Çetin Ünsalan Yazdı: Veride sıra tarıma mı geldi?
16 Ağustos 2024Türkiye’de çok kötü bir enflasyon oyunu, çirkinleşerek oynanmaya devam ediyor. Tüm başarıyı rakam tutturmak üzerine kurgulanmış ve bu konuda hızla inandırıcılığı yitiren verilerle, sorundan çıkış dönemi için kurumlara da zarar vermeyi göze alan bir anlayışla algı yaratılmaya çalışılıyor.
Öncelikle Türkiye’de enflasyonun düşmediğini çok iyi biliyoruz. Nereden? Sokağa çıktığımızda yaşadığımız maliyet, aslında fiyat artışlarının tüm hızıyla devam ettiğini, duran yerlerde de tüketimsizlikten kaynaklandığını bize anlatıyor.
Fakat enflasyondaki algıyı oturtmak için direnci kıramayan ve ağırlıklı harcama kaleminin de gıdada olduğunu bilen ekonomi yönetimi, şimdi ince bir ayara soyundu. Tarımda üretici fiyatlarının, yani enflasyonunun düştüğünü yerleştirmeye çalışıyor.
Sadece kuru sabit tutarak algı yaratamayacağını bir türlü anlayamayan ekonomi yönetimi, asıl TL bazında maliyetlerinin arttığını görmezden gelerek, önce Tarım ÜFE’yi aşağıya çekiyor, ardından da gıda fiyatlarını yine kâğıt üzerinde düşük açıklayacak gibi duruyor.
Ama önce bir soru. Zaten son derece yüksek oranlı bir bütçe yapıldı. Peki buna karşılık enflasyonist ortam yoksa, bütçe nasıl açıkta rekor üstüne rekor kırıyor. 7 ayda bütçe açığı 844 milyar TL’ye ulaştı.
Ya hesapta olmayan bir harcama var ya da bütçe de enflasyon karşısında yıpranarak açığını büyütüyor. Bu soruyu ortaya koyduktan sonra dönelim tekrar gıda fiyatlarına…Temmuz ayı itibariyle tarımda ÜFE aylık bazda yüzde 1,74 azaldı, yıllık bazda da 41,07 oldu.
Hangi ortamda? Hemen bir araştırmanın sonuçlarını hatırlatarak devam edelim: “…İstanbul Barometresi temmuz ayı araştırması sonuçlarına göre İstanbulluların yüzde 51,5’i maddi yetersizlik sebebiyle tercih ettiği gıdalardan mahrum kaldı. Katılımcıların yüzde 41,8’i Temmuz ayında yeterli gıdaya ulaşma konusunda endişe yaşadığını belirtti. Yeterli gıdaya ulaşamadığı için porsiyonlarını küçülttüğünü söyleyenlerin oranı da yüzde 41,1 oldu…”
Bu fotoğraf bize gıda fiyatlarında herhangi bir gerileme olmadığını gösteriyor. Ama bu resmi değiştirebilmek için, önce tarımda üretici fiyatıyla oynamanız lazım. Şimdi tam da bu yapılıyor.
Tarım üreticisinin fiyatı nasıl düştü? Sadece yakıt harcamaları bile dikkate alsanız, ÜFE’nin gerilemesinin mümkün olmadığını görürsünüz. Yetmedi, tarlada çalışacak insanların yevmiyesi bin TL’nin üzerine çıkmış.
Nakliye maliyetleri anormal artmış, gübresi dur durak bilmeden yükseliyor. Yetmedi, zaten çok borçlu olduğu için finansman maliyetlerindeki artış bile tek başına üretici enflasyonunu yukarı yönlü tetikleyen faktörler sayılabilir. Seracılık deseniz su maliyetinden ısıtma maliyetlerine kadar hepsi artış gördü.
Diyebilirsiniz ki, teknolojiyle ve akıllı tarım uygulamalarıyla maliyetler aşağıya çekildi. Çözümün çok önemli bir parçası olmasına rağmen, bunun da toplam ÜFE’ye etki edebilecek oranda yaygın olmadığını biliyoruz.
Elbette tüm maliyet bunlardan ibaret değil. Ben sadece maliyeti oluşturan kalemlerden bazı örnekler verdim. Bunun dışındaki giderlerde düşüş değil, aksine önlenemez bir yükseliş var. Tüm bu gerçekleri alt alta koyduğunuzda üreticinin enflasyonunu nereden düşürdünüz?
Muhtemelen tüketicinin enflasyonu nasıl kâğıt üzerinde geriye çekiliyor, ama gerçek hayatta artan hızla devam ediyorsa, üretici üzerinden yapılmak istenen de bu. Bu ekonomi yönetimi algıyla gerçeklerin değişemeyeceğini bir türlü öğrenemedi.
Yazarımızdan Okuyucularına Not: Yoğun iş ve haber temposu içinde birazcık mola için izninizi istiyorum. 26 Ağustos Pazartesi günü yeni yazıda görüşene dek, esen kalın…
Tüm Yazarlar
