Bloomberg/Javier Blas: Petrol Fiyatları Yine Düşüyor: Alım Zamanı mı, Yoksa Daha Fazlası mı Gelecek?

Mayıs 2020’de, önde gelen bir emtia ticaret şirketinin yöneticisi, ekranına bile bakmadan büyük miktarlarda petrol vadeli işlem sözleşmesi verdiğini söylemişti. “Lütfen bunu bana atfetmeyin,” demişti. “Aptal gibi görünürüm.” Oysa hiç de aptal değildi.

Pandemi döneminde petrol fiyatları o kadar düşmüştü ki, iki, üç hatta beş yıl sonrası teslimatlar için vadeli kontratlar tam anlamıyla “al ve unut” fırsatları sunuyordu. Anlık fiyat dalgalanmalarını takip etmeye gerek yoktu. Bugüne gelirsek, benzer bir fırsatın kapıda olup olmadığını sorgulamak gerekiyor. Cevap: Henüz değil.

Petrol Ucuz, Ama Fırsat mı?

Fiyatlar, Donald Trump’ın Beyaz Saray’a gelişinden bu yana %20 düşerek son dört yılın en düşük seviyesine inse de, bu durum petrolün bir “kelepir” olduğu anlamına gelmiyor. Ancak tarihsel olarak baktığımızda, petrol şu anda oldukça ucuz.

West Texas Intermediate (WTI), yani ABD petrolü, varil başına yaklaşık 60 dolardan işlem görüyor. Bu seviye, 20 yıl önceki nominal fiyatlara oldukça yakın. Enflasyona göre ayarlandığında ise, reel anlamda petrol fiyatları 40 yıl öncesi seviyelere inmiş durumda.

Fakat bu, düşüşün sonlandığı anlamına gelmiyor. “Ucuz” olan şey, daha da ucuzlayabilir. Şu anda piyasa, ekonomik yavaşlamayı ve beklenenden fazla OPEC+ üretimini fiyatlıyor. Ancak henüz ABD’de bir durgunluk, Çin’de ekonomik kriz ya da Suudi Arabistan kaynaklı bir fiyat savaşı gibi daha büyük riskler fiyatlamaya dahil edilmedi. Bu senaryolar gerçekleşirse, WTI 50 doların altına, hatta 40-30 dolar aralığına kadar inebilir.

50 Doların Altında Kalıcı mı?

Asıl soru şu: Petrol fiyatları 50 doların altına düşse bile, burada uzun süre kalabilir mi? Cevap büyük ihtimalle “hayır”. Çünkü bu seviyelerde arz-talep dengesi hızla yeniden kurulur. Bu da cesur yatırımcılar için fırsatlar sunar. Kısa vadeli kayıpları tolere edebilenler için, birkaç yıl sonrasına teslim vadeli petrol kontratları cazip hale gelmeye başlıyor. Örneğin Aralık 2027 WTI kontratları değerlendirilebilir.

Tarihsel Olarak Ucuz, Ama Daha Ucuzu Görüldü

Gerçek anlamda güçlü bir alım fırsatına işaret eden “paniğe kapılma” aşaması henüz yaşanmadı. Trump, çarşamba günü tarifelerde geri adım atmadan önce piyasa kaotik bir hâl almıştı. Yine de, şu anki vadeli fiyat seviyeleri risksiz değil.

Geçtiğimiz hafta, iki yıl vadeli WTI fiyatı 58,22 dolara kadar geriledi; 2020’de bu rakam 33,75 dolardı. Pandemi dönemindeki kapanmaları hesaba katmasak bile, iki yıllık vadeli fiyatlar neredeyse 350 gün boyunca 50 doların altında kaldı. Fiyat grafiğini incelemek bu noktada önemli.

Ancak hiçbir döngü sonsuza kadar sürmez. Petrol fiyatları ekonomik durgunluklardan genellikle hızlı toparlanır. Düşük fiyatlar arz büyümesini kısıtlayıp talebi artırır. Bu nedenle piyasada “boom-and-bust” yani patlama ve çöküş döngüleri görülür. Houston merkezli petrol bankacısı Dan Pickering’in de dediği gibi: “Üzücü ama tanıdık bir tablo. Tetikleyiciler değişiyor ama 1986, 1998, 2001, 2008, 2014 ve 2020’deki senaryoların temel yapısı aynı.”

Uzun Vadeli Petrol Vadeli Kontratları Alınır mı?

İşte “düşüşü al” stratejisini destekleyen 5 güçlü argüman:

1. Pandemi Değil, Ticaret Savaşı:
2020’de piyasanın ne kadar dibe vurabileceğini gördük. Ama şu anki durum çok farklı. Küresel ekonomi donmuş değil. En kötü senaryoda bile talepte %1 düşüş öngörülüyor. Oysa pandemi sırasında talep %20 azalmıştı.

2. Üretici Eşiği Yükseldi:
ABD’de kaya petrolü üreticileri artık kârlı üretim için daha yüksek fiyatlara ihtiyaç duyuyor. 2020’de bu eşik 49 dolardı, şimdi 65 dolar. Fiyatlar daha da düşerse arz daralması hızlanacaktır.

3. OPEC+ ve Suudi Stratejisi:
Suudi Arabistan, küçük bir üretim artışıyla kuralları çiğneyen üyeleri (örneğin Kazakistan) uyarıyor. 2020’de Rusya’ya karşı çok daha agresifti. Şimdilik bu artış sürpriz ama büyük bir arz şoku değil. Ancak bu hızla değişebilir; Suudi Arabistan son 30 yılda dört kez fiyat savaşı başlattı.

4. Jeopolitik Riskler Göz Ardı Edilmemeli:
Çin-ABD ticaret savaşı gündemde ama Ukrayna’daki savaş, Orta Doğu’daki gerilim ve Venezuela yaptırımları da var. İran’la görüşmeler sürüyor ama sonuç belirsiz. Jeopolitik gerginlikler petrol arzını kısıtlayabilir.

5. Trump Etkisi:
Trump’ın ticaret savaşı başlatması petrol fiyatlarını düşürdü, ama bir U dönüşü de yapabilir. Tahvil piyasasından gelen baskı artarsa, Beyaz Saray Pekin ile ateşkese yönelebilir. Bu da petrol için en büyük “yukarı yönlü” katalizör olur.

Sonuç: Alım İçin Doğru Zaman Ne Zaman?

Son 18 ay boyunca düşüş yönlü bir bakış açısına sahiptim. Ancak oyunun kuralları değişiyor. Boğa piyasası taraftarları ve OPEC+ destekçileri pes etmiş durumda; bu da genellikle ters pozisyon almak için iyi bir işarettir. WTI 60 doların altındayken, düşüş beklentisinin risk-getiri oranı artık eskisi gibi cazip değil. Yine de “dipten al” stratejisi için daha da ucuz bir fırsat gerek. 50 dolara yaklaşırsak tekrar konuşalım.