FÖŞ yazdı: Anketler ne fısıldıyor?
2 Şubat 2022Artık herkes her dakika anket yayınlıyor. Bu anketler bizim gibi amatör siyaset-bilimcilerin hayatını çok kolaylaştırdı. Çünkü, yalnız partilerin aldığı oyları değil, halkımızın neleri beğenmediğini, ne istediğini de bize anlatıyorlar. Anket sanayi hızla inkişaf ederken, anket yorumlayan köşekadıları (anket şirketi yöneticilerini kastetmiyorum), bir arpa boyu yol alamadı. 2 büyük hata çok yaygın.
Birincisi, bir anketi tek başına değerlendirmek. Tamamen tarafsız ve iyi niyetli de olsa, her anket hata yapar. Ya da, çok karmaşık bir gerçeğin ufak bir kesitine pencere açar bize. Tüm anketlere birlikte baktığımızda çok daha sarih bir manzara görürüz. İkincisi anketleri yanlış yorumlamak. Bu hatanın başlıca nedeni de veriyi zaman ve olaylar perspektifine yerleştirmeden değerlendirmek.
FÖŞ, bu iki hatayı düzelterek size Türkiye’de politika hakkında genel hissiyatı anlatacak.
Geçtiğimiz günlerde AKP’ye muhalif, ama Millet İttifakı’ndan gizlice nefret eden basında şu anket sakız gibi çiğnendi:
“Muhalefet Ülkeyi Yönetmeye Hazır mı?” anketine katılan vatandaşların yüzde 47.1’i Millet İttifakı’nın ve muhalefet partilerinin Türkiye’yi yönetmeye hazırlıklı olmadığını ifade etti.
Katılımcıların yüzde 46’sı Millet İttifakı’nın Türkiye’yi yönetmeye hazır olduğu görüşünü bildirdi. Ankete katılanların 6.9’u ise fikrini açıklamadı”.
Bu anketi yayınlayan Metropoll sürekli olarak bu sorunun cevabını takip ediyor ve en güvendiğim anket şirketlerinden biri. Muhalefete muhalif muhalefet hemen yaygaraya başladı: “Birleşsinler, başkan adayı açıklasınlar, ekonomi programı açıklasınlar, bakın halk güvenmiyor işte….”
Halbuki, gerçek biraz daha nüanslı. İşte Metropoll Ocak 2021 anketi:
“Türkiye’de ekonomiyi en iyi hangi lider yönetir sorusunun sorulduğu ankette yüzde 38’lik kesim ülke ekonomisinin daha iyi yönetilmesinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğine inanıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan yüzde 38,3 ile rakiplerine fark attı. CHP Lideri Kemal Kılıçdaroğlu ise yüzde 11,7 ile ikinci sırada yer aldı”.
Farkı gördünüz mü? Millet İttifakı ülkeyi Erdoğan’dan başkası yönetemez algısını büyük ölçüde kırmış. Bir kaç ay daha sabredelim, Erdoğan’ın ülkeyi yönetmekten aciz olduğu beklentisi tüm topluma yayılacak.
İşte bir başka hata:
“Son yapılan anketlere göre, uzun zamandır ilk kez AKP’nin oylarında artış gözlemleniyor.
Parti kurmaylarına göre anketlerdeki ‘ekonomideki sorunların kim tarafından çözülebileceği’ sorusuna karşılık seçmenler yine AKP ve Erdoğan’ın ismini verdi.
Buna benzer bir sonuç Toplumsal Etki Araştırmaları Merkezi’nin (TEAM) 12 büyük şehirde yaptığı son araştırmada da görüldü. Buna göre kararsızlar dağıtılmadan AKP’nin oyları Kasım ayına göre yüzde 4,3 puan artarak yüzde 32,1’e çıktı. Bu oyların yaklaşık 1 puanının MHP’den, kalanının da büyük oranda kararsızlardan geldiği belirtildi. Kararsızlar dağıtıldığında ise AKP’deki toparlanma ile birlikte Cumhur İttifakı’nın oy oranı yüzde 45,8 oluyor”. (Kaynak: DW)
Bu haberi kalem alan değerli gazeteciler hala tek bir anketten sonuç çıkarmanın ne denli yanıltıcı olduğuna vakıf değil. Mesela, DW haberinden sonra yapılan Aksoy Araştırma Anketi bambaşka bir sonuç veriyor:
“Şubat ayında 36,0 ile 2021 yılının en yüksek oy oranını yakalayan AKP’nin 2021’in Temmuz ayına kadar 5,4 puan oy kaybettiği gözlemlendi. Temmuz ayı sonrasında yatay devam eden AKP oy oranının Aralık 3 Haftasında toparlanarak 31,2’ye çıktığı ancak sonraki aylarda yeniden düşüş eğilimi göstererek 30,1’e kadar gerilediği görüldü.
Bu oran AKP’nin son bir yıl içerisinde aldığı en düşük oy oranıydı”.
Anketin haberleştirilmesi net ve etik. Tüm Aksoy anketleri zaman serisi olarak habere eklenerek, AKP’nin zaman içinde seyri anlatılıyor.
