Fabrizio Casaretto: Tahterevalli

Çocuk yaşlarda, hatta büyüdüğümüzde bile eski günlerimizi anmak adına, parklarda tahterevalliye binmek eğlencelidir. Eski manavlardaki el terazisi gibi ortada tutan bir destek, iki tarafın ağırlığına göre bir yukarı bir aşağı inen oturaklar.

Karşımıza oturan kişiden ağır olduğumuz ortaya çıkarsa, kıpırdamadan veya hafif hareketlerle sürekli oturup onu yukarıda tutup indirmeyip sinirlendirebiliriz. Daha hafif olduğumuzu görürsek, havadayken birisinden ağırlığını kullanmak üzere yardım isteyebiliriz, ‘beni aşağı bırak’ diye bağırırızveya oyunun bitmesi için sakatlanma pahasına yere atlayabiliriz. Ama eğer eğlenceyi eşitleyip herkesin mutlu olmasını istiyorsak, iki taraf uzun bir süre bir yukarı bir aşağı sallanabiliriz.

Ekonomiler de tahterevalli gibidir.

Hiçbir zaman düz bir çizgide, yani dengede durağan duramaz, muhakkak inişli ve çıkışlı döngülü olur.

Canlı bir örnek denk geldi, bu yazıyı yazmaya başladığımda USD’nin TL’ye karşı değeri 36.50 civarıydı, ertesi gün bir anda 41 gördüm, bitirirken 38 civarı seyrediyor…. Bütün bu volatilite 36 saat içinde gerçekleşti.

Tahterevallide güç ve ağırlık sizdeyse, tutarsınız, oynatmazsınız, ama bir anda boş kalırsanız veya çekilirseniz karşınızdaki yere sert bir şekilde düşüp vurur, hasara yol açabilir.

Ekonomide de bir finansal aracı ne kadar tutarsanız tutun, sonunda serbest kaldığında sert bir tepki verir ve etkisi ciddi olur, toparlamak zor olur.

Yukarıdaki grafikte Temmuz 2024’ten beri USD kur grafiğinin pek de doğal olmayan bir seyir izlediği yorumu yapılabilir. Çizgi halindeki bu seyir kendi içinde mikro oynamalar ile ilerledi, taa 19 Mart 2025’e kadar. Rakamsal olarak bu aylar süren yükseliş oranı enflasyon ve faiz oranlarının altında kaldı bunun neticesinde de USD bazında birçok mal ve serviste Ülkemiz pahalı duruma geldi. Bu zor ve hassas bir konu nitekim uzun vade sanayi veya başka tip fiziki yatırım yapmak isteyen yabancılar için cazip olmuyor, ihracatta da rekabet gücümüz azalıyor.

Yukarıdaki taze kur örneğinin temelinde politik gelişmeler vardı; politika sakin ve ekonomi sıkı ve kontrollü giderken, bir anda bazı gelişmeler kurlarda ani hareketlere yol açtı. Aslında buna serbest ekonomide “gitmesi gereken yere gitti” veya “olması gereken oldu” denilir. Peki geçmiş haftalarda kurlardaki kontrol daha yumuşak olsaydı ve kurlar anlık bir çıkış yerine zaten yavaştan o seviyelere gelmiş olsaydı, politik gelişmelerin kurlara bu kadar sert etkisi olur muydu? Muhtemelen ani etki olur ama oransal farklar bu kadar olmaz, piyasa çok etkilenmeyebilir. Ancak bir anda verilerde birkaç yüzdelik oynamalar insan psikolojini ciddi etkiliyor, iş güç karışıyor, panik karar alma ve yanlış hareketler ihtimali artıyor.

Hiç kuşku yok ki, sadece Türkiye’de değil bütün Ülkelerde politik gelişmelerin ekonomilere olumlu veya olumsuz neticeleri olur. En çok etkilenen alanları şu şekilde belirleyebiliriz: kurlar, faizler, borsalar.

Bu kur hareketinin ertesi günü gecelik faizler 200 baz puan yükseltildi. İstanbul borsasındaysa aynı gün taban olan birçok hisse oldu, ertesi gün ise bankalar gibi bazı sektör hisselerinde tabanlar devam etti. Ticari faaliyetlerde duyduklarım “eyvah yine işler aksayacak” şeklinde oldu. Maddi manevi etkilerin çok sert olduğu söylenebilir.

Birkaç gün sonra 2025 yılının ilk 3 ayını tamamlayacağız. Aralık ayı sonu yazımda altını çizdiğim bazı noktalara birkaç eklemeyle tekrar dikkat çekeceğim;

Trump’ın ikinci dönemi yeni başladı. Teknik analizimde belirttiğim Eurusd paritesine etkileri şimdilik ilk dönemindeki seyire benziyor, tabii bu şekilde devam edecek manasına gelmez.

ABD borsalarında bir gevşeme söz konusu. NASDAQ teknoloji ağırlıklı hisseler ve çok yüksek seyrettikten sonra kâr satışları meydana geliyor. Dow sanayi endeksi daha az hasar gördü, bunun arkasında muhtemelen Trump’ın ticari bir kafa yapısı olmasından ve üretimle tüketimi destekleyecek politikalar beklentisinden kaynaklanıyor olabilir.

Emtialar biraz karışık seyrediyor. Petrol pozitif uluslararası gelişmelerle 70usd’nin altını gördü. Değerli metallerden altın tarihi rekoruna 3,000usd’yi geçerek ulaştı, gümüş rekor seviyesinde değil ama tepe noktaları deniyor.

Kripto piyasalarında malum ana coin olan Bitcoin rekor kırıp 110,000usd’ye çok yaklaştıktan sonra satış yiyip 75,000usd’ye yaklaştı. Ripple anormal bir seyir izledi ve neredeyse 3 aylık bir süreçte yaklaşık 10 katına çıkıp yeni rekor kırdı sonra geriledi. Ethereum’un analizi bu ikisinden de farklı, yeni rekor yapmadı, düşüşte ve desteği kırılmışa benziyor, kendisine göre bir seyir izliyor.

Bütün bu ani hareketlere karşı risklerinizi analiz edip finansal korunma Hedging uyguladınız mı?

Unutmayın ki tahterevalli uykudayken bile düz durmaz, muhakkak bir yana yatar.

Fabrizio Casaretto

[email protected]

Yazılarım yatırım tavsiyesi içermez.