Dr. Fulya Gürbüz: Ekonomik aktivite haziranda hızlandı, temmuzda zayıflama işaretleri var

2020 yılı Mart ayında Dünya Sağlık Örgütü’nün koronavirüsü pandemi ilan ettikten sonra Nisan ayında kapatma yaşanmış, ekonomik aktivite durma noktasına gelmiş, ertesi ay kısıtlamaların gevşetilmesiyle ekonomik aktivitede hızlanma yaşanmıştı. Benzer durumu yüksek vaka sayılarına bağlı olarak kapanmanın yaşandığı 2021 yılı Mayıs ayının ertesinde Haziran ayında gördük: Özellikle hizmet sektöründeki kısıtlamaların gevşetilmesiyle birlikte üretim, tüketim ve istihdamda büyüme gördük. Temmuz ayında ise üretim ve talep tarafında zayıflama işaretlerine tanık olduk.

Haziran ve Temmuz aylarına ilişkin ekonomik aktivitedeki gelişmeleri, açıklanan verileri dikkate alarak sıralayalım:

Haziran ayında iç ve dış talepteki artışın desteğiyle sanayi üretimi arttı…

Takvim ve mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretimi endeksi Haziran ayında önceki aya göre %2,3 arttı. Aylık bazda dayanıklı tüketim malı üretimi %5,0, dayanıksız tüketim malı üretimi %4,2, sermaye malı üretimi %3,6, ara malı (hammadde) üretimi %0,9 artış kaydetti.

Sanayi üretimindeki artışın gerisinde yatan ana etkenler Temmuz ayında hem iç hem de dış talepteki artış oldu:

. Takvim ve mevsimsellikten arındırılmış perakende satış endeksi aylık bazda %14,4 arttı,

. Konut ve taşıt hariç bireysel krediler aylık bazda %1,9 arttı,

. İhracat aylık bazda %2,4 arttı,

. İmalat sektöründe ara malı (hammadde), tüketim malları ve yatırım malları üretimi kapasite kullanım oranları (KKO) aylık bazda sırasıyla %0,9, %1,5 ve %4,6 artış kaydetti.

. IHS Markit ve İSO işbirliğiyle hazırlanan imalat sektörü PMI endeksi 51,3 değeri ile büyüme bölgesine yükseldi; sektörde üretim, yeni siparişler ve istihdam arttı, üretimi artan sektörlerin sayısı Mayıs ayına göre ikiye katlanarak 6 oldu.

Temmuz ayında sanayi üretiminde zayıflama işaretleri var…

. Ticaret Bakanlığı verilerine göre Temmuz ayında ihracatın önceki aya göre %17,0 oranında düşmesi imalat sektöründeki zayıflığı destekliyor.

.Temmuz ayında konut ve taşıt hariç bireysel kredilerdeki artış hızının yavaşlaması perakende satışlardaki artışta kısmen de olsa yavaşlatıcı bir etkiye sebep olacak. Nitekim bir önceki hafta yayınlanan Perakende Güven Endeksi verilerinde “Son 3-ayda iş hacmi (satışlar)” alt endeksinde satışların Temmuz ayında önceki aya göre yavaşlayarak da olsa artmaya devam ettiğini görmüştük.

. Temmuz ayında ara malı imalatı KKO Temmuz ayında önceki aya göre çok hafif yükselirken, tüketim malı imalatı KKO %1’lik artış gösterdi, yatırım malı imalatı KKO ise önceki aya göre düştü. Temmuz ayında özellikle dayanıksız tüketim malı imalatı KKO’nun %1,5 artış göstermesi sanayi üretimini destekleyici bir unsur olacak. Dayanıklı tüketim malı imalatı KKO’nun Temmuz ayında önceki aya göre %1,7 gerilemesi, yatırım malı imalatı KKO’nun ise %2,8 gerilemesi sanayi üretimi üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturacak.

. Temmuz ayı IHS Markit ve İSO işbirliğiyle hesaplanan imalat sektörü PMI endeksi verilerinde ise üretimi artan sektörlerin sayısı 6’dan 5’e düştü. Yurt dışı siparişlerdeki artış toplam siparişlerin üzerinde olurken üretim, istihdam ve satın alımlarda büyüme devam etti.

. MÜSİAD’ın yayınladığı Temmuz ayı sanayi sektörü SAMEKS endeksi verilerinde İSO’nun yayınladığı PMI verilerinin tersine üretim ve yeni siparişlerde düşüş ortaya konurken, PMI verilerine paralel olarak istihdam ve satın alımlarda büyüme gördük.

. Temmuz ayı Reel Kesim Güven Endeksi verilerinde ise mevcut toplam siparişlerde önceki aya göre iyileşme; gelecek döneme ilişkin sipariş ve yatırım harcaması beklentilerinde artış gördük.

Dr. Fulya Gürbüz

fulyagurbuz.com