Ergun Unutmaz’dan ‘Piyasa Analizleri’

1) Türkiye                                        03 Haziran 2024
2) Almanya                                     12 Haziran 2024
3) Amerika Birleşik resimler      12 Haziran 2024
4) Avro Bölgesi                              18 Haziran 2024
5) Birleşik Krallık                          19 Haziran 2024

Mayıs ayı, izliyorum merkez bankaları açısından hareketlilik duruyor faiz indirimleri Fed’in yanında neredeyse rafa kalkıyor. Yıl boyunca doğru bir indirim beklentilerimi koruyorum ancak doğal faiz haddi (r yıldız) üzerine daha önce yer alan tartışma giderek önem kazanacaktır. Mevcut durumda ilk faiz indirimini Haziran tarihleri ​​arasında Avrupa Merkez Bankası gerçekleştirebilir.

Para politikası faizleri, enflasyon oranları ve beklentilere yönelik beklentiler ilginizi çekiyorsa Mayıs ayına ilişkin güncel Para Politikası yazımı inceleyebilirsiniz.

Buyrun, Mayıs aralarında piyasalarda fiyatlama ve kazançlar nasıl gerçekleştiğine bakalım.

1 – Seçilmiş Borsa Endekslerinin Performansı (Aylık Görünüm)

Temel olarak dört farklı ülkenin, altı farklı düzenlendiği. Bunlar: Amerika Birleşik Devletleri açısından S&P 500 (SPX), Nasdaq (IXIC) ve Dow Jones Industrial Averag e (DJI); Japonya için Nikkei 225 (NI225); Almanya için DAX (DAX) ve Türkiye için de BIST 100 (XU100) endeksleridir.

Bu endekslerin öncelikle aylık verilerini kontrol ediyorum. İkinci aşamada ise 31 Aralık 2019 tarihi itibariyle devam eden bazı işlemler standartlaştırılmış ve karşılaşılmış bir analiz yürütüyorum.

Grafik 1’de bu altı düzenin kendi para birimleri üzerinden Mayıs ayı performanslarını inceledim.

BIST 100 Endeksi Mayıs ayında en yüksek 11.088,01 seviyesinde görerek psikolojik sınırı aşıldı ve ayı yüzde 3,53’lük artışla kapandı. Diğer tüm Endeksler de Mayıs ayında satışların bozulmasına neden olan artıştaydı. En yüksek getiri yüzde 6,88 ile Nasdaq Endeksindedir. Dax Endeksiyse yüzde 3,16 yükseldi.

Grafik 1 : Seçilmiş endekslerin aktarımları
(kendi para birimleri üzerinden)

Para birimi yanılgısına düşmemek için Grafik 2’de dolar bazında bir dönüşümle, seçilmiş endekslerin performanslarını sunuyorum.

Türk lirasındaki değerlenme süreciyle BIST 100 Endeksindeki kazançlar dolar bazında daha büyük görülüyor. Aylık dolar bazında getiri yüzde 4,19’dur. Dax Endeksindeki getiriyse yüzde 4,92 ile BIST’i geçmiştir. Demek ki dolar genel olarak bu ay değer kaybı yaşanmış olabilir.

Grafik 2 : Seçilmiş endekslerin aktarımları
(ABD doları üzerinden)

Grafik 3’te izleniyorum, ABD birimlerinin yaptıklarına göre aylık değişimleri ve DXY Endeksi görülüyor. DXY Endeksi Mayıs ayında yüzde 1,58’lik değer kaybı göstermiştir. Diğer tüm para birimleri bu süreçte değer kazanmıştır. Türk lirası yüzde 0,33 ile en geride kalandır. İngiliz sterlini ise yüzde 1,99 oranında. Döviz kurlarındaki değişimlerin his değişimlerinin getirilerini doğrudan gösterir.

