BoJ faiz artırdı, şimdi ne olacak?

Japonya Merkez Bankası (BoJ) Cuma günü temel politika faizini son 17 yılın en yüksek seviyesine çıkardı ve enflasyon konusunda daha güçlü bir görüş benimseyerek daha fazla faiz artırımı beklentilerini körükledi.  Faiz artışı ve BoJ Başkanı’nın açıklamaları da yeni destekledi.

Merkez bankasından yapılan açıklamaya göre, Ueda ve yönetim kurulu üyeleri iki günlük toplantının sonunda gecelik faiz oranını çeyrek puan artırarak %0,5’e yükseltti. Açıklamadan önce piyasa beklentilerinde faiz artırımı neredeyse tamamen fiyatlanmıştı.

BOJ, faizlerin yönü ve politika patikası konusunda güvenini dile getirerek, yetkililerin görünümün gerçekleşmesi halinde artırıma devam edeceğini söyledi. Ayrıca bu yıl için risklerin yukarı yönlü olduğunu belirttiler. BOJ, 2025 ve 2026 mali yıllarında GSYH büyüme tahminini korudu, ancak enflasyon beklentilerini önemli ölçüde yükseltti. Yetkililer, bu yıl tüketici fiyatlarını nerede gördüklerine ilişkin görünümlerini bir önceki %1,9’luk tahminden %2,4’e yükseltti.

Ueda’nın basın toplantısında daha dengeli bir ton kullanması, faiz artırımının ardından güçlenen yende bir miktar dalgalanmaya neden oldu. Yetkililerin faiz oranlarını tekrar ne zaman artırmayı düşünebileceklerine dair bir gösterge de yoktu, birçok analist bu yıl en az bir artış daha öngörüyor – muhtemelen yaza kadar.

Yen yaklaşık %0,4 güçlendi ve daha önce %0,8’e varan bir kazanç elde etti. 10 yıllık devlet tahvillerinin getirisi 2 baz puan artarak %1,23’e yükseldi ve brifing sona ermeden önce kapandı.

Faiz artırımı için ocak ayına kadar bekleme kararı, yükseltilmiş tahminlerin açıklanmasına ve Trump’ın Beyaz Saray’a dönüşüne verilen ilk tepkiyi göz önünde bulundurma ihtiyacına bağlı göründü. BOJ açıklamasında, küresel finans piyasalarının şu anki göreceli istikrarını olumlu bir faktör olarak işaret etti ve bu da yeni ABD yönetiminin ilk günlerine verilen tepkiyi izlediğinin bir göstergesi oldu.

Yen dolar karşısında %0,7 kadar değer kazanarak Tokyo’da öğleden sonra erken saatlerde kısa süreliğine 155,01 seviyesine ulaştı, kararın hemen öncesinde 155,96 seviyesindeydi. 10 yıllık Japon devlet tahvillerinin getirisi 2,5 baz puan artarak %1,23’e ulaştı. Japonya’nın Nikkei 225 hisse senedi göstergesi küçük bir ilerleme kaydetmeden önce negatife döndü.

Hong Kong’da BNY kıdemli APAC piyasa stratejisti Wee Khoon Chong, “BOJ’un faiz artırımı yen için destekleyici ve buradan daha da güçlenmesi muhtemel,” dedi. “Nispeten şahin açıklama, ücret baskısının teyit edilmesiyle Mayıs ayında gelebilecek daha fazla faiz artışına işaret ediyor.

Ueda’nın bir yıldan kısa bir süre içinde üçüncü kez faiz artırması, kendisi ve yardımcısının geçen hafta bir hamlenin yolda olduğunu ima etmesinin ardından geniş çapta bekleniyordu. Bu durum, BOJ’un bir önceki faiz artışının pek çok yatırımcıyı hazırlıksız yakaladığı ve küresel piyasalarda bir çöküşe ve Nikkei 225’te şimdiye kadarki en büyük günlük düşüşe yol açtığı Temmuz ayıyla tam bir tezat oluşturuyor.

Bloomberg’in geçen hafta yayınladığı bir ankette ekonomistlerin yaklaşık dörtte üçü bu hamleyi öngörürken, yatırımcılar faiz değişikliğini neredeyse tamamen fiyatlamıştı. Bu durum, faiz artırımlarının hızını bu toplantı için kilit bir odak noktası haline getirdi.

Faiz artırımı, Cuma günü erken saatlerde taze gıda hariç tüketici fiyatlarının merkez bankasının enflasyon hedefinin oldukça üzerinde %3’lük bir hızla arttığını gösteren bir raporun ardından geldi.

Japonya’nın temel enflasyon göstergesi son 16 ayda ilk kez %3’e ulaşarak, ülkedeki fiyat ivmesinin devam ettiğinin altını çizdi. Taze gıda hariç tüketici fiyatları Aralık ayında bir önceki yıla göre %3 artarak, bir önceki ayki %2,7’lik seviyesinden enerji maliyetlerindeki artışa bağlı olarak hızlandı. Okuma, fikir birliği tahminiyle eşleşti ve Ağustos 2023’ten bu yana ilk kez %3’e ulaştı.

