FÖŞ-ANALİZ: ABD bütçesi kavgası başladı, mali uçurum yaklaşıyor

Yatırımcılar her gün üstüne yenileri eklenen Trump’ın ek gümrük vergisi tehditlerini fiyatlamaya çalışırken, tahvil pazarında büyük sarsıntı yaratacak bir bütçe tasarısı da yolda. Tasarı 14 Mart’a kadar Trump tarafından imzalanmazsa, federal hükümet kepenk indirecek. Eğer tasarı yasalaşırsa, sosyal güvenlik sisteminin taşıyıcı sütunları olan ek sağlık sigortası (Medicare-Medicaid) ve gıda yardımı programlarında dev kesintiler söz konusu olacak.  2027’de yapılacak ara seçimlerde Cumhuriyetçi Parti’nin çoğunluğu kaybetmesi bir  olasılık.

Geçmişte, bu tür bütçe tasarılarının vergi indirim kalemleri iki partinin de desteğiyle kolayca yasalaştı. Fakat, harcamaları kesmek seçmenlerden büyük tepki aldığı için, ABD’nin bütçe açığı ve borç/GSYH oranı önlenemez şekilde yükseldi.  Fed’in faiz indirimlerine ara verdiği bir ortamda, enflasyonu da azdırabilecek yeni vergi indirimlerinin tahvil pazarında sarsıntı yaratması olasılığı yüksek.

Bütçe için asıl büyük sınav, Haziran’da federal hükümetin borçlanma limiti tükendiğinde yaşanacak.  Eğer Kongre borç tavanını yükseltmezse, ABD yeniden borçlanamaz ve bazı vadesi gelen tahvillerde temerrüte düşebilir.

Financial Times haberine göre, ABD Temsilciler Meclisi, trilyonlarca dolarlık vergi ve harcama kesintisi içeren bir bütçe taslağını  kabul etti.  Bu taslak maliye politikasında kapsamlı değişiklikler yapmaya çalışan Başkan Donald Trump için önemli bir zafer oldu. Karar, Temsilciler Meclisi Sözcüsü Mike Johnson’ın Cumhuriyetçileri Trump’ın “büyük güzel tasarısını” desteklemeye zorlamak için yürüttüğü kampanyanın ardından 215’e karşı 217 oyla kabul edildi.

 

Senato’da yeni bir bütçe görüşmeleri turu başlatacak olan tasarı, 4,5 trilyon dolar vergi kesintisi, yaklaşık 2 trilyon dolar harcama kesintisi ve on yıl içinde ordu ve sınır güvenliği için yüz milyarlarca dolar daha fazla tahsis edilmesini öneriyor.

Bütçeler mali hedeflerin ana hatlarını çizen bağlayıcı olmayan kararlardır. Kongre komitelerine harcamaların ne kadar artırılacağı veya azaltılacağına dair sinyaller veriyorlar ancak hedeflenmesi gereken belirli programları ortaya koymuyorlar. Senato bütçeyi kabul ettikten sonra, Kongre’deki Cumhuriyetçiler “uzlaşma” olarak bilinen bir süreci başlatabilir ve sonuçta Trump’ın 2017’deki ilk döneminde yürürlüğe giren vergi kesintilerini genişleten yasayı Demokratların desteği olmadan geçirebilir.

Tasarı, Temsilciler Meclisi enerji ve ticaret komitesine harcamalarda 880 milyar dolarlık kesinti yapması talimatını veriyor. Bu talimat düşük gelirli Amerikalılara yönelik Medicaid – Medicaid sağlık sigortası programlarının fonlamasının azaltılması olmadan gerçekleşemez. Benzer şekilde, tarım komitesine harcamaları 230 milyar dolar azaltma çağrısı, Tamamlayıcı Beslenme Yardımı Programı adı verilen bir gıda yardımı planına yönelik görünüyor.

Partilerüstü bir  düşünce enstitüsü olan  Sorumlu Federal Bütçe Komitesi’ne göre, yeni tedbirler 2034 yılına kadar bütçe açığına en az 2,8 trilyon dolar ekleyecek. Meclis bütçesi aynı zamanda borç tavanını da 4 trilyon dolar artıracak ve bu da borç temerrüdü tehlikesini geçici olarak ortadan kaldıracak.

Demokratlar bütçeyi “rezalet” olarak nitelendirdi. Ilımlı Demokrat milletvekillerinden oluşan Yeni Demokrat Koalisyonu’nun liderleri şunları söyledi: “Faturalarını ödemeye ve yiyecekleri masada tutmaya yardımcı olmak için güvendikleri kritik programların finansmanını keserek çalışan ailelere ihanet ediyor, aynı zamanda Elon Musk gibi Cumhuriyetçi megamilyarder bağışçıların ceplerini bütçe açığını artıran vergi kesintileriyle trilyonlarca dolarla dolduruyor.”