Grafik 3 : DXY Endeksi ve döviz kurlarındaki hareket

2 – Seçilmiş Borsa Endekslerinin Performansı (Yıllık Görünüm)

Grafik 4’ün sol tarafta geçen 3 yıllık performansı, devamındaysa bu yıla ait aylık devamlarla devam ediyor ve 31 Aralık 2019 baz dönemine göre elde edilenler getiriller yer alıyor. Grafiğin büyük bir bölümünde BIST 100 Endeksinin diğer tüm endeksleri geçen performansı göz kamaştırıcıdır. (!?)

BIST Endeksi Mayıs ayının sonunda değeri yaklaşık 9 kata çıkmış ve böylece 8 kat (%806,33) getiri sağlamıştır. Diğer endekslerse %35,92 ila %86,51 arasında kazanç sunmuştur. Bu doğru ile birlikte tabi ki kurtuluş değil, bir yanılsamadır.

Grafik 4 : Seçilmiş endekslerin baz yılı üzerinden performansları

Çünkü söz konusu endekslerin tümü ABD doları bazında değildir ve döviz kuru farklılıkları Fiyatlara yansımamıştır! Bu da dönüşün yanıltıcı olmasına yol açmaktadır ve yukarıdaki döviz kurlarındaki değişim bölümünde değinilen bu etkiyi ayrıştırmak gerekir:

Grafik 5’te bu soruna yönelik olarak uygulananm dönüşümün ardından durum görülmektedir. ABD dışı piyasaların para birimlerini endekslerle aynı tarih dolarlardaki kuru üzerinden düzelterek baz dönem üzerinden verileri tekrar hesapladım.

Grafik 5 : Seçilmiş endekslerin baz yılı ve USD üzerinden performansları

BIST Endeksi tüm dönemlerde en çok kazandıran borsa değildir!

Bununla birlikte, 2022 Eylül sonrasında en alttan en yukarıya doğru ortaya çıkan seyir dikkat çekicidir. 2023 yılı Şubat (143,81) zirve olmuş ve Türk lirasının, özellikle de seçim sonrası değer kaybıyla Haziran ayına kadar dolar bazında kayıplar yaşanmıştır. Mayıs ayı sonunda, baz döneme göre 167,52 yükselen BIST Endeksi inceleme sürecinin devamındadır. BIST için dolar bazında getiri %67,52’dir. Dolar bazında şampiyonların endeksinde, teknoloji hislerinin rüzgarını özelliklerini alan Nasdaq Endeksi olup getirme oranı yüzde 86,51’dir. İkinci sırada bir konum BIST yatırımcıları için oldukça iyi ve uzun vadeli vadenin arttığını vurgulamaktadır. Diğer endekslerse baz döneme göre dolar bazında yüzde 12,61 ila yüzde 63,83’e uzanan bir aralıkta getiri sunmuştur. Referans noktasının devamında gerçekleştirilmekte olan endeks bulunmamaktadır.

Mayıs ayının sonunda nominal dolar ve bazında BIST 100 Endeksi 323,24’lük ay sonu devamıyla yeni bir inceleme süreci seyrini gerçekleştirdi.

Grafik 1 ve 2’de döviz kurunun döviz getirileri üzerinde gördük.

Döviz kurları peki uzun dönemde nasıl bir rol oynamıştır?

BIST’in sunduğu yüzde 806,33’lük getiri gerçek değil midir?

Türk lirası bazındaki bu kazanç neden yanıltıcıdır?

Grafik 6 : Seçilmiş döviz kurlarının baz yılı üzerinden performansları

DXY Endeksi bütünsel boyutlardan beri en düşük 89,68 en yüksek olarak da 112,1730 gördükten sonra Mayıs ayını 104,6250 seviyesinde kapatmıştı. ABD doları geçen ay değer verirken diğer tüm para birimleri değer kazanmıştır. Avro, ayı 1,0848 seviyesinde tamamlarken Türk lirası 32,1755 seviyesinde devamını gerçekleştirdi. Aylık değişimleri Grafik 3’te sunulanm için piyasada şu anda devam eden kenara değiştirme Grafik 6’da gösterdiğim baz döneme göre değişimlere bakalım.