Bu hızlanma, gaz ve elektrik sübvansiyonlarının kaldırılmasının ardından enerji fiyatlarındaki artışın başlıca etken olduğu Tokyo’ya ilişkin daha önceki enflasyon verileriyle tutarlıdır. Ülke genelinde enerji fiyatları Aralık ayında %10,1 oranında artmıştır.

Hizmet enflasyonu da bir miktar hızlanarak %1,6 olurken, enerji maliyetleri ve taze gıda fiyatlarını içermeyen endeks Kasım ayına kıyasla değişmeyerek %2,4 arttı.

BOJ, görünüm raporunda, enflasyon tahminlerinin çoğunu yükseltti, yani altı tahmin de, bunları yayınlamaya başladığından bu yana ilk kez %2 veya daha fazla oldu. Tahminlerin hala düşük olabileceği riskine işaret eden merkez bankası, ekonomik görünümün gerçekleşmesi halinde faiz oranlarını artırmaya devam etme niyetini de yineledi.

Enflasyonun gücüne ilişkin kendinden emin görüşün, BOJ’un yenin yeniden zayıflamaması koşuluyla faiz oranlarını altı ayda bir kademeli olarak artıracağı yönündeki geniş piyasa algısını güçlendirmesi muhtemeldir.

“Önemli olmaya devam edecek olan şey döviz kurlarındaki eğilimdir. Eğer BOJ faiz oranlarını çok hızlı artırırsa yen keskin bir şekilde değer kazanacak ve ithalat fiyatları düşerek %2’lik hedefe ulaşmayı zorlaştıracaktır,” diyen Norinchukin Araştırma Enstitüsü ekonomisti Takeshi Minami, çok hızlı hareket etmenin faiz artırımlarını frenleyebileceğini belirtti. “Öte yandan, eğer yen zayıflamaya devam ederse, politik olarak konuşmak gerekirse, ithalat fiyatlarındaki artış insanların geçim kaynakları üzerinde baskı yaratacak ve BOJ faiz oranlarını artırmayı daha kolay bulacaktır.”

Faiz oranlarındaki farkın daralmasının para birimi üzerinde etkileri var ve yene bir miktar destek sağlayabilir.  BOJ’un Temmuz ayındaki faiz artırım kararını etkileyen ve hükümetin geçen yıl para birimini desteklemek için yaklaşık 100 milyar dolar harcadığı göz önüne alındığında, yen boyutu BOJ için önemsiz bir faktör değil.

Faiz artışı bir açıdan, ABD Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası borçlanma maliyetlerini düşürürken ya da sabit tutarken BOJ’un faiz artıran tek büyük merkez bankası olarak aykırı konumunu bir kez daha ortaya koyuyor.

Ancak seviyeler açısından bakıldığında, Japonya diğer ülkelerin oranlarına yaklaşıyor ve gerektiğinde gelecekte ekonomik olaylara geleneksel bir şekilde yanıt vermek için alan yaratıyor. BOJ artık dünyanın en düşük faiz oranına sahip olma unvanını tek başına elinde tutmak yerine İsviçre Ulusal Bankası ile paylaşıyor.

“Bu sürpriz değil. BOJ’un da söylediği gibi, ekonomi yolunda gidiyor ve muhtemelen ücret artışları devam edecek – bu yüzden faizleri artırmaya karar verdiler,” diyor SMBC Nikko Securities’in baş piyasa ekonomisti Yoshimasa Maruyama. “Bence Mart 2026’ya kadar %1’e ulaşana kadar her altı ayda bir faiz artırmaya devam edecekler.”

Başbakan Shigeru Ishiba, Nisan ayından önce yıllık bütçenin geçmesini sağlamak için bazı muhalefet milletvekilleriyle bir anlaşmaya varmaya çalışırken, Ocak ayında hareket etmek BOJ politikasının gündemden çıkarılmasına da yardımcı oluyor. Ishiba Cuma günü parlamentonun açılışında bir politika konuşması yaparak yaz aylarında yapılacak seçimler öncesinde liderliğini güçlendirmeye çalışıyor.

Enflasyonun geçen yıl dünya genelinde iktidarda olan siyasi liderlerin yenilgisinde başlıca rolü oynamasının ardından, Ishiba’nın kabinesi zamma çok az itiraz sinyali verdi ve Japonya’nın en büyük iş lobilerinin liderleri ve hükümet yetkilileri toplantı öncesinde bu hamleyi anlayışla karşıladıklarını ifade etti.

Bu tür bir ortam, merkez bankasının güçlü bir muhalefetle karşılaştığı 2000’li yıllardaki faiz artırım döngüsünün aksine, artırım için uygun bir zamanlama yarattı.

Maruyama, “Bugünkü sonuçlardan BOJ’un faiz artırımını durduracağına dair özel bir işaret görmüyorum,” dedi.