Çetin Ünsalan Yazdı: ‘Deprem, bilim ve vatandaş…’
24 Nisan 2025İstanbul sallanınca, ülkenin yine aklına deprem geldi. Elbette hemen uzmanlar televizyonlara çıktı ve konu tartışılmaya başlandı. Hatta mesele o kadar ilginç bir boyuta ulaştı ki, anlatılanlara göre taraftarlık oluştu.
Aslında bu durum Türkiye’nin meseleleri nasıl tartıştığının ve neden sorunlarını bir türlü çözemediğinin de en net göstergelerinden biriydi. Tüm televizyonlarda bilim insanları çıkmış, fay hattının nasıl hareket edeceğini anlatıyor.
Elbette son derece önemli bilimsel bir yaklaşım. Fakat meselenin televizyonda tartışılmasının anlamını çözemiyorum. Fay hattının kırılmasının ötelenmesi ya da erkene çekilmesi veya şu ya da bu şekilde kırılması bizim için ne kadar belirleyici?
Bir bilimsel kongrede tartışılacak meseleleri, muhtemelen de her birinin kendi içinde doğruluk payı olan bakış açılarıyla, konuyla uzaktan yakından ilgisi olmayan, belki de başlık bu ise en etkisiz unsur olan vatandaşa anlatılmasının reyting kaygısının dışında hiçbir anlamı yok.
Görüş ayrılıkları bilimsel yaklaşımlarda önemlidir. Beyin fırtınası yapılması ve sonuçta ortaya çıkacak ortak kanaatin kamuoyu ile paylaşılmasının da önemli olduğunu düşünüyorum. Fakat vatandaşın önünde tartışılacak konular bunlar değil.
Bir tarafta Kanal İstanbul gibi akıl dışı bir işi yürüteceksiniz, öbür tarafta binayı yenilemeyi kentsel dönüşüm zannedeceksiniz, bir binanın güvenli olup olmamasını, insanların inisiyatifine bırakacak, hamle yaparken de inandırıcılığınızı yitireceksiniz ve sonra 15 gün geçince unutulacak konuları insanların önünde tartışıp, konuyu gündemde tuttuğunuza inanacaksınız. Anadolu’da buna züğürt tesellisi derler.
Aradan geçmiş 26 yıl, toplanan vergiler nereye gitti kimse bilmiyor, müteahhit kıvamında bina yenilemesinden öteye kente dair bir iş yapılmadığı gibi, toplanma alanlarını inşaat alanına çevirmişsiniz ve fay hattının nasıl kırılıp, kırılmayacağını mı tartışıyorsunuz?
Bu ülkede inşaat yapabilmek için fay hattının haritadaki yerini ilçe belediye meclis kararıyla değiştirenler oldu; siz ne anlatıyorsunuz?
Siz vatandaşın izlediği programlarda fay hattı hareketi ya da olasılıkları tartışmak yerine, güvenli binayı nasıl seçer, neleri sorgulaması gerekir, bunu konuşun. Hatta bu bile normalde vatandaşın bilmesi gereken bir konu değil. İzinli bir binada bunların güvenle kontrolünün yapılmış olması gerekir.
Ama deprem anında ne yapacağı, o ana nasıl hazırlanacağı gündemde olabilir. Güçlendirmenin ne kadar önemli bir zaman ve para avantajı olduğunu anlatabilirsiniz. Çelik yapılar için modüler sistemlerle, hızlıca güvenli binalar inşa etmeyi anlatabilirsiniz. Bunun için finansman kaynaklarının üzerinde durabilirsiniz.
Bir binada yalıtımın, bilhassa su yalıtımının ne kadar hayati olduğundan bahsedebilirsiniz. Acil eylem planları konusunda insanları bilinçlendirebilirsiniz. Ama sadece bilim insanlarının anlayabileceği fay hattı hareketi ile ilgili olasılıkları tartışamazsınız.
Tartışırsınız da çözüme katkısı olmaz. Bu kafa sadece gençlerin tabiriyle ‘duyarlılık kasmaktır’. Çözümle ilgili ya da çözüme katkısı olan bir eylem değildir. Sadece popüler hoca yaratır; ama sonuç değişmez.
Tüm Yazarlar
