Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Öngörü, enflasyon ve algı…’
26 Şubat 2025Aradan iki yıl geçti; Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek iki konuyu anlayamadı. Bunlardan birincisi enflasyon, ikincisi finansman bulma meselesi. Finansman konusunda halen proje üretmeden ‘biz önemliyiz’ cinsinden, eski moda yaklaşımla para arıyor ve doğal olarak da serseri para ve iklim ekonomisine yönelik başlıklar dışında kaynak bulunamıyor.
Israrla bu bakış açısını da değiştirmiyor ve defaten gittiği yerlerden eli boy dönüyor. Döndükçe de, sabit kur ile serseri para peşinde koşarken, üreticisinden vatandaşına kadar herkese maliyet ödetmeye devam ediyor.
İkinci başlık ise enflasyon. Aslında tüm veriler için geçerli ama en çok enflasyonun üzerinde duruyor. Algıyı yönetirse, piyasaları da baskılarsa, iç piyasanın çökmesini ya da vatandaşın satın alma gücünü yok etmesini umursamadan rakam tutturma peşinde koşuyor. Bunun maliyetini de toplamda ülke ekonomisine ödetmeyi sürdürüyor.
Merkez Bankası Şubat Ayı Sektörel Enflasyon Beklentileri Raporu’nu yayınladı. Yine çok iyimser rakamlar ve oranlar olmak üzere, finansçılar, reel sektör ve tüketici beklentilerindeki açık makas farkı değişmedi.
Son verilere göre piyasacılar yüzde 25,3, reel sektör yüzde 41,9 ve hane halkı da 12 ay sonrası için yüzde 59,2’lik enflasyon beklentisini ortaya koydu. Dediğim gibi rakamlar son derece iyimser olmakla birlikte, işin bu tarafını bir kenara dahi koysanız çok büyük bir farkı görmezden gelemezsiniz.
Bakan Mehmet Şimşek bu sonuçlar üzerine nasıl bir değerlendirme yaptı? Dedi ki: “Reel sektör ve hane halkı beklentilerinin hızla iyileşeceğini öngörüyoruz.” En baştan beri ‘inanılırsa olur’ teorisini uygulayan, bu uğurda kimsenin inancının kalmadığı istatistikleri bile tartışmaya açmayan Bakan, ne yazık ki büyük yanılgısını da sürdürüyor.
Keşke mesele sadece bir hatadan ibaret olsa. Çünkü buna yaklaşım farklılığı diyebilirsiniz. Düşüncesi ‘düşük açıklarsa düşeceği’ tezi üzerine kurgulanmış vaziyette. Halen enflasyonun bir eğilim olduğuna inanıyor.
Oysa veri çağında verilerin sokağın gerçekleriyle uyuşmadığı koşullarda inandırıcı bulunmasının mümkün olmadığı açık. Siz hangi enflasyon oranını açıklarsanız açıklayın, çarşıya pazara çıkan insanlar fiyatların artışını gördüğü sürece o ülkede enflasyonu dizginleyemezsiniz.
Sıkıştıklarında bunu da fırsatçılığa bağladılar ama yapılan uygulamalardan sadece idari para cezaları çıktı, o da fırsatçılıktan değil, çeşitli usul hatalarından. Yani ortada fırsatçılıktan değil, maliyetlerdeki yükselişten kaynaklanan bir fiyat artışı var.
Sizin bunu kabul etmiyor olmanız gerçeği değiştirmiyor. Değiştirmediği gibi, insanlara bu verilerdeki gelir artışlarını bile çok görüp, hayallerindeki rakamlar üzerinden zam verdiğinizde de sadece elinizde büyük bir fakirlik çıktısı ile, borç / alacak zincirinin kırılma riski bulunuyor.
Nitekim İPA’nın son araştırması, zaten patlayan kredi ve kredi kartı borçları ile, takipteki alacaklara ilave olarak, İstanbul özelinde insanların yarısından fazlasının kredi kartı borcunu ödeyemediği tespitini ortaya koyuyor.
Tüm bu gerçeklere karşılık, açıklanan rapor üzerine Bakan Şimşek, finansçıları ikna etmekten öte adım atamadığını görmezden gelip, reel sektörün ve hane halkının da ikna olacağına dair temennisini paylaşıyor.
Ekonomide işler ‘ben istedim oldu’ diye yürümez. Yürüseydi, tek hanelere düşürülen faizler, kredi maliyetlerini patlatmaz, krediyi ulaşılamaz hale getirmezdi. Fakat halen sorunun bakış açısında olduğunu kabullenmeden, kimsenin kabul etmediği, çünkü gerçeğini yaşadığı bir algıyı oturtmaya çalışıyor. Sadece çalışsa iyi. Her seferinde ödenecek faturanın boyutunu yükseltiyor.
Tüm Yazarlar
