Çetin Ünsalan Yazdı: Gördün mü?
17 Nisan 2024Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan, ABD’de katıldığı toplantılarda ve IMF-Dünya Bankası Toplantısı’nda yaptığı sunumlarda enflasyon meselesiyle ilgili kararlılıklarını paylaştı.
Gözüken o ki, şimdilik bu yılın yüzde 36 ile, gelecek yılın yüzde 14 ile, bir sonraki senenin de yüzde 9 ile sonuçlanacağı konusunda ısrarlılar. Gözüken o ki, insanları göz ardı ederek bu rakamı tutturmanın peşine düşecekler.
Nereden anlıyoruz? Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı’nın asgari ücrete artışın gündemlerinde olmadığını söylemesinden… Gerçi bu ne kadar inandırıcı tartışılır. Zira yarın tam tersini söyleme ihtimali çok yüksek. Bir işarete bakar…
Fakat şunu anlamıyorlar ki, tutturulan ya da oluşturulan rakamların, sokakta, piyasada karşılığı yoksa hiçbir anlam ifade etmiyor. Tıpkı dış ticaret daraldığı için cari açık rakamının düşmesi, ama finans sıkıntısı olduğu için etkisinin daha ağırlaşmış olması gibi.
Nasıl işsizlik rakamlarını düşürerek, insanların işsiz kaldığını göz ardı ediyorsanız, ama elinizde rakamdan başka bir çıktı olmuyorsa, diğerlerinde de durum aynı. Hatta rezervlerin arttığından bahsediyorlar da, bunun yurtdışı kaynak girişinden değil, kura müdahale etmek için harcadıkları para nedeniyle oluşan sıkışmadan kaynaklı para bozdurma hareketlerinden yararlanmaları gibi…
Kimin parasını topluyorsunuz? Belki iki gün sonra hammadde almak için o dövize ihtiyacı olan, ama bugün ödemelerini yapmak için kur farkını göze alıp, elindekini bozduran sanayicinin… Sağ cepten sol cebe giren bir paradan söz ediyorsunuz da, sürekli sağ cepten sol cebe girdiğinden söz etmiyorsunuz.
Günün sonunda rakam bazında bir rezerv yakalıyorsunuz, ama bu swap hariç eksi 55 milyar dolar gerçeğini değiştirmiyor. İşen en garip tarafı da, önce rakamları oluşturuyorlar; bunu oluştururken tüm dengeleri alt üst ediyorlar, sonra da kendi oluşturdukları rakamların üzerinde ‘gördün mü’ diyerek paylaşım yapıyorlar.
Gerçekten meseleleri tartışma düzeyimiz ortaokul seviyesine geriledi. Oradaki ergen çocuklar gibi bir fotoğraf veriyoruz. Günün sonunda insanların, firmaların, emeklinin, çalışanın, hatta çalışmayanın ne yaşadığı umursanmıyor. ‘Gördün mü’ diyerek bir ego tatmini içerisinde, hiçbir soruna deva olmayacak rakamları topluyorlar. Günün sonunda ellerinde sadece rakam kalacak ve rakam tamamen gerçeklerden koptuğu için hiç kimsenin inanmadığı sayılardan ibaret olacak bunun bile farkında değiller.
Şayet siz ekonominin içinden insanı çıkarırsanız, piyasa dengelerini keyfiyete tabi tutarsanız, insanların etiket oyunlarına da, gramaj kurnazlıklarına da, kayıt dışı çalışma ya da çalıştırmalarına da yol açarsınız.
Günün sonunda elinizde istediğiniz rakamlar belki olur ama, ortada konuşulmaya değer bir ekonomik değer bırakmazsınız. Peki soruyorum o zaman: Diyelim ki tüm rakamlar tuttu. Sonraki planınız nedir? Belli değil. Çünkü para getirsin diye getirilen birinin yarına ilişkin derdi olmaz. Meselesi tabelayı düzeltmek. Üstelik stadyumun boşaldığını dahi fark etmeden.
Tüm Yazarlar
