Lena Komilova/FT: Piyasalar yakında büyümeyi değil, sürdürülebilirliğini fiyatlayacak

Financial Times’da “Markets will soon pivot to focus on sustainability of recovery” başlıklı bir incelemesi yayınlanan G+ Economics Başekonomisti Lena Komilova’ya göre, global riskli varlıklar bir dönüm noktasına yaklaştı.  Yakında, yükselen tahvil getirileri yatırımcıların portföylerini yeniden düzenlemesini gerektirecek.

Covid-19 salgını sona yaklaşırken, ekonomilerde “uzun Covid” adı verilen yara izleri yani istihdam ve sabit sermaye yatırım eksikliği problemi göze batıyor. Hükümetlerin ekonomik büyümeyi sürdürülebilir konuma taşıması için çok akılcı ve önalıcı davranması gerekiyor.

Covid-19 faciasının ekonomik yaralarını sarabilmek için Hazine’ler tüm dünyada yakın tarihte görülmemiş ölçüde borçlanırken, Merkez Bankaları da cömertce para basarak, bütçe açıklarını finanse ettiler: Bir anlamda, dünya istemsiz olarak Modern Para Teorisi’ni uygulamak zorunda kaldı.

Artık, faturayı ödeme günü ufukta. Salgın bittiğinde kamu bütçe ve para politikası arasında bu görülmemiş sembiyozun nasıl sonlandırılacağı kafaları meşgul edecek. Aşılar normal bir yaşama dönmemizi sağlayacak, fakat pandemi esnasında biriken kamu borcunun ödenmesi başlarken, aşırı para arzı ve bütçe genişlemesinin doğal sonucu olarak enflasyon bekleyen yatırımcılar da tahvil getirilerini yukarı itiyor.

Halen tahvil pazarında bir panik atağını engelleyen algı, Merkez Bankaları’nın çok uzun süre sıfır faiz ve bol para basma politikasından kolay çıkamayacakları. Velakin, sıfır faiz tahvil getirilerinin yükselmesine engel değil.

Tahvil getirilerinde yükseliş temel  ekonomik unsurlardan ilham aldığı gibi, aslında yararı da var. Yatırımcılar yükselen enflasyon öngörmeli ki, dünya deflasyon tehdidini atlatsın.  2008-2009 krizinde basılan paranın büyük kısmı Rahmetli Keynes’in tanımladığı gibi bankalarca merkez bankalarına serbest rezerv olarak iade edildi. Yani finansal sistem “likidite tuzağına” düştü.

Halbuki, ekonomilerin normale dönmesi özel sektörün daha fazla harcaması ile eşanlamlı olduğu için, artık Lawrence Summers’ın tarif ettiği seküler durgunluk, ya da tasarruf fazlası söz konusu olmayacak. Paranın maliyeti olan faiz de harcamalara paralel yükselecek.

Günümüze döndüğümüzde, ABD 10 yıllık tahvil getirisinin bir hafta önce %1.7’yi sınaması gayet makul, çünkü Fed enflasyon kalıcı şekilde %2’yi aşmadan para politikasını değiştirmeyecek.  Fed başta merkez bankalarının işi artık çok daha zor. Covid-19’u geride bırakan bir dünyada, faizleri ve enflasyonu yükseltmeden kamu borcunu bilançolara eklemek riskli ve bir sınıra tabii.

Bir başka deyişle, eğer küresel büyüme yüksek tempoda sürdürülebilir bir ivmeye yerleşecekse, piyasalar artık kemer sıkma ve daha sıkı bir para polikasına da alışmak zorunda kalacak.

Bu hiç de kolay değil, özel sektörün tek başına bu fiyatlamayı yapması beraberinde ayı pazarı getirebilir. Hükümetlerin başka yollarla desteği sürdürmesi gerekecek:

*Atıl istihdam hızla ekonomiye kazandırılmak zorunda.

*İşdünyası “yeşil ekonomiye” geçiş için gerekli dev sabit sermaye yatırımlarını yapmaya cesaretlendirilmeli.

*Tedarik zincirleri kısaltılarak “eve yakın” ülke ve bölgelere odaklanmalı.

*Sermaye piyasaları hızla artacak fon talebini karşılamak için derinleştirilmeli.

Önümüzdeki proje öyle basit bir para bas-harca-borçlan görevi değil.  Devletler çok uzun yılları kapsayan sermaye ve istihdam verimliliğini artıracak politikalar benimsemek zorunda.  Bu uzun geçiş döneminde işsiz kalacak bireyleri ve coğrafi deviniminden zarar görecek bölgeleri ekonominin içinde tutmak zorunda.

Küresel tedarik zincirinde yaşanan sorunlar emtia fiyatlarını artırdı

Çin GSMH’si ABD’yi 10 seneye geçecek ama ABD 50 yıl daha zengin kalacak

 Mart Öncü PMI’lar: Dünyanın dört devinden üçü hızlı büyüdü