Piyasalar yine altüst oldu: Tahvil piyasasına, Borsa’ya önemli satış; faizler düşmüyor artıyor

AKP Genel Başkanı ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hafta sonunda yaptığı açıklamalar çerçevesinde faizlerin indirilemeye devam edileceği mesajı bu hafta piyasalarda sıkıntıların devam edeceğinin habercisiydi.  Söz konusu yanlış ekonomi politikaları eşliğinde değer kaybı hızlanan Türk Lirası ve dövize olan talep piyasalarda dengeleri alt üst ederken bankacılık sektörünü de strese sokmaya devam ediyor.

Merkez bankasının eylülden bu yana 500 baz puan faiz indirimi piyasa faizlerine yansımıyor.  Hatta oluşan belirsizlik üzerinden 10 yıllık tahvil faizi %23,23 ile rekor kırarken 5 yıl vadeli tahvil faizi de aynı süreçte 700 baz puan yükseldi. Dövize olan talep TL sıkışıklığı yaratırken, kredilerde geri dönüş sıkıntıları da bankaların kredi iştahını olumsuz etkiliyor.  TL arayışı mevduat faizini o%20’ye yaklaştırırken, kredi faizi de %30’a yükselmiş durumda.

Faiz inecek, yatırımlar artacak, ekonomi büyüyecek diye girişilen yeni ekonomi modeli faizlerde tamamen ters yönde bir etkiye neden olurken, TL’nin sertleşen değer kaybı da geniş halk kesimleri için daha yüksek bir enflasyon ve daha ağır yaşam şartları olarak geri dönüyor.

TL’nin değer kaybının hiçbir işe yaramadığı, aksine ekonomideki genel dengeleri daha bozucu bir etki yarattığı izleniyor.

Reel sektörün performansına ait endişeler Borsa İstanbul’a da olumsuz yansımakta.

Borsa İstanbul, saat 15:53’te Endekse Bağlı Devre Kesici Sistemi’nin devreye girdiğini açıkladı. İşlemler 16:23’te tekrar başladı.

Sabah açılış sonrası %5 düşüşle 1987 puanı gören BIST 100 ardından gelen alımlarla %2 civarında 2149’a yükseldi.  Fakat bu hareket kalıcı olamadı.  Öğleden sonra izlenen dalgalı seyir sonrasında sert satışlara yerini bıraktı.  Bu hareket cuma günü izlenen %8,5 oranındaki kaybın devamı niteliğinde değerlendirilebilir.  Bir taraftan bankaların sermaye yeterlilik oranları hakkındaki endişeler, bir taraftan fiyatlama sorunlarının ihracat şirketlerinde dahi üretimi durma noktasına getirmesi ve tabi artan enflasyon ve TL’de yaşanan çöküşün şirket bilançolarında verdiği hasar reel sektör ile ilgili endişeleri artırmakta.

Borsa İstanbul, seans başlamadan önce BIST 50’de açığa satış işlemlerinde bir günlük süreyle yukarı adım kuralı uygulanacağını duyurmuştu.

Nereye kadar?

Borsa Istanbul’da izlenen düşüş, Türkiye piyasalarında artan stresin çok yükselmekte olduğunu anlatıyor.  Faiz indirimleri hükümetin istediği sonucu vermezken ortaya çıkan aşırı değersiz TL’ye katlanma maliyetinin yüksekliği de tüm bu zarara neden katlandığımız sorusunun akla getiriyor.

Erdoğan’ın ve kurmaylarının açıklamalarından anlaşılan mevcut düşük faiz politikasından geriye dönüş olmadığı.  Gerçek bir ekonomi modeli olmayan Yeni Ekonomi Model’nin (Türkiye Ekonomi Modeli) hedeflenen sonucu vermeyeceğine dair uyarılar yapan ekonomistler düşmanlaştırılırken, Cumhurbaşkanı’nın 2022 ortalarına kadar sürdürülen yanlış uygulamaların sonuçlarını bekleyeceği anlaşılıyor.

Faiz artırımı ile TL’deki serbest düşüşü sonlandırmaya kapıyı kapatan, erken seçim teklifini kabul etmeyen AKP-Erdoğan açısından da bu politikaların devam ettirilmesi için geriye piyasa dışı önlemlerin kademeli olarak devreye sokulmasından başka seçenek kalmıyor.  Bu tür uygulamalar şimdilik Erdoğan ve Nebati tarafından reddedilmekte olsa da gidilen yanlış yoldan inat uğruna çark gelmediği her gün yumuşak veya sert sermaye kontrolleri riski de artıyor.

Doğal olarak da hisse senedi ve tahvil piyasaları ufukta beliren olumsuz duruma satışla tepki veriyorlar. Bu kötüleşmenin nereye kadar vardırılacağını, politika faizi dişerken tüm seviyelerde faizlerin arttığı gerçeğine ne zaman uyanılacağını ise öngörmek mümkün değil.  Mevcut sistem içinde Cumhurbaşkanı’ndan öteye karar verici olmaması bu aşağı gidiş sürecinin devam edeceğini gösteriyor.