Financial Times:  Büyük kentler  Erdoğan’a büyük hezimet yaşattı

Adam Samson ve Ayla Jean Ackley tarafından kaleme alınan Financial Times’ın ilk seçim analizine göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın iktidar partisi, yerel seçimlerde büyük bir yenilgiye uğrarken, ”Tek Adam”  5 büyük kenti kaybetti ve Ekrem İmamoğlu bir sonraki seçimde güçlü bir aday olarak sekillendi.

AA Pazar günkü yarışa ilişkin ilk sonuçlarına göre muhalefet, Türkiye’nin beş büyük şehri olan İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa ve Antalya’da AKP’ye karşı tartışılmaz belediye başkanlığı zaferleri kazandı. Pazartesi sabahı sandıkların yaklaşık yüzde 98’i sayılmıştı.

Belediye başkanı Ekrem İmamoğlu’nun İstanbul’da CHP adına sergilediği güçlü performans, en güçlü rakibini mağlup etme umuduyla güçlü bir kampanya yürüten Erdoğan’a özellikle acı bir darbe vurdu.

İmamoğlu, Pazartesi sabahı kent merkezinde toplanan büyük bir taraftar grubuna, “İstanbul mesajını verdi” dedi. “Tek kişi vesayeti devri bitti”. Ülkenin en büyük şehri, korna çalan arabaların kornaları, dalgalanan Türk bayrakları, rengarenk işaret fişekleri ve şarkı ve dansla dolu kalabalıklara şahit oldu.

Seçmenlerin, bakkaliyeden taşıtlara kadar her şeyin fiyatını hızla yükselten ve tasarruflarını aşındıran yıllardır süren yüksek enflasyona karşı isyan etmesiyle birlikte AKP, Türkiye’nin göbeğindeki bazı kalelerinde kayıplar da yaşadı.

Erdoğan balkon konuşmasında, Ankara’daki destekçilerine, seçim bittikten sonra hükümetin ekonomiyi düzeltmeye odaklanabileceğini söyledi. Enflasyonu dizginleme çabalarının bu yıl meyvesini vereceğinin ve dış politikaya, özellikle de Kürtlerin Suriye sınırında kendi kendini yönetme isteklerinin frenlenmesine öncelik vereceğinin sözünü verdi.

“Yerel seçimlerde maalesef istediğimiz, umduğumuz sonucu alamadık” dedi. “Hiçbir durumda halkımızın kararına saygısızlık etmeyeceğiz”.  “Son bir yıldır milletimizi, milletimizi ve ekonomimizi yoran bu seçim faslının bugün itibariyle kapanmış olması başlı başına bir zaferdir.”

Ancak pek çok uzman, binlerce yerel yöneticiye verilen oyu, Erdoğan’ın para politikasına müdahaleleri, ifade özgürlüğüne sınırlamaları ve yargı üzerindeki siyasi nüfuzu da içeren otoriter yönetim tarzına yönelik bir referandum olarak gördü. Ankara merkezli Tepav düşünce kuruluşundan analist Selim Koru, “Bu, başta İstanbul olmak üzere pek çok yerde Erdoğan’a verilen ‘hayır’ oyuydu” dedi.

Bu kayıp, Erdoğan’ın kendisini koltuğundan etmeye çalışan altı partili muhalefet ittifakına karşı mücadele ettiği geçen yıl Mayıs ayında yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinden keskin bir dönüşe işaret ediyor. Bu aynı zamanda İmamoğlu’nun, bir asır önce cumhuriyeti kuran Mustafa Kemal Atatürk’ten bu yana Türkiye’nin en önemli lideri Erdoğan’a defalarca meydan okuyabilen tek siyasetçi konumunu da güçlendiriyor.

Washington merkezli Brookings Enstitüsü araştırmacılarından Aslı Aydıntaşbaş, Erdoğan’ın “karmaşa içindeki bir muhalefetin zafiyetine artık güvenemeyeceğini” söyledi. AA’nın haberine göre 52 yaşındaki İmamoğlu, oyların yüzde 51’ini alarak İstanbul yarışında AKP adayı Murat Kurum’u 11 puan farkla geride bırakmayı başardı. Bu, bir İstanbul belediye başkanının kırk yıldaki en yüksek zafer marjına işaret ediyor.

Devlet yanlısı medya eski şehircilik bakanını aralıkszı haberlerle seçmenin gözü önünde tutarken, 70 yaşındaki Erdoğan şehre büyük miktarda kaynak aktardı, mitingler düzenledi ve üst düzey bakanları Kurum adına kampanya yürütmeleri için gönderdi.

İmamoğlu’nun zaferi, Erdoğan’ın oylamayı iptal ettirip, rövanşta da kaybettiği 2019’daki  belediye yarışını hatırlattı. Mansur Yavaş’ın yüzde 32 oy alan AKP rakibi Turgut Altınok’un çok önünde oyların yüzde 60’ını alarak zaferini ilan ettiği Ankara’da rüzgarın değişimi daha dramatik oldu.

İstanbul Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi Berk Esen, “Türkiye’nin ana muhalefet partisi iktidar ittifakını yenmeyi başardı ve Erdoğan’ın kariyerindeki en büyük seçim yenilgisini yaşadı” dedi. Bunun CHP’nin 1977’deki genel seçimlerden bu yana en iyi performansı olduğunu ekledi.

AKP, ülkenin en büyük şehirlerinin ötesinde, son on yıldır veya daha uzun süredir hakim olduğu, çoğunlukla Türkiye’nin batısındaki illeri de kaybetti. Muhalefetteki CHP, 2023 depreminden en çok etkilenen bölgelerden biri olan güneydeki Adıyaman ile Suriye sınırındaki muhafazakar il Kilis’in de kontrolünü ele geçirmeye hazırlanıyordu.

Kürtlerin çoğunlukta olduğu güneydoğuda DEM Partisi, 2019’da sekiz ile kıyasla 10 il başkentini kazanmaya hazırlanıyordu. Parti, Erdoğan’ın uzun süredir devam eden baskılarıyla karşı karşıyaydı ve buna birçok belediye başkanı ve  ve eski başkanı Selahattin Demirtaş hapse atılması da dahildi.

Yeniden Refah Partisi, dini açıdan muhafazakar olan Şanlıurfa ve Yozgat şehirlerini ele geçirdi. Parti geçen yılki genel seçimlerde Erdoğan’ı desteklemişti ancak İsrail ile ticaret ve ekonomi politikaları konusunda ihtilafla bu oylamada AKP’den kopmuştu.

“Yeter artık AKP. Ekonomik durumdan dolayı AKP’den bıktık”. Geçmişte AKP’ye oy veren ancak bu kez  Yeniden Yeni Refah’ı desteklediğini söyleyen 59 yaşındaki Şanlıurfalı Ramazan Çimen, “Her şey çok pahalı” dedi. “Bu ülkede değişime ihtiyacımız var”.