Ekonomi
ANALİZ: “Ödemeler dengeli”
Cari açık tahminimizi 24 milyar dolardan 20 milyar dolara (milli gelirin %1,5’i) indirdik.
Ödemeler Dengesinde Genel Durum
Haziran ayı ödemeler dengesi verilerinde; (i) beklentiden hafif yüksek cari fazla, (ii) nette dengede finansman kalemi ve (iii) net hata noksandan mütevazi bir katkı ile “dengeli” bir kompozisyon görüyoruz. Güçlü turizm geliri, yerli bankaların uluslararası menkul kıymet satışı ve bankaların rekor borçlanması öne çıkan detaylar. Geçtiğimiz hafta 2024 yıl geneli için cari açık tahminimizi aşağı çektik.
Cari denge beklentimizden daha iyi, piyasaya yakın
2024 Haziran ayında aylık cari denge 0,4 milyar dolar fazla ile piyasa medyan tahminine yakın (+0,3), İş Yatırım tahmininin (+0,0) üzerinde geldi. Tahminimizden iyi veri beklediğimizden güçlü net turizm gelirinden kaynaklanıyor. Altın ve enerji ticaretini hariç tutan çekirdek cari fazla ise 4,5 milyar seviyesinde.
2023 Haziran ayında cari fazla 0,8 milyar dolar, çekirdek cari fazla 5,6 milyar dolar ile daha yüksek seviyelerdeydi. Geçen yıl rakamlarının seriden çıkmasıyla son 12 aylık toplam cari açık 0,3 milyar dolar artarak 24,8 milyar dolara yükselirken, 12 aylık toplam çekirdek cari fazla 1,1 milyar dolar düşerek 39,5 milyar dolara geriledi. Ancak verinin geçen yıla göre kötüleşmesi, özellikle çekirdek mal tarafında, takvim etkilerinden kaynaklanıyor; bayram kaynaklı işgücü kaybı bu Haziran geçen yıla göre daha fazla. Özetle ortada kötü bir veri yok aslında.
Manşet cari dengenin detaylarına baktığımızda 5,6 milyar dolarlık hizmetler fazlasının karşısında 4,1 milyar dolar mal ticareti açığı ve 1,1 milyar dolar gelirler açığı görüyoruz. Hizmetler dengesinin büyük kalemlerinden brüt seyahat geliri 5,5 milyar dolar ile yıldan yıla %10, brüt yolcu taşımacılığı geliri 2,0 milyar dolar ile %5,5 artıyor.
Net finansman girişi Mayıs rekoru sonrası sıfırlanıyor
Finans hesabında Mayıs ayındaki 14,4 milyar dolarlık rekor yüksek sermaye girişi sonrası soluklanma görüyoruz. Haziran ayında net finansman girişi sadece 0,1 milyar dolar. Alt detayları aktör bazında incelediğimizde bankalara 0,6 milyar dolar, genel hükümete 0,9 milyar dolar giriş , TCMB ve şirketlerden sırasıyla 0,2 ve 1,8 milyar dolar çıkış olduğunu anlıyoruz.
Alt detayları kanal bazında incelediğimizde kredilerden 4,2, portföy yatırımlarından 0,6, ticari kredilerden 0,4, doğrudan yatırımlardan 0,4 milyar dolar giriş, efektif ve mevduattan 5,6 milyar dolar çıkış görüyoruz.
Portföy kanalında giriş görmemizin temel sebebi yerli bankaların 1,4 milyar dolarlık uluslararası menkul kıymet satışı. Yoksa yabancıların Türkiye’nin menkul kıymetlerinden net hareketi çıkış yönlü. DİBS, banka eurotahvili ve ÖST tarafında 1,4 milyar dolarlık toplam giriş, hisse senedi ve şirket eurotahvilindeki 1,8 milyar dolarlık toplam çıkışın altında kalmış. Çok güçlü Mayıs performansından sonra soluklanma şaşırtıcı değil ve Temmuz ayında nispeten güçlü giriş görüyoruz.
Kredi kalemindeki güçlü giriş yerli bankaların 7,7 milyar dolarlık rekor uzun vadeli borç kullanımından kaynaklanıyor. Geri ödemeler düşüldüğünde bankaların uzun vadeli net borç borçlanması ise 3,4 milyar dolar ile 2015 Eylül ayından bu yana en yüksek rakam. Bankaların uzun vadeli dış borç çevirme oranını 181 (2023 Haziran: %105), şirketlerinkini %62 (2023 Haziran: %83) olarak hesaplıyoruz. Yılın ilk altı ayı olarak baktığımızda bu oran bankalar için %166 (2023 Ocak-Haziran: %98), şirketler için %110 (2023 Ocak-Haziran: %74). Kredi notunda iyileşmeyle borçlanma kanalları açılıyor.
Finansman cephesinin özeti; zayıf portföy hareketine rağmen kredi kanalları çok güçlü ancak bankalar gelen parayı muhtemelen gelecek ödemeler ve makro ihtiyati kısıtlar gerekçesiyle yurtdışındaki muhabir hesaplarına çıkarıyor.
Rezervler artmaya devam etti
Haziran ayı büyük resminde 0,4 milyar dolar cari fazla, 0,1 milyar dolarlık finansman girişi ve 0,8 milyar dolarlık kaynağı tespit edilemeyen giriş sonucu ülke rezervlerinde 1,2 milyar dolar artış görüyoruz. Finansman girişi olmayan bir ay için iyi bir sonuç.
Temmuz ayında sıfır cari açık bekliyoruz
Temmuz ayında 5,9 milyar dolarlık ham dış ticaret açığı turizm gelirlerindeki mevsimsel artış ile dengelenmesiyle tam cari denge (sıfır cari açık) bekliyoruz. Hisse senedi, DİBS, ÖST ve eurobond gibi menkul kıymetlerde yabancıların giriş, çıkış, ihraç ve itfa hareketlerini topladığımızda portföyden 5,9 milyar dolarlık giriş hesaplıyoruz. Bu para girişi DİBS ve eurobond kaynaklı, hisse senedine anlamlı hareket gözükmüyor.
Yüksek frekanslı TCMB analitik bilanço verilerini incelediğimizde Temmuz ayında altın fiyat hareketlerinden arındırılmış brüt rezerv artışını 4,2 milyar dolar hesaplıyoruz.
2024 cari açık tahminimizi aşağı çektik
Önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarındaki gerileme doğrudan, içeride sıkılaşan finansal koşullar düşük altın ithalatı ve zayıf iç talep ile dolaylı olarak dış dengeyi destekleyecek. Diğer yandan Türk lirasında reel değerlenme ve ihracat pazarlarımızdaki yavaşlama cari denge için orta vadede risk oluşturuyor. İlk etkinin kısa vadede daha belirleyici olacağı görüşüyle cari açık tahminimizi 24 milyar dolardan 20 milyar dolara (milli gelirin %1,5’i) indirdik. Tahminimiz para politikasında geçmiş sıkılaşma dönemleri ile tutarlı.
Serhat Gürleyen, Araştırma Direktörü
Dağlar Özkan, Ekonomist
İş Yatırım raporu