Ama, her iki anket de gerçeği tam yansıtmayabilir. İşte bu yüzden size aşağıda ekip arkadaşlarımın sürekli yenilediği anket ortalaması tablosunu sunuyorum— önce kararsızlar dağıtılmış olarak.
İlk tabloda, Aralık sonu itibarıyla partilerin ortalama oy dağılım var. AKP-MHP %40-41 arasında.
Bu tabloda ise Ocak sonu itibarıyla AKP-MHP’in oyları artsa da net bir şekilde CHP-İYİP’in gerisine düşmeye başladığını görürüz. Ek olarak, Millet İttifakı’na DEVA, GP, SP ve DP’yi eklersek, maç bitmiş çoktan. HDP de rahatlıkla TBMM’ne giriyor ve muhtemelen olası bir güvenoyu yoklamasında Millet İttifakı’na destek verir. O senaryoda, TBMM’de sandalye dağılımı %60 AKP-MHP aleyhine olur.
Yine muhalefete muhalif muhalefetin ağzından düşürmediği bir slogan var: “Erdoğan ve AKP şunları şunları, şunları yaptı, ama bakın hala oyları %30’da!”
Bu da yanlış. AKP’nin gerçek oyu kararsızlar dağıtılmadan önce sadece %27. Üstelik kararsızlar da kararsız değil.
Metropoll verilerine göre seçmenin dörtte birini (yüzde 25,9) oluşturan kararsız seçmenin (kararsızlar, cevap vermeyenler ve protesto oy kullananlar) yüzde 8,3’ü Erdoğan’ı ‘beğeniyor. ‘Erdoğan’ı ‘beğenmeyenlerin’ oranı 13,3 olurken “Ne beğeniyorum, ne beğenmiyorum” diyenler yüzde 2,7, “Fikrim yok” veya “Cevabım yok” diyenler yüzde 1,6 oldu”. Bu soruyu soran HER ANKETTE cevaplar benzer niteliktedir.
Sırada muhalefete muhalif muhalefetin bir sloganı daha var: Kılıçdaroğlu Erdoğan’a karşı kazanamaz. Bu da bir-yarı doğru:
“Gezici söz konusu çalışmanın ayrıntılarını şöyle değerlendirdi:
– Cumhurbaşkanı ilk turda belirlenemeyip ikinci tura Kemal Kılıçdaroğlu ve Recep Tayyip Erdoğan’ın kalması durumunda kime oy vereceğine ilişkin dağılım incelendiğinde, yüzde 41.2’si Recep Tayyip Erdoğan’a, yüzde 43.7’si Kemal Kılıçdaroğlu’na oy vermek istediğini ifade etmektedir. Kılıçdaroğlu’nun 2. turda yüzde 51.5 ile aldığı gözlenmekte”.
Hatırlatın bana, diyin ki, tek anketle bahar olmaz. Do-ru, ama eğer bana güvenirseniz son 7 ayda açıklanan başkanlık anketlerinde %60 Kilicdaroğlu Erdoğan’ı yeniyor.
Anketlerin üstünde kesin karar veremediği olaylar da var elbet. Bakalım Ekrem Imamoğlu’nun kar fırtınası esnasında icraatı nasıl değerlendirilmiş:
“25 Ocak 2022 tarihinde 1.063 kişi ile yapılan ve kantitatif araştırma yöntemlerinden CAWI (Computer Aided Web Interviewing) kullanılarak hazırlanan Kar Yağışı Sonrası Alınan Tedbirlere Bakış araştırmasının sonuçlarını hemen sizinle paylaşayım:
“Kişilere sorulan İstanbul’da kar yağışı sonrası yaşanan olumsuz durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna, İstanbul Büyükşehir Belediyesi yeterli önlemleri almadı diyenlerin oranı yüzde: 56,4 olurken, alınan önlemler yeterli ancak aşırı kar yağdı diyenlerin oranı yüzde 43,6 da kaldı”. (Kaynak: Areda anketi).
Ama, Ekrem İmamoğlu’na algı operasyonu yapıldığını düşünenler daha ağır basıyor. Aşağıdaki grafik İstanbul Ekonomi Araştırmalar anketinden ve 5 yıldızlık. Çünkü soruyu doğru soruyor, ve resmin iki yüzünü de yansıtıyor.
Ayrıca, İmamoğlu’na Erdoğan hükümetinin iş yaptırmadığına dair algı da çok yüksek:
“Hükümetin, CHP’li Büyükşehir Belediyelerinin hizmetlerini engellediğini düşünüyor musunuz?
Evet: 53,4 Hayır: 38,5 Fikir belirtmeyen: 8,1
–İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun; “İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nde terör örgütleri ile bağlantılı kişilerin bilinçli olarak işe alındığı” iddiasına katılıyor musunuz?
Evet: 25,2 Hayır: 58,2,Fikir belirtmeyen: 16,6 (Kaynak: Ahmet Takan, Area anketi)
Anketleri yorumlamak için biraz istatistik gerekir, biraz izan, biraz da vicdan. Aksi halde, her konuda sizin gönlünüzden geçenleri doğrulayan bir anket bulursunuz.
FÖŞ
Tüm Yazarlar