Baz dönemine göre DXY Endeksi 108,15 ile yüzde 8,15’lik bir değer artışını yansıtmaktadır. Türk lirası söz konusu dönemde yüzde 81,52 oranında değer kaybetmiştir. Başka bir deyişle yurt dışından dövize geçerken Türk lirası varlıklarında kazanç elde eden dönem boyunca bunlar tekrar dövize çevrildiğinde o yüksek getirilerin önemli bir bölümünün kaybolduğu gerçek ile karşılaşılmıştır. Son dönemde Türk lirasının kazandığı değer ve “carry trade” sürecinin tekrar başlaması bu bilgiyle birlikte okunmalıdır.

Türk lirası üzerinden eskiden belirtildiği üzere, yukarıda Grafik 4’te bulunursa yüksek kazançlar olursa maalesef bu nedenle bir yanılsamadır. Yanılsama, Türk lirasının ABD dolarının karşısındaki değer kaybının bu kullanımının büyük bir kısmının geri alınmasından çıkmasıdır. Dolayısıyla yurt içinde enflasyona , yurt dışı piyasalara yatırım yapıyorsanız da enflasyonun yanında döviz kuru riskine dikkat etmeniz gerekmektedir. Bu genel ilke tüm piyasalar için geçerlidir.

Grafik 7’de aynı belirlenmiş endekslerin dolar bazında ve bir önceki aya göre getirilerini uzun bir aralık için gösterdim.

BIST Endeksi (turkuaz) oynanışı yüksek bir seyir sergilemektedir. Bir ay aşırı olumlu diğer bir ay aşırı olumsuz hareket ediyor. Spekülatif eğilimler ve riskler bu tür piyasalarda yaygın bir şekilde görülebilir. Uçlarda, heyecan verici bir portföy. Mayıs ayı için dikkat edilmesi gereken açıklamayı yazımda belirtmiştim.

Grafik 7 : Seçilmiş endekslerin dolar bazında aylık performansları

Grafik 8’deysa Türk lirasının ABD dolarına karşı değişimini sarı renkle ve sağ eksende; BIST 100 Endeksi’nin ay sonu değerleri devam ederek değerini beyaz renkle ve sol eksende gösterdim.

Enflasyon üzerinde, reel getiri elde etmek için, eğer yurt dışından Türkiye’ye yatırım yapıyorsanız kur riskine karşı da bir yönetim stratejisi izlemenizin kuralları.

Grafik 8 : BIST 100 Endeksi ve Döviz Kuru

2024 yılının Mayıs ayı son devama BIST 100 Endeksi Türk lirası bazında yüzde 39,23 aktarımı sağlarken aynı dönem enflasyon yüzde 18,72 şeklindedir. Tabi enflasyon verisinin bir ay gecikmeli geldiğini ve Mayıs ayı enflasyonunun bu yazıdan sonra açıklanacağını ayrıca belirtmete fayda var. Dolar kuru bakışa 2023 yılını 29,5070 seviyesinde kapanan USDTRY, Mayıs ayı sonunda 32,1755 patlama yüzdesi 9,04’lük bir artış sergiledi. Daha önce değindiğim Türk lirasının değerlenmesine ilişkin olarak döviz kurundaki artış enflasyonun altında olması burada da fikir verir. Yıl sonu tahmini için Enflasyon Döviz Kuru yazımdaki ayrıntıların özellikleri.

Son olarak ezbere yatırım yapılmaması tehlikeli olduğunu bir kere daha hatırlatmak isterim. Döviz kurundaki değişim ve BIST getirileri incelemeye değer bir değerlendirme ve Borsa ve Dolar Korelasyonu üzerinden yapılan hatalı çıkarımlara daha önce blog yazımda değinmiştim.

