2018 yılında Fethi ÖĞÜNÇ, Mustafa Utku ÖZMEN ve Çağrı SARIKAYA tarafından yayımlanan TCMB çalışma tebliği, Türkiye’deki enflasyon dinamiklerini araştırmıştır.
Çalışmada, nominal döviz kuru, ithalat fiyatı, GSYİH, tüketici fiyatları ve nominal ücret olmak üzere beş değişkenle bir Bayesian VAR modeli tahmin edilerek şokların büyüklüğü, hızı ve etrafındaki belirsizlik tahmin edilmeye çalışılmıştır.
Çalışmada öne çıkan noktalar şu şekildedir:
İthalat Fiyatlarının Etkisi:
- İthalat fiyatlarında %10’luk bir şok, iki yıl sonunda enflasyonu %1.3 puan artırmaktadır.
- Döviz kuru şoklarına kıyasla ithalat fiyatlarının enflasyona geçişi daha hızlıdır ve çoğu geçiş ilk iki çeyrek içinde tamamlanır.
Döviz Kuru Şoklarının Etkisi:
- Döviz kurundaki %10’luk bir şok, iki yıl sonunda enflasyonu %1.7 puan artırmaktadır.
- Döviz kuru şoklarının enflasyon üzerindeki etkisi, ithalat fiyatlarına göre daha yavaş geçiş göstermektedir.
- Döviz kuru hareketleri, çeşitli kanallar (yabancı ihracatçıların fiyatlama davranışları, gelir etkileri, talep değişimleri vb.) aracılığıyla enflasyon üzerinde etkili olabilir.
Ekonomik Büyümenin Enflasyon Üzerindeki Etkisi:
- GSYİH büyümesindeki %1’lik pozitif bir şok, ilk yıl sonunda enflasyonu %0.25 puan artırır ve ikinci yıl sonunda bu etki %0.29 puana yükselir.
- Ekonomik büyümenin enflasyon üzerindeki etkisi, döviz kuru ve ithalat fiyatları şoklarına göre daha gecikmeli olarak görülür.
Nominal Ücretlerin Enflasyon Üzerindeki Etkisi:
Nominal saatlik ücretlerdeki %1’lik bir şok, ilk yıl sonunda enflasyonu %0.15 puan, ikinci yıl sonunda ise %0.18 puan artırır.
Yorum
Her ne kadar bilimsel yöntemlere uygun olmasa da, ekonomik büyüme ve nominal ücretlerde ölçülen %1’lik şok %10’a eşitlendiğinde şok etkisi aşağıdaki tablodaki gibi olmaktadır.
Grafik: Döviz kuru, İthalat fiyatı, Büyüme ve Nominal ücretteki %10’luk şokun enflasyona dönemler itibarıyla etkileri
Buna göre, ilgili kalemlerde maruz kalınan %10 şokun 2.yılın sonunda enflasyon üzerindeki etkilerine bakıldığında, sıralama aşağıdaki şekilde olmaktadır:
Büyüme>Ücretler>Döviz Kuru>İthalat Fiyatları
Çalışmada öne çıkan diğer hususlar
Döviz kuru ve ithalat fiyatları şokları enflasyon üzerinde hızlı bir etki yaparken, ekonomik büyümenin etkisi daha gecikmeli ve belirsizdir.
Nominal ücretlerin enflasyon üzerindeki etkisi, döviz kuru şoklarına benzer, ancak daha uzun süreye yayılmaktadır.
Türkiye ekonomisinde döviz kuru, enflasyon beklentilerini şekillendirmede ve uzun vadeli ekonomik performansı etkilemede kritik bir rol oynamaktadır.
Söz konusu çalışmaya aşağıdaki bağlantıya tıklayarak ulaşabilirsiniz: