Şevin Ekinci Yazdı: İhracat Gerçekten Artıyor mu?

Geçtiğimiz günlerde Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat, Kayseri’de düzenlediği bir basın toplantısında Türkiye’de ihracatın rekor kırdığını belirtti. Açıklanan rakamların alt kalemlerine bakmakta fayda var.

Bakan Bolat’ın bahsettiği rekor, Temmuz ayına ait bir rekor idi; 22,5 milyar dolarlık bir aylık ihracat rakamı önceki yıllarda diğer aylarda da gerçekleşmiş, bu sene de bazı ayların ihracatında bu rakam geçilmişti. Örneğin Mayıs ayında ihracat bu rakamdan daha yüksek idi. Temmuz ayında bir miktar daha yüksek gelen ihracatın sebebi Haziran ayında bayram sebebiyle sevkiyat olmaması, 9 günlük bayramın bunu sekteye uğratması ve gecikmeli etkisinin Temmuz ayına yansımasıydı.

12 aylık kümülatif rakamlara baktığımızda ise, daha önceki yıllarda bayram tatiline denk gelen aya göre yüzde birin çok üzerinde artışlar yaşanırken, 12 aylık toplamda Temmuz ayında bir önceki aya göre sadece yüzde 1,1 oranında bir artış yaşandı. Aylık bazda baktığımızda Temmuz ayı ihracatı Haziran ayı ihracatına göre yüzde 18,2’lik bir nominal artış yaşamış olsa da 12 ay kümülatif rakamlara baktığımızda burada sadece yüzde 1,1 düzeyinde bir artış var ki 2021 ve 2022 yıllarında yaşanan artışlarla kıyaslandığında bu çok düşük düzeyde kalıyor.

Grafik 1: 12-aylık kümülatif ihracatta bir önceki aya göre artış oranı (aylık artış oranı,%)

Yıllık bazda artış oranındaki gelişmeye baktığımızda ise, Temmuz ayında yaşanan (geçtiğimiz Temmuz ayına göre) yüzde 13,8 artış oranının çok daha üzerinde ihracat artışları bundan önceki yıllarda ve aylarda yaşanmıştı.

Grafik 2: Yıllık ihracat artış oranı (bir önceki yılın aynı ayına göre artış oranı, %)

Kur seviyesini göz önünde bulundurarak Türk lirası cinsinden hesapladığımızda ise Temmuz ayında yaşanan artış yine rekor olarak nitelendirilemez. Hatta, geçmiş aylara bakıldığında, kur seviyesini göz önünde bulundurduğunuzda en düşük yıldan yıla artış oranlarından birini veriyor.

Grafik3: İhracat artış oranı (TL cinsinden hesaplama, bir önceki yılın aynı ayına göre % artış)

Sonuç olarak, salt rakam üzerinden ekonomiyi okumak yanlış olur, doğru karşılaştırmalarda bulunursak tabloyu daha iyi görürüz; zira o zaman da Türkiye İhracatçılar Meclisi’nin (TİM) yakınmalarını daha iyi anlarız. İhracatçı kur seviyesinden kaynaklanan zararını sıklıkla dile getiriyor. Bakan Bolat’ın açıkladığı kadar müjdeli bir tablo yok ihracatta.