FÖŞ-ANALİZ:  Ekonomide soğuma  Ağustos’ta da sürüyor

Size yaz aylarında ekonominin fotoğrafını bir paragrafta çekeyim:

Temmuz ve Ağustos aylarına ait ekonomik anketler hem arz, hem de talep tarafında faaliyetin yavaşladığına işaret ediyor.  İhracatta da büyüme çok yavaş sürecek. Turizm gelirleri  2023’e göre artacak, ancak artış hızı tek hanelere düşecek. GSYH’nın 2 ve 3Ç2024’te küçük oranlarda gerilemesi en olası senaryo.

Detay mı istediniz?  Emriniz olur, alın size çoğu araklama 600 kelime analiz.

TUIK’in Ekonomik Güven Endeksi Haziran ayında 95,8 iken, Temmuz ayında %1,5 oranında azalarak 94,4 değerini aldı, yani ekonomik faaliyete ilişkin anket verileri yavaşlama gösterdi. BETAM’a göre de yılın ikinci çeyreğinde GSYH %0.6 daralacak.  Ağustos ayında BloombergHT öncü güven endeksi gerilerken, TUIK’in resmi endeksi bir ay öncesine göre çok az değişerek yatay seyretti. Yani,  özel tüketim talebinde canlanma Ağustos ayında da gerçekleşmedi.

Hafta başında yayınlanan anket verileri de ekonomide ılımı dozda bir durulmaya işaret ediyor.

Akbank Ekonomik  Araştırmalar Birimi 26 Ağustos tarihli raporunda şunları kaydetti:

Ağustos ayına ilişkin veriler son 3-4 ayda sektörler geneline yayılan yavaşlama eğiliminin sürdüğüne işaret ediyor. Bu yavaşlamada hem iç hem dış talep etkili olurken, veriler sert bir yavaşlamadan ziyade kademeli bir soğumayla daha uyumlu bir seyir izliyor. Geleceğe yönelik beklentiler de bu eğilimin kısa vadede benzer şekilde devam edeceği yönünde şekilleniyor. Talep koşullarına bağlı olarak üretimde zayıflama sürüyor. Nitekim, kapasite kullanım oranı (KKO) mevsimsellikten arındırılmış olarak 0,2 puan daha azalışla %75,7’ye gerilerken, tarihsel ortalamasının da 0,6 puan altına inmiş oldu. Üretimdeki yavaşlama ve beklentilerdeki kademeli bozulma istihdam ve yatırım eğilimine de olumsuz yansımaya devam ediyor. Bu çerçevede önümüzdeki dönemde işsizlikteki artışın devam etmesini olası görüyoruz.

Maliyet sorularındaki düşüş ise önemli ölçüde hız kaybederken, muhtemelen son dönemdeki kur ve parite hareketleriyle maliyet artışı beklentilerinde de bir yükseliş gerçekleşti.

Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE): RKGE son üç aydaki düşüş eğilimini ağustosta da sürdürdü ve mevsimsellikten arındırılmış olarak aylık 0,7 puan azalışla 98,0 seviyesine geriledi. Son 4 aydaki birikimli düşüş 5,5 puan ulaştı. RKGE’nin salgın dönemini saymazsak, Temmuz 2019’dan bu yana en düşük seviyeye inmesi ve tarihsel ortalamasının belirgin altında olması kalması imalat sanayi göstergelerindeki bozulmanın üçüncü çeyrekte belirginleştiğine işaret ediyor.

Sektörel Güven Endeksleri (SGE): Ağustosta güven endeksi hizmetlerde gerilerken, inşaat ve perakende ticarette sınırlı iyileşti. Her üç sektörde de güven endeksi tarihsel ortalamalarının altında kalmaya devam ediyor. Özellikle, iş hacmi/satış/talep sorularında düşüşün sürmesi, sektörler geneline yayılan talep kaynaklı zayıflamanın korunduğuna işaret ediyor. Bu kapsamda perakende sektöründeki talep açığı diğer sektörlere göre daha derin seyrederken, hizmetlerdeki yavaşlama da belirginleşiyor.

İhracat talebi de yavaş seyrediyor. Ekonomi bir anlamda yeniden dengelenirken, bu sürecin ikinci ayağı olan ihracat artışı verilerde yok. TİM’in ihracat koşulları anketine göre:

“İhraç edilen ürünlere olan talep koşullarını ihracat yapılan pazarlar üzerinden, temel makroekonomik göstergeler ve öncü makroekonomik göstergeleri kullanarak takip eden İhracat Talep Endeksi, 2024 yılının Temmuz ayında aylık bazda yüzde 1 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 0,6 azalış ile 99,3 oldu ve uzun dönem ortalamasının altında seyretti”.

BETAM:  Ekonomi ikinci çeyrekte daralacak

BETAM Araştırma Merkezi uzmanları Ozan Bakış ve Tarık Kocar’ın incelemesine göre ekonomi 2Ç2024’te hem yıllık hem de çeyreklik bazda daralacak.

Raporun kısa özeti şu şekilde: “Kesinleşen Nisan, Mayıs ve kısmen açıklanan Haziran ayı GSYH öncü göstergeleri ile yaptığımız hesaplamalara göre Türkiye ekonomisinin 2024 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 0,5 oranında küçülmesini bekliyoruz. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış verilerle yaptığımız hesaplamalarla ise 2024 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki çeyreğe kıyasla GSYH’nin yüzde 0,6 azalacağını öngörüyoruz”.

BETAM’ın nowcast hesaplamasında girdi olarak kullandığı kalemleri bilmiyoruz, ancak yukarda arzettiğimiz verilerin önemli bölümünün hesaplamaya girmiş olması muhtemel.  Aklımıza gelen tek kalem bütçenin ekonomiye net katkısı ki, bunu da faiz-dışı bütçe açığı üzerinden hesaplamak mümkün değil.  EĞER bütçe harcamaları 3Ç’de ekonomiye yüksek montanda gelir enjekte etmediyse, GSYH’da daralmanın sürmesi beklenebilir.