FÖŞ yazdı: Bu makale kansere yol açtığı bilinen 70’den fazla fikir içerir
26 Ocak 2021Doktor içkiyi, sigarayı bırak diyor. Kilo ver diyor, spor yap diyor. Psikiyatristim madde bağımlılığının ne kadar korkunç sonuçları olabileceğini göstermek için gözümün önümde kızgın yağa bir yumurta kırdı, “Bak beynin böyle olacak sonunda” diye uyardı. Sevindim, çünük beynim şu anda o yumurtanın çırpılmış hali.
Ulan gelmişim 65 yaşına, bir daha sokağa çıkıp çok sevdiğim köpek ve kedileri kucaklayıp popolarını koklayacağım belli değil (ÖNEMLİ NOT: Kedi ve köpekler öpülmekten hiç hoşlanmaz, çünkü insan kokusu mide bulandırıcı), tıp bilmi bana “kendini arındır” diyor. Niye? Sabahtan bunalıma gireyim, daha fazla anti-depressan, anti-intiharlıksan, anti-serikatilolma yazsınlar diye mi?
Merck aşı çalışmalarını durdurdu. Johnson and Johnson zortladı. Diğerleri de aşı yetiştiremiyor. Kış gitti dostlarım, arkasından ağlamayın hiç. Depresyonun dibine vurmuşum, artık dur-durak tanımıyorum. Sizin saf ve asude dimağlarınızı bu makaleyle kirleteceğim gibi, biraz önce de bir Türkçe video çektim. Altyazısı şöyle:
“Başımız sağolsun, ekonomide kışı kaybettik
Öff, virüs kahramanca savaşıyor, Dostlarım. Yeni varyantlar daha bulaşıcı ve İngiltere’den gelen öncü araştırmalara göre de %30-40 daha öldürücü olabilir. Çin’de salgın hortlarken, Meksika ve Brezilya fecaat halde. Dolayısıyla kışı bütün dünya evde ve maskeyle geçirecek. Türkiye de dünya gibi durgunluğa girecek. Özellikle ihracat hususunda çok kaygılıyım, çünkü AB göçüyor. Dünya Bankası’ndan sonra bu hafta IMF’nin de 2021 global büyüme tahminlerni aşağı revize etmesi bekleniyor.
Tüm dünyada nakliye fiyatları 3-6 misli artarken, gıda ve enerji fiyatlarının yüksek seyri de enflasyona yol açıyor. Enflasyonun Fed’in paniğe kapılmasına neden olması bir ihtimal. Ya da tüm dünyada tahvil faizleri yükselebilir. İkinci çeyrek sallantıda. Ama, dünya için en önemli çeyrek yaz ayları. Yazın da virüs direnirse, 2021’i sileceğiz. O zaman bir de mali krizle uğraşmamız gerekebilir”.
Bu makale bitince de İngilizce bir makale yazacağım, başlığı “ Buy real estate. A burial plot is the best investment for Fucked-Up 20’s”. (Emlak alın. #&##}#£# 2020’ler için en iyi yatırım mezarınızı şimdiden satın almak).
Cumartesi de özel raporumda değerli takipçilerimin hafta sonunu rezil etmek için şu paragrafları kaleme aldım. Hayat arkadaşım kapıyı kitledi, benim kapımı yani, yakında klavyeyi de alacak.
Cumartesi günü itibariyle tüm dünyada sadece 62 milyon kişi aşılanmıştı. Bu tempo aşı üretim ve tedarik zinciri düzeltildikçe hızlanacak, fakat 1-3 ay gibi bir vadede dünyada sürü bağışıklığı beklemeyin.
Yakında global günlük vaka sayılarında yeni bir sıçrama ve sokağa çıkma yasakları/sosyal mesafe kısıtlamalarında uzatma ve sertleşme geliyor. İngiltere şimdiden ilk altı ay kapanmayı göze alırken, Çin’de yeni yıl tatilinin yeniden hortlayan Covid-19’a ivme kazandırması bir olasılık.
İkinci olarak, gittikçe belirginleşen bir tedarik zinciri sorunu ortaya çıktı. Çin’den mal taşıyan şilepler dönüşte getirecek kargo bulamıyor. Bu yüzden, nakliye fiyatları Çin-ABD ve Çin-AB arasında dört misline fırlayarak birçok düşük katma değerli üründe ticareti yavaşlatıyor.
Gelişmekte Olan Ülkeler’e döndüğümüzde Ocak itibariyle salgının sosyal hareketliliği sekteye uğrattığını ekteki S&P tablosundan görebiliriz:
Euro-bölgesi, İngiltere ve Japonya’dan gelen Ocak öncü PMI’lar resesyona işaret ediyor. Bunları sırasıyla grafik olarak yansıtalım:
İngiltere: Geçen Mayıs’tan bu yana en sert aylık daralma
Japonya: Perişan!
