ANALİZ:  Dış dengede üçü bir arada iyileşme

Ödemeler Dengesinde Genel Durum

Mayıs ayı ödemeler dengesi verileri; (i) çekirdekte rekor, manşette piyasa beklentilerden iyi gelen cari denge; (ii) tarihin en yüksek aylık finansman girişi ve (iii) yıl içinde ilk kez net hata noksandan anlamlı para girişiyle üçü bir arada bir iyileşme tablosu ortaya koyuyor. Sonuç olarak tarihin en güçlü aylık rezerv artışını görüyoruz.

Cari denge beklentimize yakın, piyasadan iyi geldi

2024 Mayıs ayında aylık cari denge -1,2 milyar dolar ile piyasa medyan tahmininin (-1,6) altında, İş Yatırım’ın (-1,1) tahminine yakın geldi. 2023 Mayıs ayında cari açık 7,8 milyar dolar ile rekor yüksek seviyedeydi. Geçen yılın rakamının seriden çıkmasıyla son 12 aylık toplam açık 6,5 milyar dolar gerilemeyle 25,2 milyar dolar seviyesine indi.

Altın ve enerji ithalatını hariç tutan çekirdek cari fazla 3,3 milyar dolar ile 2019’dan sonra tüm zamanların en yüksek Mayıs rakamını kaydediyor. Nisan ayında Ramazan Bayramı ve düşük kur etkisi ile oluşan 0,6 milyar dolarlık kayıp fazlası ile geri alındı.

Manşet cari dengenin detaylarına baktığımızda 4,7 milyar dolarlık hizmetler fazlasının karşısında 4,2 milyar dolar düzeltilmiş mal ticareti açığı ve 1,8 milyar dolar gelirler açığı görüyoruz. Hizmetler dengesinin büyük kalemlerinden brüt seyahat geliri 4,6 milyar dolar ile yıldan yıla %18, brüt yolcu taşımacılığı geliri 1,8 milyar dolar ile %9 artıyor. Vatandaşların yurtdışı turizm harcamalarının kaydedildiği kalemde yıllık büyüme Nisan ayındaki %37 seviyesinden %4’e geriliyor.

Rekor finansman girişinde devlet tahvili başrolde

Finans hesabında aylık 14,4 milyar dolarlık rekor yüksek sermaye girişi görüyoruz. Alt detayları aktör bazında incelediğimizde bankalara 9,6 milyar dolar, genel hükümete 6,0 milyar dolar giriş , TCMB ve şirketlerden sırasıyla 1,1 ve 0,4 milyar dolar çıkış olduğunu anlıyoruz.

Alt detayları kanal bazında incelediğimizde portföy yatırımlarından 5,6, efektif ve mevduat hareketlerinden 4,5, kredilerden 3,9, doğrudan yatırımlardan 0,4 milyar dolar giriş görüyoruz.

Portföy hareketinin detayında yabancı yatırımcının 6,1 milyar dolarlık rekor Devlet İç Borçlanma Senedi (DİBS) alışı öne çıkıyor. Yerli şirketlerin uluslararası varlık alımları kaynaklı 0,7, yabancıların hisse senedi satışları kaynaklı 0,5 milyar dolar çıkış var.

İncelemeye değer bir diğer kalem olan efektif ve mevduat hareketlerinde girişin büyük oranda yerleşik bankaların yurtdışı hesaplarından getirdiği 4,3 milyar dolardan kaynaklandığını anlıyoruz. Yabancı bankaların Türkiye’deki hesaplarında tuttuğu yabancı mevduat 1,4 milyar dolar artarken TCMB’deki uluslararası mevduat 1,1 milyar dolar azalıyor.

Mayıs verisinde bankaların uzun vadeli dış borç çevirme oranını %169 (2023 Mayıs: %135), şirketlerinkini %133 (2023 Mayıs: %81) hesaplıyoruz. Yılın ilk beş ayı olarak baktığımızda bu oran bankalar için %160 (2023 Ocak-Mayıs: %96), şirketler için %123 (2023 Ocak-Mayıs: %73). Risk primindeki düşüş ile borçlanma kanalları açılıyor.

Alt kalemlerde eşanlı iyileşme rekor rezerv artışı getirdi

Mayıs ayında büyük resmi özetleyelim: 1,2 milyar dolar cari açık, 14,4 milyar dolarlık finansman girişi ve 4,5 milyar dolarlık kaynağı tespit edilemeyen giriş sonucu ülke rezervlerinde 17,6 milyar dolar artış. Cari denge, portföy girişi ve net hata noksanda eşanlı iyileşme az görülen bir durum. Aylık rezerv artışı ülke tarihinin en yüksek rakamı.

Haziran ayında yarım milyar dolar cari açık öngörüyoruz

Haziran ayında -6,4 milyar dolarlık ham dış ticaret açığı turizm gelirlerindeki mevsimsel artış ile dengelenecek. Sonuçta 0,5 milyar dolar civarı cari açık bekliyoruz. Hisse senedi, DİBS, ÖST ve eurobond gibi menkul kıymetlerde yabancıların giriş, çıkış, ihraç ve itfa hareketlerini birleştirdiğimizde 0,2 milyar dolarlık çıkış buluyoruz. Hisse senedinde 1,4 milyar dolarlık yabancı çıkışı, DİBS tarafındaki 1,4 milyar dolarlık yabancı girişini dengeliyor.

Yüksek frekanslı TCMB analitik bilanço verilerini incelediğimizde Haziran ayında altın fiyat hareketlerinden arındırılmış brüt rezerv kaybını 0,3 hesaplıyoruz. Yılın geri kalanında rezerv artışının ufak iniş çıkışlarla devam etmesini bekleriz.

2024 cari açık tahminimizi koruyoruz

Önümüzdeki dönemde ihracat pazarlarımızda talebin güçlenmesi ve içeride sıkılaşan finansal koşullar ile baskılanan iç talep dış dengeyi destekleyecektir. Diğer yandan Türk lirasında reel değerlenme ihracat üzerinde aşağı, petrol fiyatlarındaki yükseliş ithalat üzerinde yukarı yönlü risk oluşturuyor.

2024 geneli için 24 milyar dolarlık (milli gelir öngörümüzün %1,9’u) cari açık tahminimizin söz konusu aşağı ve yukarı yönlü riskleri iyi yansıttığını düşünüyoruz. Son anketlerde piyasanın ortalama tahmini bize yaklaşıyor.

Serhat Gürleyen, Araştırma Direktörü

Dağlar Özkan, Ekonomist, İş Yatırım Araştırma