurtarır da,  temel sorunları çözmez. Çünkü, tüketici, yani işgücü bu tedbirlerden yarar görmüyor. Covid-19 ve yükselen enflasyon sürdükçe, konut talebi düşük kalacak.

Konut talebinin normalin altında seyrettiği her ay, Çin’de yeni bir AGEF şirketinin nalları diktiğini göreceğiz.  Buradan global düzleme dikey geçiş yapalım.  Zaten IMF ve IIF’e göre GOP’dan sıcak para kaçacaktı, bir de yalnız Çin değil tüm Asya’yı etkisi altına alan AGEF temerrüt ve iflasları panik yaratırsa, tüm GOÜ’de kredi maliyetleri yükselir.

Bize ne etkisi olur?  Valla, eğri oturup doğru konuşayım, Çin’in göçmesinden fayda görecek nadir ülkelerden biriyiz. Öncelikle, Çin talebinin daralmasıyla enerji ve sanayi emtia  rallisi tökezler. İkincisi Covid-19 kapanma ve kapatmaları sürerse, siparişler Türkiye’ye kayar.

İlginçtir, Avrasyacı ve İslamcı kardeşlerimin ortak Altın Elma’sı olan Batı uygarlığının çöküp, Rusya-Çin-Türkiye odaklı yeni bir  Dünya doğması hayali doğmadan beyin ölümü yaşadı.  Batı uygarlığı tek el ateş etmeden Rusya’yı eşşekten düşmüşe çevirdi. Kapitalizm ve demokrasiden gittikçe uzaklaşan Çin’i de Adam Smith’in Laneti vuruyor.

FÖŞ, sırf maddi nedenlerle Amerikancı olmayı sürdürecek.

Ekonominin 3 Ölümcül Hastalığı

FÖŞ yazdı:  dünya ekonomisinde stagflasyon kesin. Ya resesyon?  Ya mali kriz?

Ekonomide “OYUN BİTTİ” & Borsada patlama göreceğiz! | Atilla Yeşilada