3 – Hazine Bonosu ve Devlet Tahvillerinin Performansı

Buraya kadar sınıflandırılmış endekslerin getirilerine, baz yılı üzerinden performanslarına ve dolar bazında dönüşümle karşılaştırmalı kazançlara odaklandık. Bu potansiyel enflasyonun bozulması de dikkate alınarak reel kazançlar açısından iyi bir portföy yönetiminin bazı şüphelileri incelenmiştir.

Şimdi ABD’de bono ve karlılık piyasası açısından, sırasıyla 3 aylık, 2 yıllık ve 10 yıllık sabit getirili menkul kıymetlerin getirilerine bakalım:

ABD için 3 aylık Hazine Bonosu getirisi (sarı) Mayıs ayının sonunda 5.391’dir. 2 yıllık Devlet Tahvili (kırmızı) yüzde 4.879 getiri sunarken 10 yıllık kredilerin (mavi) getirisi yüzde 4.502’ye geri verilmiştir (Grafik 9).

Enflasyon (beyaz) yıllık olarak yüzde 3,36 düzeyindedir ve bu yükselişlerin arka planındaki ayrıntının yapışkanlık endişesidir.

Grafik 10’daysa, geçen 3 ay enflasyonu üzerinden bir yakınsama ile gri sütunlarda makara unsuruna yer verdim. Son olarak 10 yıllık kredilerle 3 aylık bono getirisi farkı (sarı) ile yine 10 ve 2 yıllık kredi getirilerinin farkı (mavi) üzerinden ekonomide yavaşlama ve durgunlukta “İniş yok” ile “Dikkat et” arasında geliyor.

Grafik 9 : Hazine Bonosu, Devlet Tahvili Getirileri ve Enflasyon
Grafik 10 : Getiri Farkları ve Reel Getiri

ABD için Grafik 11’de daha uzun bir zaman dilimi için de söz konusu olarak ayrıca gösterildim.

Yıllık enflasyonun (kırmızı) ABD’de, yüzde 8,93 ile zirve yapmış olduğunu ortalama yüzde 2,00’lik hedefe ulaşmak giderek mümkün hale geldi. Ancak bu zamana yayılacak. Tahvilin fiyatlamaları ve beklentileri tek bir faiz indirimi yönündedir. Hafif bir resesyona göre devam etmesi muhtemel.

Her ne kadar artık bu sayfada yer vermesem de Almanya , Birleşik Krallık ve Türkiye için de benzer şekilde parçalarla izliyor, mevcut mevcut yapılandırmalarında görünmüyor. Bu veriler X’te yer alan grafik paylaşımlarımdan izleyebilirsiniz.

Grafik 11 : ABD – Hazine Bonosu, Devlet Tahvili Getirileri ve Enflasyon

Türkiye için 3 aylık Hazine Bonosu getirisi (sarı) Mayıs ayında yüzde 41.906’ya geri dönmüştü. 2 yıllık Devlet Tahvili (kırmızı) yüzde 38.050 getiri sunarken 10 yıllık kredilerin (mavi) getirisi ay içi hareketlilik sonrasında yine yüzde 26.160 seviyesindedir. (Grafik 12)

Enflasyon (beyaz) yıllık olarak yüzde 69,80 düzeyinde olduğunu not ederek bono ve krediler için reel getirilere dikkat etmek belirtmek isterim. Bu yetenek Grafik 13’te, gerçekleşen 3 aylık enflasyon ile 3 ay önceki üzerinden bir yakınsama ile gri sütunlarda bu değişikliklere yer verildi. Son olarak 10 yıllık kredilerle 3 aylık bono getirisi farkı (sarı) ile yine 10 ve 2 yıllık kredi getirilerinin farkı (mavi) üzerinden yandaki gibidir. Her ne kadar bu son büyümeyle birlikte olsa da yıl son çeyreğine doğru önemli bir ekonomik yavaşlama bekliyorum, ancak Avrupa’nın toparlanması belki yardıma yetişebilir.

Grafik 12 : Hazine Bonosu, Devlet Tahvili Getirileri ve Enflasyon
Grafik 13 : Getiri Farkları ve Reel Getiri