 

 

Associated Press’e göre, Cumhuriyetçi Parti liderleri kesintileri savundu ve bunların ekonomik büyümeyi teşvik edeceği ve Trump’ın gümrük vergileri gibi diğer önlemleriyle birlikte bütçe açığındaki artışları sınırlandıracağı konusunda ısrar etti. Bağımsız analistler ekonomik kazanımların bütçe açığındaki artışları ne ölçüde dengeleyeceği konusunda şüpheliler.

Tasarının kabulü, Kongre liderlerinin 14 Mart’ta hükümetin kapanmasını önlemek için yasa çıkarmak için mücadele ettiği bir dönemde geldi.

 

Cumhuriyetçiler, harekete geçmemeleri halinde  2017’de hayata geçen düşük vergi oranlarının süresinin dolacağını ve bunun da birçok Amerikalı için büyük bir vergi artışı anlamına geleceğini söylüyor. Vergi kesintilerinin kısmen kendilerini amorti ederek ekonomik büyümeyi ve tüketici harcamalarını şahlandıracağına inanıyorlar. Ancak ekonomistlerin  çoğu  bu tahminlerin  hayal ölçüsünde iyimser olduğunu söylüyor.

 

Federal programlarda büyük kesintiler yapılmadıkça Cumhuriyetçiler vergi indirimlerinin maliyetini dengelemek için ihtiyaç duydukları tasarrufları bulamayacaklar. Bütçe açığını dengeleyici  ek vergiler veya harcama kesintileri teklif edilemeden, muhafazakar Cumhuriyetçi Parti milletvekilleri nihai pakete oy vermek istemeyecekler. Demokratlar söz birliği içinde pakete karşı oy kullanacaklar.

ANALİZSEL DURUŞA BAKIŞ

Trump’ı çok zor tercihler bekliyor.  Bütçe taslağının Kongre tarafından reddi, Trump’un seçim vaatlerini yerine getirememesi anlamına taşıyacak ve 2026 ara seçimlerinde partisinin oy kaybına neden olacak. Bu yüzden Trump’ın hemen her ülkeye ek gümrük vergisi salarak bütçe hasılatını artırması zorunlu.  Ancak, bu durumda da ekonomi daralırken, enflasyonun yükselmesi yüksek olasılık.

Eğer Trump Kongre’yi bu bütçeyi benimsemeye ikna ederse, muhtemelen genişleyen bütçe açıkları ekonomiyi hızlandıracak, beraberinde de daha yüksek enflasyon getirecek. Bu senaryoda, tüm dünyanın borçlanması için kriter teşkil eden ABD devlet tahvillerinin faizleri yükselecek.

Son senaryo ise Beyaz Saray ve Kongre’nin federal borç tavanı hususunda uzlaşamamasını içeriyor. Bu durumda, Çin ve Japon yatırımcılar hızla ABD tahvillerini satarak, piyasada krize neden olabilir.  ABD dolarının değer kaybı, CDS’lerin yükselmesi, hatta federal hükümetin kredi notunun düşürülmesi çok tehlikeli olasılıklar olarak şekilleniyor.

Riskli varlıklar Trump’ın gümrük tarifesi tehditlerini fiyatlamaya çalışırken, bu riskleri göz ardı ediyor.   Son dört iş gününde Wall Street hisse endeksleri sürekli kayıplar yaşarken, fiyatlanan DeepSeek’in ABD teknoloji şirketlerine vuracağı darbe ve son verilere göre yavaşlayan ABD ekonomisi.  Bu fiyatlama bir kaç gün daha sürebilir, ya da beklentiden güçlü gelen bir Şubat tarım dışı istihdam verisiyle geçiştirilebilir.

 

PİYASA VAZİYETLERİ

Ancak, Mart boyunca fon yöneticileri yalnız yavaşlayan ABD ekonomisiyle değil, ek gümrük vergilerinin hayata geçmesiyle de cebelleşecek. Muhatap ülkelerin bu vergilere misilleme yapması, dünya ekonomisinde büyüme şoku yaratırken, ABD’de de enflasyonu azdırabilir.  Bu durumda halen konsensus olan Fed’in bu yıl yapacağı 2 kez 25 baz puan faiz indirimi  tehlikeye girer.  14 Mart’ta federal hükümetin kepenk indirmesi ise piyasalarda panik yaratabilir.

 

Yatırımcıların Trump 2.0 yönetimi ile cicim ayları bitti, sırada acı gerçeklerle yüzleşmek var.  Hayaller  Manhattan, gerçekler Bronx olabilir.