Dünya Ekonomisi
Gazprom Avrupa’ya gaz tedarikini resmen durdurdu
Gazprom, 1 Ocak 2025 tarihinde Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz tedarikini resmen durdurdu. Bu durum, Avrupa enerji piyasasında tarihi bir değişim…
Gazprom, 1 Ocak 2025 tarihinde Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz tedarikini resmen durdurdu. Bu durum, Avrupa enerji piyasasında tarihi bir değişim olarak nitelendirilmektedir. Yılın ilk gününde yapılan duyuruda, Gazprom ve Naftogaz Ukrayna arasında 30 Aralık 2019’da imzalanan transit anlaşmalarının sona erdiği teyit edildi.
Rus enerji devi, Ukrayna’nın sözleşmeleri uzatma konusundaki ret cevabı nedeniyle transit işlemlerine devam edecek teknik ve yasal imkanlarının kalmadığını belirtti.
Gazprom’un açıklamasına göre, Ukrayna üzerinden gaz transitinin sona ermesi, Moskova’nın Avrupa gaz piyasası üzerindeki etkili kontrolünün neredeyse tamamen sona erdiğini göstermektedir. Şirket, “Ukrayna üzerinden gaz transitini sağlamak için teknik ve yasal olanaktan mahrum kaldık” diyerek ekonomik sonuçlar konusunda artan endişelerini ifade etti.
Ukrayna hükümeti, Rus gaz transitinin ulusal güvenlik çıkarları doğrultusunda durdurulduğunu teyit etti. Ukrayna Enerji Bakanı German Galushchenko, “Rus gaz transitini durdurduk; bu tarihi bir olaydır. Rusya pazarlarını kaybediyor ve mali kayıplar yaşayacak” dedi. Tahminler, bu durdurmanın Ukrayna’ya yıllık yaklaşık 800 milyon dolar transit ücretine mal olacağını ve zaten baskı altındaki Ukrayna ekonomisine önemli bir mali yük getireceğini öne sürmektedir.
Gazprom’un kararının geniş etkileri Avrupa genelinde hissedilmektedir. Analistler, bu durumun, özellikle Slovakya gibi ülkeler için enerji krizlerine yol açabileceğini belirtmektedir. Çek Cumhuriyeti ve Avusturya gibi diğer ülkeler, enerji tedarikini güvence altına almak için alternatif yollar kurmaktadır. Öte yandan, Macaristan, Türk Akımı boru hattı üzerinden Rus gazı almaya devam edecek ve böylece bazı olumsuz etkiler hafifletilecektir.
Avrupa Birliği’nin Rus enerji bağımlılığını azaltmak için çaba göstermesine rağmen, gaz tedarikinin kesilmesinin hemen ardından ekonomik istikrarla ilgili acil sorular gündeme gelmiştir. Erişilebilir ve ucuz Rus gazının kaybının ciddi ekonomik durgunluklara ve artan maliyetlere yol açacağı, mevcut yaşam maliyeti krizlerini daha da kötüleştireceği öngörülmektedir.
Raporlara göre, senaryo sadece kayıp değil, aynı zamanda ittifakların ve enerji kaynaklarının değişimiyle ilgilidir. Avrupa ülkeleri, jeopolitik gerilimler ortasında Rus enerji bağımlılığını minimize etmeye heveslidir. Analistler, bu geçişin Avrupa’nın yenilenebilir ve yerli enerji kaynakları edinme pozisyonunu sağlamlaştırabileceğini öne sürmektedir.
Bu kesintinin tarihi doğası, gazın kaldıraç olarak uzun süredir devam eden mücadelesinin başka bir katmanını gizlemektedir. Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana, doğal gaz sadece enerji olmaktan çok daha fazlası olmuş, Rusya ve Avrupa arasında siyasi bir para birimi olarak hizmet etmiştir.
Moskova, küresel enerji satranç tahtasındaki stratejilerini yeniden değerlendirirken, hem tedarikçi hem de etkileyici olarak konumu hassas bir şekilde dengelenmektedir. Uzmanlar, bu hamlenin sadece sözleşmelerin sona erdiğini değil, aynı zamanda bir zamanlar sarsılmaz görünen Rus hakimiyetinin çözülmesini ifade ettiğini ileri sürmektedir.
Boru hatlarının kapanmasının eşiğinde olmasına rağmen, gelecekte tüm Avrupa uluslarının enerji güvenliğini sağlamak için tartışmalar devam etmektedir. Moldova ve Slovakya gibi bu Rus tedarikine ağır şekilde bağımlı olan ülkeler zorluklara hazırlanmaktadır. Uzmanlar, Avrupa’nın bir gecede tam geçiş yapmak yerine, alternatif tedarikçiler üretim ve teslimat programlarını artırırken enerji fiyatlarında dalgalanma ve tedarik zinciri baskılarıyla başa çıkmak zorunda kalacağını öngörmektedir.
Zorluklarla birlikte fırsatlar doğmaktadır—Rus gaz transitinin sona ermesi, rekabet, işbirliği ve yeniliğin ülkelerin atacağı sonraki adımları tanımlayabileceği yeni arenalara girmektedir. Ukrayna için gaz transitinden kaynaklanan kayıp, ekonomik olarak yenilik yapma ve muhtemelen enerji bağımlılıklarını değiştirme baskısı eklemektedir.
Gazprom’un Ukrayna üzerinden gaz transitini durdurması, Rus etkisi için kasvetli bir tablo çizerken, aynı zamanda hem Avrupa hem de Ukrayna için dayanıklılığın başlangıcını da simgeleyebilir. Bu durum, enerji bağımsızlığına yönelik yeni ittifaklar ve stratejiler anlamına gelmektedir.
Kaynak
