ANALİZ:  Bütçe açığı/GSYH oranı %5’e yakın seyretmeye devam ediyor

Merkezi bütçe Mart’ta 262 milyar TL açık verirken, 12-aylık birikimli açık 2,25 trilyon TL’den 2,30 trilyon TL’ye yükseldi. Mart’ta merkezi bütçe açığı 261,5 milyar TL olarak gerçekleşirken, 100,2 milyar TL de faiz dışı açık verildi.

Geçen yılın aynı ayında bu rakamlar sırasıyla 209,0 milyar TL bütçe açığı ve 134,4 milyar TL faiz dışı açık şeklindeydi. Bu rakamlar bugünün fiyatlarıyla (1 yıllık TÜFE enflasyonuna göre düzeltilmiş olarak) 288,6 milyar TL ve 185,6 milyar TL’ye tekabül etmektedir. Dolayısıyla, manşet rakamlarda geçen yılın mart ayına göre daha olumlu bir performansa işaret ettiği söylenebilir.

İlk 3 aylık dönemde bütçe açığı geçen yıla göre yükselirken, faiz-dışı açık geriledi.

Ocak-Mart dönemine toplu olarak bakıldığında, merkezi bütçe açığı geçen seneki 513,5 milyar TL seviyesinden bu sene 710,8 milyar TL’ye yükselirken, faiz dışı açığın 263,0 milyar TL’den 246,9 milyar TL’ye gerilediği görülüyor. TÜFE enflasyonuna göre düzeltilmiş olarak ise, geçen yılın aynı dönemindeki manşet rakamlar (bugünün fiyatlarıyla) 732,2 milyar TL ve 370,7 milyar TL açığa işaret etmekte. Bu sonuçlarla, 12-aylık birikimli bütçe açığı geçen ayki 2,25 trilyon TL’den 2,30 trilyon TL’ye yükselirken, faiz-dışı açık 853,7 milyar TL’den 819,6 milyar TL’ye geriledi. Bu rakamlar 2024 sonunda 2,11 trilyon TL ve 835,7 milyar TL idi.

Mart’ta vergi gelirlerindeki yıllık artış, faiz-dışı harcamalardaki artıştan yüksek gerçekleşti.

Mart’ta bütçe vergi gelirlerindeki %53’lük yıllık nominal artışa (reel: kabaca %11) karşılık faiz-dışı harcamalarda yıllık nominal %40’lık (reel: %1,5) bir artış var. Vergi-dışı gelirlerdeki yıllık artış ise %91’e ulaşıyor.

Gelir tarafındaki daha güçlü performansa karşın, faiz harcamalarının 75 milyar TL’den 161 milyar TL’ye yükselmesi (%161 artış) bütçe performansındaki iyileşmeyi engelliyor. Öte yandan, KDV tahsilatındaki yıllık nominal artış ise Mart için %89’a, Ocak-Mart dönemi için %59’a ulaşıyor. Bu da tüketim eğiliminin (geçmişe göre zayıflayarak da olsa) halen güçlü seyrettiğine işaret ediyor.

Deprem ödeneklerinin kullanılmasıyla nakit bütçe açığında daha hızlı bir artış eğilimi görülüyor.

2023 yılında olduğu gibi 2024’te de yıl içinde kullanılmayan deprem ödenekleri yılın son ayında gelecek sene kullanılmak üzere emanet hesaba alınmıştı. Buna göre, 2025 yılına 2024 yılı bütçesinden yaklaşık 600 milyar TL’ye yakın deprem harcaması aktarıldığını tahmin etmekteyiz. Bu aktarımın bu sene kademeli olarak kullanılması nedeniyle nakit bazlı bütçe açığı tahakkuk bazlı bütçe açığından daha yüksek gerçekleşmektedir. Ocak-Mart döneminde tahakkuk bazlı olarak 710 milyar TL’lik bütçe açığı nakit bazlı olarak 891 milyar TL’ye yükselmiştir. Önümüzdeki aylarda da nakit bazlı bütçe açığının daha yüksek seyretmesini bekliyoruz.

Hükümet 2025’te merkezi bütçe açığı/GSYH oranını %4,8’den %3,1’e düşürmeyi öngörüyor.

Hazine ve Maliye Bakanlığı son 2 yılı %5’e yakın seviyelerde tamamlayan (halihazırda bu seviyeye yakın seyretmeye devam ediyor) bütçe açığı/GSYH oranının 2025 sonunda %3,1’e düşürüleceğini öngörüyor. Bu düşüşte de 2024’te kabaca 1,0 trilyon TL’lik deprem ödeneğinin 2025’te 584 milyar TL’ye düşmesinin önemli bir rol oynadığı belirtiliyor.

(2024’ten aktarılan tutarla birlikte önümüzdeki dönemlerde 1,2 trilyon TL’ye yakın deprem harcaması yapılmış olacak). Bunun yanında, yatırım fonları ve mevduat gelirlerinden alınan stopajın %10’dan %15’e yükseltilmesi de bütçeye önemli bir kaynak sağlıyor. Bunlara karşın, mevcut harcama eğilimiyle %3,1’lik bütçe açığı hedefinin oldukça iddialı göründüğünü, %3,5 (veya biraz üzerinde) bir gerçekleşmenin daha muhtemel göründüğünü düşünüyoruz. Nakit bazlı bütçe açığı ise seneyi GSYH’nin %4,0’ünün üzerinde bir seviyede kapatabilir.

Serkan Gönençler, Gedik Yatırım Baş Ekonomisti