Euro-Bölgesi: Durgunluk derinleşiyor
Çin öncü PMI yayınlamıyor. Ama, hafta boyunca okuduğum tüm kaynaklarda Çin’de çifte raylı toparlanmadan dem vuruluyordu. Yani, ihracat ve üretim artıyor, fakat tüketici güveni ve harcama iştahı geri gelmedi. Halen 25 milyon civarındaki halkın karantina altında olduğunu hatırlarsak, bir süre daha gelemeyebilir. Enteresandır, ilk defa okuduğumuz kaynaklarda Çin’de gelir dağılımında bozulmanın da özel tüketimi olumsuz etkilediğini öğrendim.
ABD’yi en sona sakladım, çünkü çok karışık sinyaller alıyoruz. Ocak öncü PMI muhteşem, ekonomik aktivite patlamış. Ama Bloomberg’in sık frekanslı göstergeler tablosu tam tersini söylüyor:
ABD’nin akıbetini Biden’ın teşvik paketleri belirleyecek. Bunların eninde sonunda Kongre’den onay alacağı kanaati hakim, ama paketin trilyonlarca doları aşan büyüklüğü yalnız Cumhuriyetçileri değil, bazı Demokratlar’ı da korkutmaya başlıyor. Paket biraz kırpılabilir ya da yasalaşması Şubat sonunu bulabilir. ABD de diğerleri gibi 1Ç’yi kaybeder, fakat 2Ç’de toparlanma başlar.
Bu noktada analizi 1Ç ile sınırlı tuttum. Çünkü mutant varyantlar ve aşıların etkinliği/dağıtılma hızı hakkında her gün yeni bilgi geliyor. Herhalde yaza doğru dünya sürü bağışıklığına erişir ve toparlanma başlar. Ancak bu toparlanma hiç de sanıldığı gibi güçlü olmayacak, neden derseniz anlatayım.
Özellikle ABD’de hem girdi hem de çıktı enflasyonunun hızlandığı ve arz cephesinde gecikmelerin sıkılaştığı göze çarpıyor. Bir başka deyişle, tüketiciler kamu desteğiyle harcıyor, fakat üretim onlara yetişemiyor.
Bu bir enflasyon nedeni. İkinci neden, nakliye ücretleri patladı. Sonra, enerji ve gıda fiyatlarında artışlar. Gıda fiyatları Aralık itibarıyla 7 aydır aralıksız yükselirken, 2020’yi %3.5 artışla kapattı. Enerji ise malum, talep daralması öngörülerine rağmen Brent hala $55/varilde.
Ek olarak, Wharton profesörü Jeremy Siegel, 2008 ve 2020 Fed parasal genişleme süreçlerinin finansal sistem üzerinde niteliksel olarak çok değişik etkileri olduğunu vurguluyor. 2008 Büyük Finansal Krizi’nden sonra, bankalar para arzındaki artışı serbest karşılıklar olarak yine Fed’de tuttu. Halbuki bu kez para doğrudan devlete, oradan da yardım çekleri olarak halkın cebine ve harcamalara gidiyor. Bu durumda, Friedman’ın “Quantity Theory of Money” modeli devreye girer. Yani, arz kapasitesi sınırlı olduğu için, onu satın alacak para hızla arttığında enflasyon görürüz.
Hafta içinde Peterson Enstitüsü’nde bir konuşma yapan IMF Başkanı Georgieva, mali piyasaların şuursuz rallisini “Coşkulu 1920’lere” benzetti. O dönemin sonunda Büyük Buhran’ın dünyayı vurduğunu hatırlattı. Georgieva, bu uyarıyı yaparken yukardakine benzer bir argüman kullanıyor: Manşet enflasyon veya enflasyon beklentilerinde yükseliş tahvil fiyatlarına yansır (tahvil fiyatları düşer) ya da Fed enflasyon gemi azıya alıyor diye paniğe kapılır ve guvernörler bir kez daha tahvil alımlarını kısmayı tartışmaya başlarlar.
Sonuçta, risk iştahı aniden yerini paniğe bırakır. Riskli varlıklarda yukarda çizdiğim dünya manzarası ile kesinlikle uyuşmayan rallinin sürmesi 2Ç gibi mali kriz üretebilir. Üretmese bile, GOÜ’e sıcak para akımı kesilirse dünyanın %50’nde büyüme sıfırlanır.
İntihar edeceğim de, enerjim yok.
FÖŞ
Bir de İngilizce websitesi kurduk ki, iktidarı dünyaya şikayet edelim…
Tüm Yazarlar
