Çetin Ünsalan Yazdı: Hesap hatası mı; algı mı?
22 Nisan 2025Ekonomi yönetiminin bence aklı iyice karıştı ya da çok fazla netleşti, bize algı politikası uyguluyor. Bilmem kaçıncı kez ABD’de yatırımcılarla bir araya geleceği söylenen Mehmet Şimşek’in kendisine şu soruyu sorması gerekiyor: Farklı ne söyleyeceğim?
Çünkü defaten yatırımcılarla buluşan, kuzeyden güneye, doğudan batıya eli boş dönen Bakan’ın yeni bir şey anlatmayı bırakın, sanki öngörülebilirlik konusunda daha fazla izahat vermesi gereken bir fotoğrafla karşı karşıyayız.
Peki akıllar niye karıştı? Dünyada tarife savaşlarının yaşandığı bir süreçte, gündemi ele almak için toplanan Ekonomi Koordinasyon Kurulu sonrası yapılan açıklamalara bakıyorsunuz ve bunu görüyorsunuz.
Mesela Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın şu ifadesi: “İç pazarımız güçlü, Trump kaynaklı belirsizliğin etkileri sınırlı olacak.” Önce tarife etkisine bakalım. Elbette mesele teknoloji savaşının bir uzantısı olduğu için, burada bizi daha az etkileyeceğini düşünmek mümkün.
Ama bu mesele 2008 krizine benziyor. O zaman da teğet geçeceği söylenmişti ve doğruydu. Çünkü mesele bir türev varlıklardan kaynaklanan bir krizdi ve bizde bir elin parmakları kadar bile türev piyasa yoktu.
O zaman ne yazdık; ne anlattık? Asıl etkileri 2009 senesinden itibaren görülmeye başlanacak. Çünkü ihracat pazarlarımızı etkilemesiyle birlikte, bunun olumsuz sonuçlarını göreceğiz. Öyle mi oldu; evet.
İşte bu tarife savaşlarında da durum aynı. Söz konusu başlıklarda bir rekabet gücümüz olmadığı için meselenin direkt muhatabı değiliz. Ama stagflasyon rüzgârlarının estiği, Çin’in Avrupa başta olmak üzere stratejik pazarlarımızda daha agresif olacağını düşündüğümüzde bize etkisi sonradan olacak.
Zaten mevcut haliyle rekabetçilikte zorlanan Türk üreticisi, 2008 misali, sonraki gelişmelerden etkilenme riski ile karşı karşıya. Bunu küçümsemek ya da buradan salt fırsat söylemi geliştirmek yerine, asıl bu başlığa ders çalışmak gerek.
Hadi diyelim ki bu bir vizyon ve tarihten ders alma meselesi. İç pazara yönelik atıf nereden çıktı? Türkiye’de insanların satın alma gücünün tamamen yok olma aşamasında olduğunu bilinmiyor mu; görülmüyor mu? Böyle bir fotoğrafta iç pazarın güçlü olmasından bahsetmek için, önce insanların açlık sınırının üzerinde gelir seviyesine eriştirilmesi lazım.
Dönelim Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in açıklamalarına…Şimşek “Nakit rezervimiz güçlü, uluslararası piyasaya çıkmasak da yönetme kapasitesine sahibiz” dedi. Toplam rezervler bile değil, nakit rezervlerden bahsediyor dikkatinizi çekerim.
Değil ki, toplam rezervimiz ne kadar? Son açıklanan verilere göre 147,5 milyar dolar. Bunun yaklaşık 79,5 milyar doları altın; 68 milyar doları da döviz. Bunlar da kasada nakit olarak durmuyor.
Şimşek’in kast ettiği nakit rezervler ne kadar? 38,9 milyar dolar. Swap hariç rakam ne? 20,8 milyar dolar. Peki bir yıl içinde ödememiz gereken borç ve cari açık ile beraber bulma ihtiyacımız olan rakam ne?
Merkez Bankası’nın 18 Nisan tarihli açıklamasına göre: “Vadesine 1 yıl veya daha az kalmış borçları gösteren kalan vadeye göre kısa vadeli dış borç stoku 223,6 milyar dolar olarak kayıtlara geçti.”
Dış ticaret açığımız ne kadar? Yıllık 70 milyar doların üzerinde. Bu da takribi 50 milyar doların üzerinde bir cari açık finansman ihtiyacını gündeme getirir. Hadi biz hepsini düşürüp yuvarlayalım ve bir yıl içinde bulmamız gereken rakama bakalım. 250 milyar dolar nakit.
Şimdi Şimşek, swap harici de geçtim, 39 milyar dolar ile bunu mu döndürmeyi planlıyor? Ortada ya bir hesap hatası var ya da iç pazarın gücüne atıfta bulunulduğunu düşünürseniz, bir algı çalışmasıyla yeni vergiler, zamlar kapıda. Elbette bilmediğimiz bir kaynak bulunmadıysa…
Tüm Yazarlar
